Temizlik ve dezenfeksiyon Giri Temizlik ve dezenfeksiyonun hedefleri

Temizlik ve dezenfeksiyon

Giriş Temizlik ve dezenfeksiyonun hedefleri • • • Görünür ürün kalıntılarının uzaklaştırılması Kimyasal sıvı kalıntılarının uzaklaştırılması Ekipman yüzeyinde oluşan biyofilm katmanlarının uzaklaştırılması Ekipman yüzeyinde mikroorganizma yükünün azaltılması Ürünün raf ömrünün uzatılması Temizlenecek olan yüzeylerin bütünlüğünün korunması

• Temizlik üzerine etkili etmenler • Her bir kir çeşidi ve uygulama yüzeyi için en uygun temizlik prosedürü belirlenmelidir • Ek olarak: kir (tip, koşullar, miktar), temizlenecek olan obje (dizayn, pürüzsüzlük vb. . ), çevre zaman eylem sıcaklık kimyasal

• Temizlik üzerine etkili etmenler • Açık yüzeyler için temizlik yöntemlerinin karşılaştırılması Mekanik temizlik ıslatma zaman eylem sıcaklık kimyasal Köpük temizlik Jel temizlik zaman eylem sıcaklık kimyasal

Kirler • İnorganik bileşenler: • Suda çözünenler: tuzlar, iyonlar • Suda çözünmeyenler: kireçtaşı, demir oksit • Organik bileşenler: • çözünebilenler: şeker, nişasta • çözünemeyenler: yağlar, proteinler • Diğer kontaminantlar

Kirler Temizlik sıvıları Tip 3: Kimyasallar ile uzaklaştırılan kompakt kirler Sıcak kimyasal Tip 2: Biyofilmler Viskoz sıvılar Viskoz olmayan sıvılar Tip 1: Sıcak su ile uzaklaştırılan viskoz sıvılar Sıcak su Çevre sıcaklığında su Kompakt kirler Kir yapısı

Temizlik sırasında ne oluyor? Temizlik uygulamaları Taşınım prosesidifüzyon Mekanikler Temizlik sıvılarının taşınımı Kayma gerilmesi vb. . Yüzeye Kir katmanlarına Kirin iç kısımlarına Fizikokimyasal ve kimyasal reaksiyonlar Fizikokimyasal reaksiyonlar Erime, ıslanma, çözünme Kimyasal reaksiyon Kirin uzaklaştırılması Sabunlaştırma, kompleks oluşturma vb. .

Taşınım işlemi- difüzyon • Konsantrasyon gradyanına ve sıcaklığa bağlı • Yüksek konsantrasyondan düşük konsantrasyona • Temizlik için önemli bir basamak türler, duvar ile ayrılmış Net düfüzyon Denge hali

• Taşınım işlemi- difüzyon • Kirlilik unsuru, temizlik ajanı ve akış hızına bağlı olarak değişebilen mekanizmadır

Mekanik uzaklaştırma- laminar ve turbülant akış • Turbülant akış sağlanmalıdır • Reynold sayısı … boru çapı laminar değişken … akış hızı … yoğunluk … dinamik viskozite turbülant

Fizikokimyasal reaksiyonlar • ıslanma • Yüzeyin bir temizlik ajanı ile ıslanma kapasitesi yüzey gerilimi ile direkt ilişkilidir • Deterjanın kirden daha iyi bir ıslanma yeteneği varsa kir ortamdan uzaklaşacaktır. Source: Diversey Na. OH - 85 m. N/m² kir - 45 m. N/m² Islanmış deterjan- 28 m. N/m² Paslanmaz çelik- 200 m. N/m²

• Fizikokimyasal reaksiyonlar- ıslanma Mikro boşluklara penetrasyon derinliği su 7, 2 N/mm² süt 5, 2 N/mm² Temizlik deterjanı 3, 5 N/mm²

Fizikokimyasal ya da kimyasal reaksiyon- çözünme Birikinti Çözünürlürlük Zorluk derecesi Düşük sıcaklık Yüksek sıcaklık Şeker Suda çözünür Kolay Karamelizasyon, temizliği zor Yağlar Suda çözünmez, alkalide çözünür Güç Tabaka oluşumu, temizliği güç Proteinler Suda çözünmez, alkalide çözünür, asitte az çözünür Çok güç Tuzlar Suda değişken, asitte çözünür Güç Farklı Nişasta Suda ve alkalide çözünür Kolaydan orta güç seviyesine Yapışkan, zor

Fizikokimyasal ya da kimyasal reaksiyon- şişme • Yüksek moleküler kalıntılar denatüre olmadıkça ya da kurumadıkça kolay temizlenir • Denatüre olmaları ya da kurumaları durumunda şişmeleri gereklidir • Şişmeye neden olan ajan (su vb. . ) birikinti matriksinin içine penetre olmakta ve kirin hacmini arttırmaktadır polimer Şişmemiş yapı Şişmeye neden olan ajan Şişmiş yapı

Temizlik sıvılarının p. H değeri ile karakterizasyonu • Bir çözeltideki hidronyum iyonu (H 3 O+) konsantrasyonu • Destile suda hidronyum iyonları hidroksit iyonları (OH-) sayısına eşittir Asit deterjanlar %4 hidrojen klorid (HCl) Nötral deterjanlar Destile su Alkali deterjanlar %0, 5 kostik soda (Na. OH)

Temizlik sıvıları Su Birçok kirlilik unsuru için çözücü konumundadır (tuz ve şeker vb. . ) • Sertlik • Toprak alkali metallerden kaynaklanmaktadır (Ca 2+, Mg 2+) • Birikim derecesi – boruların tıkanmasına neden olabilir, termal prosesler için daha fazla enerjiye gereksinin duyulur • Sertlik unsuru tuzlar ile alkaliler reaksiyona girdiğinden daha fazla temizlik sıvısına gereksinim duyulur

Temizlik sıvıları- Temizlik ajanları alkali Etki Özellikler Örnek - (OH )-iyonları asidik nötral Kompleks yapıda H+-iyonları Sıvı ya da alkol çözeltilerinde yüzey aktif maddeler Kompleks oluşumu Gres yağının Sert sularda ısıtma ya da Çözücü ve dağıtıcılar, Kristal formdaki kirlerin çözünürlüğünün artırılması alkali uygulamalarına organik kirler vb… çözünmesi (emulsifikasyon), yüksek bağlı presipitasyonun yüzey aktivitesi engellenmesi Kostik soda (Na. OH) Nitrik asit (HNO 3) Sodyum lauril sülfat (anyonik yüzey aktif maddeler) Sodyum karbonat

Temizlik ajanları- alkaliler • Na- ya da K- gibi alkali metallerin çözünür tuzlarıdır (sodyum hidroksit (Na. OH) ve potasyum hidroksit (KOH)) • Alkali ürünler farklı tiplerdeki organik kirlilik unsurlarının uzaklaştırılmasında çok etkilidir • Yağların sabunlaşması ve proteinlerin çözünmesi • Kirlilik unsurlarının temizlenen yüzeye yeniden tutunmasının engellenmesi • Alkaliler suların kalsiyum ve magnezyum gibi sertlik unsurları ile reaksiyona girerler ve temizlik etkinlikleri azalır • Paslanmaz çelik malzemelerde pasif tabakanın özelliklerini olumsuz etkilerler

Temizlik ajanları- asitler • Asidik ürünler organik kirlerin temizliğinde kullanılmaktadır • Mineral kirliliği (fouling) (kalsiyum okzalat, süt taşı, bira taşı vb. . ) • Yanmış kirlerin yumuşatılması amacıyla alkalilerden önce kullanılabilir • Mineral film tabakanın uzaklaştırılması ve alkalileri nötralize etmek amacıyla alkali uygulamalarından sonra da kullanılabilirler • Metal yüzeyleri pasifleştirmek amacıyla da kullanılabilirler • Fosforik asit, nitrik asit vb…

• Temizlik ajanları- solventler • Gres, yağ ya da mumsu yapıdaki kirlerin çözünmesi • Çözeltinin konsantrasyonu ya da p. H’sını ayarlamak amacıyla kullanılan inceltici ajanlar • Alkoller, glikol esterler, su vb… Temizlik ajanları - enzimler • Organik kirleri küçük ve çözünebilir partiküllere dönüştürmektedir • Deterjanlarda kullanılan en yaygın tipler: proteazlar (proteinler için), amilazlar (nişasta için), lipazlar (yağlar için) • Biyolojik olarak degrade olabilirler • Yüzeylerin temizliği ya da tıbbi aletlerin ön-temizliği

Temizlik ajanları- kompleks oluşturan elemanlar • • • Su yumuşatılması, yüksek p. H düzeyinin sağlanması ve korunması Sert sularda ısı ve alkalilerce tetiklenmiş presipitasyonun engellenmesi Yağ ve gres yağının emülsifikasyonuna yardımcı olma ve ince yağ parçacıklarına parçalanmalarını sağlama Temiz yüzeylerde yeniden kirlerin birikim yapmasına engel olma Fosfatlar, EDTA ve glukonat vb…

Dezenfeksiyon • Termal dezenfeksiyon • Mikroorganizmaların gelişim ve çoğalma oranları azalmaktadır • Önemli etkiye sahip değişken parametrelerin varlığı • Sıcaklık ve süre • Uygulama prosedürü ve mikroorganizmaların ısıya dirençlilikleri • Mikroorganizmaların öldürülmesi: protein denatürasyonu • Kuru ısı • Nemli ısı • Daha etkin bir termal iletkenlik nedeniyle daha etkin bir dezenfeksiyon

Radyasyon • UV- radyasyon • • • Yüksek enerji UV radyasyon ile fiziksel dezenfeksiyon Dalga boyu 250… 260 nm (UV-C) DNA’da hasar ya da yıkım Küf sporları ve virüsler için bakterilerden daha yüksek radyasyon uygulaması gereklidir Plastiklere zarar verir, uygulayıcının koruyucu önlemler alması gereklidir, radyasyon uygulanacak yüzey ile radyasyon kaynağı arasında engel olmamalıdır

Kimyasal dezenfeksiyon • Gereklilikler • Nemlendirici ajan ve stabilizer içermelidir • Ekipmana zarar vermemelidir • Anti-mikrobiyel etki • Hücre yapısı ve bileşenleri üzerinde yıkıcı etki yapmalıdır • Geri dönüşümsüz etki göstermelidir • Etkinliği dezenfektan konsantrasyonu ve zamana bağlıdır

• Alkoller • • %60 – 80’lik konsantre formda kullanılır Spor yapan mikroorganizmalar etkili değildir El ve küçük yüzeylerde etkilidir Ethanol, iso-propanol yaygı kullanılan tipleridir • Halojenler • Spor oluşturan mikroorganizmalara da etkilidir • Klorin, kloramin başlıca tipleridir • İyodin, renk bozukluklarına yol açtığından gıda endüstrisinde kullanılmamaktadır • Aldehitler • Yüksek etki ve geniş spektrum • Mukoza aşındırma etkisi, kansere neden olma riski • Metanal (CH 2 O) vb… • Peroksit bileşenleri • Hidrojen peroksit vb. . (H 2 O 2) • Su ve oldukça reaktif oksijene dönüşüm • Kalıntı olmayan yüzeylerde dezenfeksiyon, kuru ortam gerekli