TEMEL SALII ve GVENL ETM T C SALIK

TEMEL İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ

T. C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ SAĞLIK KONULARI

PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ

Amaç Katılımcılar, çalışma ortamında karşılaşabileceği psikososyal risk etmenleri hakkında bilgi sahibi olacaklardır. 4

Öğrenim Hedefleri Bu sunumun sonunda katılımcılar; ü Çalışma ortamındaki psikososyal risk etmenlerinin türlerini sayar, ü Yaygınlığını açıklar, ü Sağlık etkilerini tanımlar, ü Korunma yöntemlerini sıralar. 5

Psikososyal Tehlike ü İş tasarımının, örgütlenmesinin, yönetiminin, toplumsal ve çevresel koşullarının; psikolojik, toplumsal veya fiziksel hasara yol açma potansiyeli taşıyan boyutlarıdır. (ILO) 6

Psikososyal Tehlikeler ü İş doyumu, ü İş örgütlenmesi, ü İş yönetimi, ü Çevresel ve örgütsel koşullar, ü İşçilerin uzmanlığı ve gereksinimleri arasındaki etkileşimlerden kaynaklanır. (ILO) 7

İşyerinde Psikososyal Risk Etkenleri -1 ü Çalışma ortamı koşulları, ü Çalışma süresinin uzun olması, ü Ücret yetersizliği, ü Sendikalaşmanın olmaması, ü Stres, 8

İşyerinde Psikososyal Risk Etkenleri -2 ü ü ü Şiddet ve tacizler, Ayrımcılık, baskı ve mobbing, Yönetsel ve çalışanlarla ilgili faktörler, Genç çalışanların varlığı, İşyerinde çalışan gebeler - lohusalar, İşyerinde kreş, gündüz bakımevinin bulunmaması. 9

Psikososyal Risk Etkinliği -1 Çalışan üzerinde; ü Fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri doğrudan, ü Psikososyal risk etmenleri doğrudan veya dolaylı yoldan hastalık nedeni olabilir. 10

Psikososyal Risk Etkinliği -2 Çalışma hayatı; ü Fiziksel, bireysel, yönetsel ve sosyal bir anlamda tüm yönleriyle stres kaynağı potansiyeli oluşturur. ü Bu potansiyelin tetiklediği iş ile ilgili çatışmalar psikososyal etkinliğe yol açar. 11

Stres ü Ruhsal gerilim. (TDK) ü Organizmanın dengesini bozan, endişeye yol açan uyaranlardır. (ILO) ü İş yerinde psikososyal risk etmenlerinin çalışanlarda etkisi stres olarak ortaya çıkmaktadır. ü Stres, çalışanların işe yönelik tutumlarını ve performanslarını en az diğer risk faktörleri kadar etkilemektedir. 12

İşyeri Stres Faktörleri ü İşyerindeki organizasyonel faktörler, ü Yetki ve sorumluluklarda belirsizlik, ü Performansa dayalı ücretlendirme, ü İşveren - çalışanın amaç konusunda fikir ayrılıkları, ü İşyeri organizasyonundaki rollerin belirsizliği, ü Vardiyalı çalışmalardır. 13

Stres Reaksiyonları -1 Fiziksel; ü Akıl sağlığı, ü Kalp ve dolaşım sistemi, ü Solunum sistemi, ü Sindirim sistemi, ü Kas - iskelet sistemi, ü Bağışıklık sistemleri ve hormonlar üzerinde etkendir. 14

Stres Reaksiyonları -2 Davranışsal; ü Madde bağımlılığına (sigara, çay, kahve, gıda, alkol, uyuşturucu vb), ü Uyku bozukluklarına, ü İşe devamsızlığa, ü İşten ayrılmaya neden olabilmektedir. 15

Stres Yönetimi -1 Kişisel Stres Yönetimi ü Gevşeme (nefes, meditasyon, zihinsel gevşeme) ü Egzersiz (haftada 3 kez 45’er dakika) ü Diyet ü Davranış değişiklikleri 16

Stres Yönetimi -2 Örgütsel Stres Yönetimi ü Denetim (çalışanın işini denetleyebilmesi) ü Katılım (çalışanların örgüt içi bilgi akışına katılımları - iletişim) ü Özerklik (hiyerarşik yapı, çalışma ekiplerine sorumluluk, görev tanımı) ü Esnek çalışma programı (işveren ve çalışana iş doyumu) 17

Stresten Korunma -1 Birincil Koruma: En etkili yöntemdir ve stresi kaynağında yok etmektir. Bunun için işletmede strese yol açan personel politikaları değiştirilebilir, görev tanımları belirginleştirilir, çalışanlar arasında ve çalışanlarla yönetim arasındaki iletişim güçlendirilebilir. 18

Stresten Korunma -2 İkincil Koruma: ü Eğitim, öğretim ve beceri geliştirmeyi içerir. İşyerindeki stres eğitimi ve stres yönetimi programında; ü Çalışanın kendisinde veya başka bir çalışanda stres bulgularını fark etmesi, ü Stresle başa çıkma becerisini geliştirmesi, ü Strese karşı esneklik kazanması için eğitimler verilmesi gereklidir. 19

Stresten Korunma -3 Üçüncül Koruma: Ruhsal bozukluklar nedeniyle işten ayrılan bireylerin rehabilitasyonunu hedefler. ü Stres ile akıl sağlığı sorunu oluşan çalışanın iyileştirilmesi ve işe döndürülmesi amacı ile ilgili profesyonel destek çalışmalarıdır. 20

Mobbing (Psikolojik Taciz - Bezdirme - Yıldırma) ü Çalışanların iş ve özel yaşantılarını, işe bağımlılık, iş doyumu, işyeri kültürü ve iklimi gibi süreçleri olumsuz etkileyen bir kavramdır. ü Bir kişi veya grubun, diğer kişi veya gruba psikolojik yolla, uzun süreli sistematik baskı uygulamasıdır. ü Kendini ifade etme ve iletişimi engelleme, niteliksiz işlerde çalıştırma, sosyal izolasyon, dışlama, önemsememe vb. davranışlar söz konusudur. 21

İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi ile İlgili Başbakanlık Genelgesi ü İşyerinde psikolojik tacizle mücadele öncelikle işverenin sorumluluğunda olup işverenler çalışanların tacize maruz kalmamaları için gerekli bütün önlemleri alacaktır. ü Bütün çalışanlar psikolojik taciz olarak değerlendirilebilecek her türlü eylem ve davranışlardan uzak duracaklardır. ü Psikolojik tacizle mücadeleyi güçlendirmek üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi, ALO 170 üzerinden psikologlar vasıtasıyla çalışanlara yardım ve destek sağlanacaktır. 22

Şiddet Çalışanların sundukları hizmet sırasında karşılaşabilecekleri, fiziki veya psikolojik açıdan zarar görmeleriyle sonuçlanan / sonuçlanması muhtemel olan sözlü ve / veya fiili davranışlardır. 23

Şiddet Bildirimi 24

Özet üPsikososyal risk faktörleri nelerdir? üStres nedir? üStresin çalışana etkileri nelerdir? üMobbing ve şiddet nedir? 25

Katılımınız İçin Teşekkür Ederiz