GLUKONEOGENEZ GLUKONEOGENEZ 1 Substratlar ve glikolizle ilikisi 2

GLUKONEOGENEZ

GLUKONEOGENEZ 1. Substratları ve glikolizle ilişkisi 2. Glikolizdeki irreversibl basamakların bypassı 3. Karaciğer glukoneogenez ve kas/RBC/beyin glikolizi arasında bağlantı; Cori ve Alanine döngüleri

glukoz glikoliz glukoneogenez GLUKO NEO GENEZ piruvat Laktat Glikojenik amino asitler Şeker yeni oluşturmak

GLUKONEOGENEZ Büyük oranda karaciğerde; biraz renal kortekste 10 enzimatik basamağın 7’si glikolitik reaksiyonların tersidir

Glukoneogenezi Besleyen Metabolitler Ana Yol

GLUKONEOGENEZIN SUBSTRATLARI Laktat Piruvat Amino asitler Gliserol Propionat

GLUKONEOGENEZIN SUBSTRATLARI Laktat glukoneogenezde en fazla kullanılan substrattır. Anaerobik glikoliz sırasında piruvat laktat dehidrogenazla laktata çevrilir. Bu hem GA 3 PD reaksiyonu için NAD sağlar, hem de laktat kana geçip KC’de glukoza çevrilir. Glukoz tekrar kasa gelip enerji kaynağı olarak kullanılır. (Cori Döngüsü)

CORI DÖNGÜSÜ

GLUKOZ ALANIN DÖNGÜSÜ

IRREVERSIBL GLIKOLITIK BASAMAKLAR BYPASS EDILIR Glikoliz Glukoneogenez 1. Hekzokinaz Glukoz-6 -fosfataz 2. Fosfofruktokinaz-1 (PFK-1) Fruktoz 1, 6 -bisfosfataz (FBP-1) 3. Piruvat kinaz Piruvat Karboksilaz & Fosfoenolpiruvat karboksikinaz (PEPCK) Bu 3 anahtar enzim

BYPASS 1: PIRUVATTAN FOSFOENOL PIRUVATA İki mitokondrial enzimin etkinliğini gerektirir. İlki piruvatı oksaloasetata çeviren piruvat karboksilazdır. Bu TCA’yı besleyen anaplerotik bir reaksiyondur. İkinci enzim OAA’ı PEP’a çeviren PEP karboksikinazdır. PEPCK GTP gerektirir. PC ile piruvata giren CO 2 PEPCK ile ayrılır.

BYPASS 1: PIRUVATTAN FOSFOENOL PIRUVATA İnsan hücreleri sitozol ve mitokondride eşit miktarda PEPCK içerir. PK ile oluşan OAA sitozole geçmelidir. Fakat taşıyıcı bir sistemi yoktur. OAA üç yolla sitozole geçer; ilki PEP’a çevrimi, ikincisi aspartata transaminasyon, üçüncüsü malata indirgenmedir. Bunlar sitozole geçebilirler.

BYPASS 2: F 1, 6 BP’DAN F 6 P’A Glikolizin hız kısıtlayıcı basamağı fruktoz 6 fosfataz ile tersine çevrilir. F 1, 6 BPaz reaksiyonu da glukoneogenezin major kontrol noktasından biridir.

BYPASS 3: GLUKOZ 6 FOSFATIN GLUKOZA DÖNÜŞÜMÜ G 6 P glukoza Glukoz 6 Fosfataz ile çevrilir. Beyin ve iskelet kasında G 6 Paz olmadığından bu dokularda glukoneogenez olmaz. Böbrek, kas ve özellikle karaciğerde yeterince glukoz varsa G 6 P glikojene dönüşür.

GLUKONEOGENEZIN DÜZENLENMESI Glikolizin negatif effektörleri glukoneogenezin pozitif effektörleridir. FFK-1 ve F 1, 6 BPaz major düzenlenme yeridir. • Fruktoz-2, 6 -bifosfat, F 2, 6 BP F 1, 6 BPazın güçlü negatif effektörüdür. • F 2, 6 BP düzeyi glukagon ve katekolamin etkisi ile azalır. Bunlar etkilerini c. AMP bağımlı protein kinaz A ile yürütürler.

GLUKONEOGENEZIN HORMONAL REGÜLASYONU Hormonal regülasyon 3 temel mekanizmayla oluşur: 1) Karaciğere yağ asitleri ve gliserol temininin regülasyonu. • Glukagon plazma yağ asitleri ve gliserolünü adipoz dokuda lipolizi sağlayarak artırır. Bu etki insulin ile antagonize edilir. • Sonuçta karaciğerde yağ asidi oksidasyonu artar bu NADH, ATP, asetil Co. A oluşumu yoluyla ve artmış glikojenik substrat (gliserol) nedeniyle glukoneogenezi sağlar.

GLUKONEOGENEZIN HORMONAL REGÜLASYONU 2) Karaciğer enzimlerinin fosforilasyon durumlarının regülasyonu. • Glukagon adenilat siklazı c. AMP oluşturmak üzere aktive eder, bu da protein kinaz A’yı aktive eder, bu da piruvat kinazı fosforile ve inaktive ederek glikolizi azaltır.

3) Glukagon ve insulin anahtar enzimlerin sentezini indükleyip baskılayarak uzun evreli etkilere yol açarlar. Glukagonun sentezini indüklediği enzimler: PEP-karboksikinaz Glukoneogenik fruktoz 1, 6 -bifosfataz enzimler glukoz 6 -fosfataz aminotransferazlar Glukagonun sentezini baskıladığı enzimler: glukokinaz Glikolitik PFK 1 enzimler piruvat kinaz İnsulin genellikle bunun tersini yapar.

pahalı