TRKYE EKONOMSNDE TURZMN YER Trkiye ekonomisinde turizmin yerinin

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE TURİZMİN YERİ Türkiye ekonomisinde turizmin yerinin belirlenebilmesi için şu başlıklar açısından ele alınması gerekmektedir: 1. Turizm yatırımları, 2. Turizmin dış ödemeler dengesi üzerindeki etkileri, 3. Turizmin ulusal gelir üzerindeki etkileri, 4. Turizmin istihdam üzerindeki etkileri. 1. Turizm Yatırımları a. Altyapı yatırımları, b. Konaklama tesisleri yatırımları ve c. Diğer hizmet tesisleri yatırımları. a. Altyapı yatırımları: Merkezi veya yerel yönetimlerce doğrudan turizm sektörüne dönük olmayan yatırımlardır. * Yol, liman, havaalanı gibi yatırımların yanı sıra, *Yerel yönetimler tarafından gerçekleştirilen elektrik, su, kanalizasyon ve telekomünikasyon gibi yatırımlardır.

b. Konaklama tesisleri yatırımları: Turizme katılan kimselerin başta konaklama olmak üzere yeme-içme, eğlence vb. hizmetlerini üreten işletmelere yapılan yatırımlardır. * Otel, motel, tatil köyü, oberj gibi yatırımlar bu kapsamdadır. c. Diğer hizmet tesisleri yatırımları: Altyapı ve konaklama tesisleri dışında kalan ve her biri kendi alanında ayrı hizmetler sunan yatırımlardır. *Lokanta, gazino, kafeterya, çay bahçesi, yüzme havuzu, spor tesisleri, plajlar vb. 1. Turizm Yatırımları Toplam yatırımlar içinde turizm yatırımlarının payı, "2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu"nun 1984 yılından itibaren etkisini göstermeye başlaması ile birlikte % 6 düzeyine yükselmiştir. 2. Turizm ve Dış Ödemeler Dengesi Ödemeler dengesi, bir ülkenin ekonomik durumunu en iyi şekilde gösteren ölçüdür. Sürekli olarak artan dış borç ana para ve faiz ödemeleri de döviz ile yapıldığından, Türkiye'nin dövize olan gereksinimi günden güne artmaktadır. Türkiye'nin dövizi elde edebilmesi için dışsatımını (ihracat) artırması zorunludur. 3. Turizm ve Ulusal Gelir Turizm yatırımlarının doğrudan ulusal gelir üzerinde etkide bulunmasının yanı sıra, diğer sektörler üzerinde de uyarıcı etkisi bulunmaktadır. Bu sektörler arasında başta tarım, inşaat, mobilya - dekorasyon, gıda ve benzeri sektörler bulunmaktadır.

Turizm harcamalarının sektörel dağılımı konusunda bazı sonuçlara ulaşan araştırmalar bulunmaktadır. Buna göre bir ülkede turizm gelirlerinin yaklaşık olarak: * % 30'u tarıma, * % 20'si çalışanlara, * % 15'i turizm sektörü işletmelerine, * % 15'i ticari kuruluşlarına gittiği ve *kalan % 20'sinin ise vergi geliri olarak kamuya yansıdığı hesaplanmıştır.

TURİZM GELİRLERİNİN İHRACAT GELİRLERİ VE TURİZM GİDERLERİNİN İTHALAT GİDERLERİ ORANI (MİLYON $) YILLAR İHRACAT RAKAMLARI TURİZM GELİRLERİNİN İHRACATA ORANI (%) İTHALAT GİDERLERİ TURİZM GİDERLERİNİN İTHALATA ORANI (%) 2014 151 802, 6 32 309, 0 21, 8 251 661, 3 5 470, 4 2, 2 2015 143 934, 9 31 464, 8 21, 9 207 203, 4 5 698, 3 2, 8 2016 142 606, 2 22 107, 4 15, 5 198 601, 9 5 049, 8 2, 5 2017 156 992, 9 26 283, 6 16, 7 233 799, 6 5 137, 2 2018 167 967, 2 29 512, 9 17, 5 223 046, 0 4 896 2, 2 2019 171 531, 0 34 520, 3 20, 1 202 705, 0 4 403 2, 1

TURİZM GELİRİ, ORTALAMA HARCAMANIN YILLARA GÖRE DAĞILIMI TURİZM GELİRLERİNİN GSYİH İÇİNDEKİ PAYI YILLAR TURİZM GELİRİ ORTALAMA HARCAMA (1000 $) ($) TURİZM GELİRİNİN GSYİH İÇİNDEKİ PAYI (%) 2013 32 308 991 824 3, 4 2014 34 305 903 828 3, 7 2015 31 464 777 756 3, 7 2016 22 107 440 705 2, 6 2017 26 283 656 681 3, 1 2018 29 512 926 647 3, 8 2019 34 520 332 666

Sınır giriş çıkış istatistikleri nasıl elde edilir? T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1972 yılından itibaren, ülkemize giriş-çıkış yapan yabancı ziyaretçi ve vatandaş sayılarına ilişkin verileri, sınır kapılarımızda Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı Pasaport Polisi’nin tuttuğu milliyet bazındaki kayıtlardan elde etmektedir. 4. Turizm ve İstihdam *Türkiye'de turizm önemli oranda bir istihdam alanı yaratmaktadır. *Ancak turizmin özelliğinden dolayı, sektörde istihdam edilmiş olanların kesin sayısı saptanamamaktadır. TÜRKİYE'DE İÇ TURİZM *Cumhuriyet tarihi içerisinde Türkiye'deki turizm hareketleri incelendiğinde, iç turizmin dış turizm hareketlerinden daha önce var olduğu görülmektedir. *Türkiye'deki iç turizm hareketlerinde özellikle termal turizme hemen her dönemde rastlanmaktadır. *Bu alanda en önemli örnek, Yalova Kaplıcaları'nın 1934 yılında Atatürk'ün direktifleri doğrultusunda sağlık turizmi amacıyla kullanıma açılmasıdır.

*1960'lı yıllarla birlikte, deniz kıyılarına yönelik turizmin de başladığı görülmektedir. *Önceleri, Marmaris, Çeşme, Alanya ve Erdek gibi yerleşim birimlerinde başlayan iç turizm, daha sonra Bodrum ve Kuşadası gibi merkezleri de içine alarak genişlemiştir. *Türkiye'deki iç turizm hareketleri birtakım ilginç sonuçlar ortaya koymaktadır: 1 -İkinci konutlara yönelik turizm hareketi: Türkiye'de turizm hareketleri Batı ülkelerinde yaşanmakta olan "çağdaş turizm" hareketlerinden farklıdır. *Bunun bir bölümü "ikinci konut" veya "yazlık" olarak adlandırılan konutlara yöneliktir. 2. Köye yönelik turizm: Yine Türkiye'ye özgü olan diğer turizm çeşidi de kırsal kesime, daha açık anlamıyla "memlekete" yönelik olarak gerçekleşmektedir. *1950'li yıllardan sonra büyük kitleler halinde kentlere yönelen iç göç, iç turizmin nedenini oluşturmaktadır.

3. Yurtdışındaki vatandaşlar: Tümüyle iç turizm etkinliği olarak kabul edilmiyorsa bile yurtdışında çalışan vatandaşlarımızın tatillerde veya bayramlarda yurda yaptıkları seyahatleri de bu kapsamda değerlendirilebilir. 4. Kamu kampları: Sosyal turizm kapsamı içinde değerlendirilebilecek bir diğer Türkiye'deki turizm etkinliği de kamu kamplarında gerçekleştirilmektedir. * Türkiye'de çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarının çeşitli adlar altında faaliyet gösteren çok sayıda kamu kampı bulunmaktadır. 5. Öğrenci turizmi: Sayı olarak her zaman istikrarlı bir çizgi izlemese bile Türkiye'de öğrencilerin ve okulların turizm faaliyetinden de söz etmek gerekmektedir.

KAMU YÖNETİMİNDE TURİZM *Türkiye’de turizm ilk kez bakanlık düzeyinde 1957 yılında Basın, Yayın ve Turizm Vekaleti adıyla temsil edilmiştir. *12 Temmuz 1963 günü 265 sayılı yasa ile “Turizm ve Tanıtma Bakanlığı” kurulmuştur. *1980 yılından sonra Turizm ve Tanıtma Bakanlığı ile Kültür Bakanlığı bir çatı altında birleştirilmiştir. *Ancak turizmin hızla gelişmesi ve gelen eleştiriler sonucunda, 1989 yılında iki bakanlık olarak yeniden ayrılmıştır. *7 Kasım 2002 seçimlerinin ardından iktidara gelen 59. Cumhuriyet Hükümeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı tekrar kurmuştur. *Kültür ve Turizm Bakanlığı 10. 07. 2018 tarih ve Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı 1. Nolu Kararnamesi ile kurulmuştur.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın görevleri: a) Millî, manevî, tarihî, kültürel ve turistik değerleri araştırmak, geliştirmek, korumak, yaşatmak, değerlendirmek, yaymak, tanıtmak, benimsetmek ve bu suretle millî bütünlüğün güçlenmesine ve ekonomik gelişmeye katkıda bulunmak, b) Kültür ve turizm konuları ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarını yönlendirmek, bu kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör iletişimi geliştirmek ve işbirliği yapmak; yerel yönetimler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından veya kamu personelini desteklemek için kurulan dernekler ve aynı amaçlarla 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa göre kurulan vakıflar dışındaki asıl amacı kültür, sanat, turizm ve tanıtım faaliyeti olan dernek ve vakıflar ile özel tiyatrolar tarafından gerçekleştirilecek projelere nakdi yardımda bulunmak, c) Tarihî ve kültürel varlıkları korumak, ç) Turizmi, millî ekonominin verimli bir sektörü haline getirmek için yurdun turizme elverişli bütün imkânlarını değerlendirmek, geliştirmek ve pazarlamak, d) Kültür ve turizm alanlarında her türlü yatırım, iletişim ve gelişim potansiyelini yönlendirmek, e) Kültür ve turizm yatırımları ile ilgili taşınmazları temin etmek, gerektiğinde kamulaştırmak, bunların etüt, proje ve inşaatını yapmak, yaptırmak, f) Türkiye'nin turistik varlıklarını her alanda tanıtıcı faaliyetler ile her türlü imkân ve araçlardan faydalanarak kültür ve turizmle ilgili tanıtma hizmetlerini yürütmek, g) Kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmak.

Türkiye’de Turizm Alanında Faaliyet Gösteren Sivil Toplum Kuruluşları Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TTYD) Turizm Yazarları ve Gazetecileri Derneği (TUYED) Belek Turizm Yatırımcıları Derneği (BETUYAB) Turist Rehberleri Birliği (TUREB) Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) Türkiye Otelciler Federasyonu (TUROFED) Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu (TURİNG)

-Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) TÜRSAB’ın temel amacı; seyahat acenteliği mesleğinin ve faaliyet alanının temelini oluşturan turizm sektörünün gelişimine katkıda bulunmaktır. 1618 sayılı kanunun belirlediği yetkiler çerçevesinde TÜRSAB’ın bazı önemli işlevleri; *Meslek disiplininin sağlanması, *Mesleğin gelişimine ilişkin faaliyetler, *Seyahat acentalarının karşılaştıkları sorunların çözümü yönünde yapılan çalışmalardır. *Turizm sektörümüzde yaşanan gelişmelere ve karşılan sorunlara ilişkin tüm konuları ilgili mercilerin dikkatine sunmak, *Bu konuda kamuoyunu bilgilendirmek de TÜRSAB’ın temel amaçları arasında yer almaktadır.

-Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD) *1988 yılında başlıca turizm yatırımcıları tarafından kurulan TYD, turizm sektöründe yatırım yapan kişi ve kuruluşların meslek örgütüdür. *Türkiye’deki dört ve beş yıldızlı oteller ile 5 yıldızlı tatil köylerinin çoğunluğu TYD’nin üyeleridir. -Turizm Yazarları ve Gazetecileri Derneği (TUYED) *Turizm sektörüne yönelik yazılı ve görsel basın yayın organlarında çalışan gazeteci, yazar, editör, muhabir ve araştırmacıların kurduğu dernektir. *TUYED´ in amacı, turizm haberi yazan muhabir, turizm yayını çıkaran yayıncı veya editör ya da turizm ile ilgili yazı yazan yazarlar ve turizm akademisyenlerinin sahip oldukları birikimleri ile sektöre ve genel kamuoyuna seyahat endüstrisi konusunda sağlıklı bilgi aktarılmasını sağlamaktır.

-Belek Turizm Yatırımcıları Derneği (BETUYAB) *Belek Turizm Merkezi’ndeki altyapı sorunlarının devlet-özel-sektör işbirliği ile çözülmesi amacıyla ilk tahsisleri alan turizm yatırımcıları tarafından 1989 yılında kurulmuştur. -Turist Rehberleri Birliği (TUREB) *Türkiye’deki profesyonel turist rehberlerinin tümünü tek bir çatı altında toplayarak meslek disiplinini sağlamayı amaçlayan temsili birliktir. *Türkiye’deki 9. 000’e yakın profesyonel turist rehberinin tümü TUREB bünyesi içinde temsil edilmektedir. -Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) *Otelcilik sektöründe, profesyonelliği geliştirmek, sektör yöneticileri arasındaki yardımlaşma ve iletişimi kuvvetlendirmek; sektörün ve yöneticilerin sorunlarına müşterek çözümler aramak amacıyla 1992 yılında Antalya’da kurulmuştur.

-Türkiye Otelciler Federasyonu (TUROFED) *11 bölge derneğini tek çatı altında toplayan, dernekler yasasına göre çalışan bir kuruluştur. Başlıca hedefi; * Türkiye’de konaklama işletmecilerini en iyi biçimde hizmet vermelerini sağlayan etkin bir yasal statüye kavuşturmaktır. -Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu (TURİNG) *Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu 1923’te, kuruldu. *Türkiye’nin ilk prospektüsleri, ilk afişleri, ilk turistik rehberleri, ilk karayolu haritası basılmış, ilk lisan kursları açılmış, ilk tercüman rehber sınavları yapılmış, ilk turizm incelemeleri yazılmış ve yayınlanmış, turizm kongre ve konferansları düzenlenmiştir.

AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE TURİZMİ Türkiye uluslararası gelişmelerden iki yönden etkilenmektedir: 1 -Üyesi olduğu veya olmaya gayret gösterdiği uluslararası ilişkiler ve örgütlerin etkileri 2 - Kendisinin ve izlediği politikalarla ilişkisi olmayan gelişmelerin etkileri. *Son yıllarda Türkiye turizmini en fazla etkileyen uluslararası örgüt Avrupa Birliği(AB)’dir. *Türkiye hem AB’nin politikalarını izlemek durumundadır, hem de gelen turistlerin büyük kısmı AB ülkelerinden gelmektedir. Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkiler uzun bir geçmişe sahiptir; Bu geçmiş 1960’lı yılların ilk yarısında Ankara Anlaşması ile kurulan ortaklık ilişkisi ile başlamış, 1970’li yıllarda ortaklığın geçiş dönemini düzenleyen Katma Protokol ile devam etmiş ve 1996 yılında taraflar arasında gümrük birliğinin oluşturulması ileri bir düzeye erişmiştir. 1999 yılında Helsinki Zirvesi ile Türkiye’nin adaylık statüsü geriye dönülmez şekilde tescil edilmiştir.

Üye sayısının 27 olduğu AB, 455 milyon nüfusa ve 10 trilyon Euro hasılaya sahip dev bir bloktur. AB aynı zamanda en büyük turizm destinasyonudur. AB ülkelerini 2009 yılında 460 milyon turist ziyaret etmiştir. Turist sayısı bakımından dünyadaki pazar payı % 52’dir. AB’nin turizm geliri 2009 itibariyle 413 milyar dolardır (dünya turizm gelirlerinin %48’i). AB ülkelerinde uluslararası standartta 9, 5 milyon yatak bulunmaktadır. Türkiye’de bu rakam 567 bindir. AB’nin turizm teşviklerini ikiye ayırmak mümkündür: 1 - Doğrudan turizme yönelik küçük bütçeli teşvikler (eğitim, kültür vb. alanlarda), 2 - Doğrudan turizme yönelik olmayan teşvikler (ulaştırma, haberleşme vb. alanlarda). Öte yandan Avrupa Birliği, iç turizm pazarının geliştirilmesine yönelik ciddi uygulamalar başlatılmıştır. Bu da üye olmayan ülkelere yönelik “dış turizm” etkinlikleri üzerinde önemli bir kısıtlayıcı davranış biçimi olabilmektedir.