TACR YARDIMCILARI Prof Dr Feyzan H ehirali elik

TACİR YARDIMCILARI Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 1

Tacirin Bağımsız Yardımcıları 1) Simsar (Tellal) Sözleşme yapmak isteyen kişileri biraraya getirmek, sözleşmenin yapılmasına uygun ortam hazırlamak amacıyla çalışan aracılara «simsar» denir. • Simsar BK m. 520 vd. ’da düzenlenmiştir. • Aracılık işi geçici veya sürekli yapılabilir. • Ticari olan veya olmayan işlere aracılık sözkonusu olabilir. • Simsarlık sözleşmesi herhangi bir şekle tabi değildir. İstisna: Taşınmaz simsarlığı sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması gerekir (BK m. 520/III). Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 2

Simsar (Tellal) Tanım ve Unsurlar BK md. 520/I: Simsarlık sözleşmesi simsarın taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkanının hazırlanmasını veya kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması halinde ücrete hak kazandığı sözleşmedir. • Simsar sözleşme yapmaz, sadece sözleşme yapacak tarafları bir araya getirir. Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 3

Simsar (Tellal) Unsurları • Simsar tacirin bağımsız yardımcısıdır. • Simsar ile tacir arasındaki ilişki geçici niteliktedir. • Simsar aracılık yapar. Simsarlık sözleşmesi simsara temsil yetkisi vermez. • Simsarlık devamlı veya geçici şekilde yapılabilir. • Simsarlık ücret karşılığında yapılır. Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 4

Simsarın Borçları ve Hakları Borçları: • Sözleşme kurulması imkanını hazırlama veya kurulmasına aracılık etme. • Müvekkilin menfaatlerini gözetme. İyiniyetle hareket etmeli, müvekkile ait iş sırlarını saklamalıdır. Hakları: • Ücret talep etme hakkı. Ücret talep edebilmesi için sözleşmenin kurulmuş olması gerekir (BK md. 521/I). • Ücret hakkında sözleşmede bir hüküm yoksa, tarifelere, bu da yoksa mahalli teamüle göre belirlenir (BK md. 522). • Eğer öngörülmüşse masraf talep etme (BK md. 521/III). Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 5

Acente • Tacirin ürettiği mal ve hizmetlerin pazarlanması konusunda sürekli aracılık eden veya bu sözleşmeleri tacir ad ve hesabına yapan, ayrı bir işletme sahibi olan bağımsız yardımcılardır. • Acentelik genel olarak TTK m. 102 vd’da düzenlenmiştir. Bazı özel kanunlarda da özel acentelik türleri düzenlenmiştir. Örn: Sigortacılık Kanunu (Sigorta Acenteleri) Seyahat Acentaları ve Seyahat Acenteları Birliği Kanunu (Seyahat Acenteleri) Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 6

Acente Tanım: TTK m. 102. 1: «Acente, ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya işletmenin çalışanı gibi işletmeye bağlı bir hukuki konuma sahip olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak belli bir yer veya bölge içinde sürekli şekilde ticari bir işletmeyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi ve bunları o tacir adına yapmayı meslek edinen kimsedir. » Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 7

Acente Unsurları: • Tacirin bağımsız yardımcısıdır. • Ticari bir işletmeyi ilgilendiren sözleşmelere aracılık eder veya bu sözleşmeleri tacir adına yapar. • Sözleşmeleri müvekkili tacir ad ve hesabına yapar, doğrudan temsil yetkisi vardır. • Acente ile tacir arasındaki ilişki devamlıdır. • Tellaldan farklı olarak acente kendisine yazılı olarak yetki verilmesi halinde tacir ad ve hesabına sözleşme yapabilir. • Acente aracılık veya sözleşme yapma faaliyetini meslek edinmiştir. Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 8

Acentenin Temsil Yetkisi • Müvekkil adına sözleşme yapma: Acentenin yazılı olarak yetkilendirilmişse tacir adına sözleşme yapma yetkisi vardır. Yetki belgesinin acente tarafından tescil ve ilan ettirilmesi de gerekir (TTK m. 107. 2). • Hakkı koruyan beyanları müvekkil adına yapma ve kabul etme: Faaliyet konusuyla ilgili olarak her türlü ihtar, ihbar ve protestoyu yapmaya ve bunları kabule yetkilidir (TTK m. 105. 1). • Bedeli kabzetme ve malları teslim alma (TTK m. 106). • Müvekkilini mahkemede temsil etme: Aracılık ettiği bir sözleşme dolayısıyla davacı veya davalı olabilir, bir başka ifadeyle aktif ve pasif dava ehliyeti vardır (TTK m. 105. 2). Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 9

Acentenin Hakları • Ücret talep etme hakkı (TTK m. 113, 114) • Bilgi verilmesini isteme (TTK m. 116. 2) • Olağanüstü masrafların ödenmesini isteme (TTK m. 117, 118) • Hapis hakkı (TTK m. 119) Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 10

Acentenin Borçları • Müvekkilin işlerini görme, menfaatlerini koruma (TTK m. 109) • Bilgi verme (TTK m. 110) • Verilen talimata uygun hareket etme (TTK m. 110. 2) • Önleyici tedbirler alma (TTK m. 111. 1) • Müvekkile ait parayı zamanında ödeme (TTK m. 112) • Rekabet yapmama (TTK m. 104) Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 11

Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesi Sona Erme Nedenleri: • Sürenin sona ermesi • Feshi ihbar (TTK m. 121. 1) • Haklı nedenle fesih (TTK m. 121. 1) • Taraflardan birinin ölümü, iflası, ehliyetini kaybetmesi (BK m. 513). Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 12

Komisyoncu Komisyon sözleşmesi esas olarak BK m. 532 -546. maddelerinde, taşıma işleri komisyonculuğu da TTK m. 917 -930’da düzenlenmiştir. Tanım: Komisyoncu, ücret karşılığında kendi namına müvekkili hesabına hukuki işlem yapmayı üstlenen kişidir (BK m. 532/I). Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 13

Komisyoncunun borçları: Komisyoncu, aracılık işini iyi bir şekilde ifa etmeye, müvekkilinin talimatına uygun hareket etmeye mecburdur (BK m. 535). Komisyoncunun hakları: Komisyoncu, sözleşmenin icrasının ardından ücrete hak kazanır. Yaptığı giderleri de talep edebilir (BK m. 538, 539). Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 14

Taşıma İşleri Komisyoncusu Taşıma işleri komisyoncusu, eşya taşıtmayı ücret karşılığında üstlenir (TTK m. 917). • Taşıma işleri komisyoncusu kendi adına ve müvekkili hesabına eşya taşıtmayı taahhüt eder. Komisyoncu ve taşıyıcı farklı kişilerdir. • Konusu eşyanın taşıtılmasıdır. Yolcu taşıma işleri ne aracılık edilmesi vekalet hükümlerine tabidir. • Taşıma işleri komisyonculuğu işi devamlı şekilde yapılır. • Taşıma işleri komisyonculuğu ücret karşılığında yapılır. Prof. Dr. Feyzan H. Şehirali Çelik 15