SSTEM ANALZ Giri ve Kuramsal Altyap Giri ve

SİSTEM ANALİZİ Giriş ve Kuramsal Altyapı

Giriş ve kuramsal altyapı • Sistem düşüncesi • Sistem teorisi / kuramı • Sistem tanımları • Sistemin ana unsurları / bileşenleri • Sistem hiyerarşisi • Sistem türleri / Sistemlerin sınıflandırılması

Sistem düşüncesi • Bilgi devrimi • İnsanlık tarihindeki üç büyük devrim Tarım devrimi - Sanayi devrimi - Bilgi devrimi > 1950’lerden günümüze - • En önemli kaynak bilgi • Bilgi artışı hızlı • Toplumsal değişim ve gelişim hızlı

Türker Baş. Bilimsel Yöntem, 2010, s. 17. http: //www. slideshare. net/turkerbas/bilimsel-yntem

Türker Baş. Bilimsel Yöntem, 2010, s. 19. http: //www. slideshare. net/turkerbas/bilimsel-yntem

Sistem düşüncesi • Bilgi devriminin etkileri - Yaşam şekli üzerine etkisi - Kullanılan teknoloji üzerine etkisi - Düşünme şekli üzerine etkisi • Girdi ve çıktı sözcüklerinin günlük dilde kullanılmaya başlaması • Sistem yaklaşımı ile düşünmeye başlama - Gerçek dünya problemlerini çözmek için sistem teorisini uygulama

Sistem teorisi • Bir sorunu bir sistem olarak ele almak • Örneğin, bir şirketin farklı birimlerinin birbirleri ile olan ilişkisini, bu ilişkilerin niteliklerini inceleme ve belirli birimdeki gelişmelerin diğer birimler üzerindeki etkilerini araştırma

Sistem teorisi • Ortaya çıkış amacı modern mühendislik ve bilgi teknolojileri sistemlerine kavramsal bir yaklaşım sağlamak • Günümüzde diğer türdeki sistemlere de uygulanmakta Sosyal sistemler - Biyolojik sistemler > organizmaların tümünün birer sistem olduğu, alt sistemlerden oluştuğu ve üst sistemlerin parçası olduğu -

Sistem teorisi • Sistem teorisinin altında yatan fikir oldukça basit: kara kutu • Bilgisayar gibi bir elektronik cihaz, sosyal bir örgüt olan bir şirket, insan gibi bir yaşayan varlık çevresinden aldığı girdileri yine çevresine iletmek üzere bir çıktıya dönüştüren bir kara kutu • Buradaki kontrol mekanizmazı Kara kutunun içerisinde olanları izlemek değil - Çıktıları gözlemek - Beklenmeyen çıktı durumunda girdileri gözden geçirmek / düzeltmek -

Sistem teorisi: Merkezi ısıtma sistemi örneği • Su su ısıtıcısı ile ısıtılır ve pompa vasıtasıyla tüm sisteme pompalanır • Su ısıtıcısı ve pompanın çalışması için elektrik ve doğalgaz kullanılır • Burada girdi, çıktı, kara kutu nedir? • Girdi: Elektrik, doğalgaz, su • Kara kutu: Su ısıtıcısı, pompa • Çıktı: Radyatörlerden gelen sıcak hava

Sistem teorisi: Merkezi ısıtma sistemi örneği • Peki burada çıktının yani evlerimize gelen ısının kontrolü nasıl sağlanır? • Termostat, - Odanı ısısını görüntüler - Oda ısısı belirlenen aralığın üzerine çıkar ya da altına inerse girdiler üzerinde ayarlama - Su ısıtıcısını ve pompayı durdurma ya da çalıştırma gibi

Sistem teorisi: Bir şirket örneği • Donanım / Ekipman • Şirket çalışanları • Şirketin ürettiği ürünler Girdi Kara kutu Çıktı Ekipman, çalışanlar Şirket Üretilen ürünler

Sistem teorisi: Bir şirket örneği • Kontrol nasıl sağlanır? • Şirket yöneticisi Geleneksel yöntem > Sistem yaklaşımını kullanmadan çalışanları yakından izleyerek kontrol etmek - Sistem yaklaşımı yöntemi > Çıktıyı hedeflemek ve çalışanların bu hedefe ulaşmak için çalışması - • Sistem yaklaşımı yönteminde şirket yöneticisi Kara kutunun nasıl çalıştığı, hedeflerin nasıl gerçekleştiği ile ilgilenmez - Hedefler gerçekleşmezse devreye girer > Girdiye müdahale: Çalışanların, ekipmanın güçlendirilmesi -

Sistem teorisi: Bir şirket örneği • Hedeflerin planlanması > Dikkatli ve gerçekçi • Başarması çok kolay olursa Ø Şirket kapasitesinin altında çalışacak, kaynaklar yeterince kullanılmayacak • Başarması çok zor olursa Ø Hedef tutturulamayacak, çalışanların motivasyonu kırılacak

Sistem sınırları • Bir sistem tasarlanırken ilk karar verilecek şey sistem sınırları - Çıktılar ne olacak ? - Söz konusu çıktılar için gerekli girdiler neler? • Sistem sınırları esnek olmalı - Çıktı miktarını artırmak amacıyla girdi artışı - Sistemi alt sistemlere bölerek girdi ve çıktı miktarlarını azaltma • Alt sistemler - Birçok sistemin meydana geldiği parçalar Parçası olduğu sistemin hedefleri doğrultusunda belirli bir görevi sistem yaklaşımı ile yerine getirme

Alt sistemler: Kütüphane örneği • Kütüphaneyi bir sistem olarak düşünürsek, kütüphanenin alt sistemleri nelerdir? • Ödünç verme • Sağlama • Kataloglama • . . .

Alt sistemler: Bir şirket örneği • Bir şirketi sistem olarak düşünürsek, şirketin alt sistemleri nelerdir?

Alt sistemler: İnsan vücudu örneği

Bütüncül bakış açısı • Sistemlerin en önemli niteliği - Sistemi oluşturan parçların tek başına sahip olmadığı özellik ve yeteneklere sahip olması - Bir bütün olarak üretim sonuçlarının parçaların toplamından fazla olması • Bu nitelik sistemleri anlamanın temel noktası

Sistem nedir? • Düzenli bir şekilde etkileşim kuran ya da birbirine bağlı olan bir grup elemanın bir bütünü oluşturması • Aynı ortak amaca hizmet eden bir grup ilişkili parça

Sistemin bileşenleri • Dış çevre • Sistemin sınırları • Girdi • Süreç • Çıktı

Sistemin bileşenleri • Çevre > Bir sistemin etrafındaki insanlar, olanaklar, politikalar, kurallar vb. - Sistem davranışını etkiler - Doğrudan yöneticinin kontrolünde değil - Sistemler diğer sistemler ve dış dünya ile ilişkili, bu dikkate alınarak analiz edilmeli • Sınırlar > Sistem ile çevresi arasındaki çizgi - Sistemi oluşturan elemanlar ile sistemin dışında kalan ancak sistemin ilişkili olduğu elemanların ayrımı - Ayrım bzen kolay bazen karmaşık

Sistemin bileşenleri • Girdi > Çevreden gelip sistem sınırlarından içeri giren ve sistem tarafından işlenen elemanlar - Girdi olmadan sistem işleyemez ve çıktı üretemez • İşlem > Girdilerin çıktılara dönüşme süreci - Bir örgütün hedeflerine ulşamasını sağlar • Çıktı > İşlem sonucunda ortaya çıkan ürünler

Sistemin temel unsurları • Hedefler • Çevre • Kaynaklar (Personel, para, ekipman vb. ) • Parçalar (Alt sistemler) • Yönetim

Sistem hiyerarşisi • Her sistemin çevre olarak adlandırılan daha geniş bir sistemin öğesi olması ve kendinden daha küçük sistemlerden yani alt sistemlerden oluşması

Sistemlerin sınıflandırılması • Açık x Kapalı • Statik x Dinamik • Canlı x Cansız • Doğal x İnsan yapımı

Sistemlerin sınıflandırılması: Açık sistem • Çevreyle etkileşim halinde olan yaşayan sistemler • Olasılıksal sistemler • Açık sistemlerin çıktıları net olarak belirlenemez, sadece tahmin edilebilir • Uçak bileti rezervasyon sistemi Bir uçus için kaç kişinin bilet alacağı net değildir - Tahmin yürütülebilir - Geçmiş tecrübeler, tarih, gün, saat aralığı bilgileri -

Sistemlerin sınıflandırılması: Açık sistem • Ödünç verme • Kütüpheneci belli bir gün kaç ödünç verme işlemi gerçekleşeceğini tahmin edemez • Belli bir kitabın kaç kere ödünç alınacağı • Zaman dilimine, kitabın konusuna vb. bilgilere göre tahmin edebilir

Sistemlerin sınıflandırılması: Kapalı sistem • Çevreyle hiç etkileşimi olmayan cansız sistemler • Girdiyi ölçerek çıktının kesin olarak tahmini söz konusu • Açık sistemlere göre yönetimi daha kolay • Bir bilgisayar üreticisi belli bir sayıda üretmek için kaç tane ekran kartı, sürücü, işlemci vb. parçaya ihtiyacı olduğunu bilir bilgisayar

Sistemlerin sınıflandırılması: Doğal x İnsan yapımı • Doğal sistemler > Evrende kendiliğinden ortaya çıkan sistemler - Galaksiyi oluşturan en küçük atom yapısı - İnsanlar, hayvanlar • İnsan yapımı sistemler - Tasarlanmış sistemler - Bilgisayarlar, köprüler, makinalar - Matematik, felsefe, müzik, dil

Sosyal ve kültürel sistemler • Biraraya gelen insanlar tarafından oluşturulur • Aile, topluluklar, milletler gibi doğal olarak ortaya çıkanlar • Dernekler, klüpler, partiler gibi isteyerek ortaya çıkarılanlar

Beşeri faaliyet sistemleri • İnsanların belirli amaçları gerçekleştirmek üzere faaliyet gösterdiği sistemler • Diğer türdeki sistemleri içerir: sosyal, insan yapımı ve doğal sistemler • Kütüphane, bir beşeri faaliyet sistemi - Kütüphaneciler ve kullanıcılar > Doğal sistemler - Bilgisayarlar, sınıflama sistemleri, bina > İnsan yapımı sistemler - Çalışma ortamı > Sosyal sistem