Szkoa Gwna Handlowa w Warszawie Instytut Rynkw i

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Instytut Rynków i Konkurencji Prof. dr hab. Roman Sobiecki Makroekonomia Pieniądz w gospodarce. Banki i polityka pieniężna

Pieniądz w gospodarce. Banki i polityka pieniężna Funkcje i formy pieniądza 2. Agregaty pieniężne 3. Funkcje i zadania banku centralnego 4. Instrumenty banku centralnego 5. Regulacje makroekonomiczne a) rezerwa obowiązkowa b) stopy procentowe c) operacje otwartego rynku d) kurs walutowy 6. Mechanizm kreacji pieniądz kredytowego 7. Restrykcyjna i ekspansywna polityka fiskalna i monetarna (krzywa IS-LM) 1.

Pieniądz w gospodarce. Banki i polityka pieniężna Funkcje pieniądza: 1. 2. 3. 4. 5. Miernik wartości towarów i usług Środek wymienno-płatniczy Środek oszczędnościowo-kapitałowy Środek stymulacyjny Środek tezauryzacji Skala pieniężna: 1. 2. 3. Nazwa podstawowej jednostki, np. EURO Nazwa i ilość mniejszej jednostki, np. 100 eurocentów Proporcje wymiany z innymi walutami (kurs walutowy), np. 1 EUR = 1, 42 USD

Pieniądz w gospodarce. Banki i polityka pieniężna Formy pieniądza: 1. 2. 3. 4. 5. Towarowa Sztabowa –złota i srebrna Monetarna – złota i srebrna Banknoty (wymienialne na złoto) Pieniądz papierowy a) gotówkowy (bilon, banknoty) b) bezgotówkowy (zapisy na kontach, pieniądz elektroniczny plastikowy

Agregaty pieniężne • Agregat M 0 - baza monetarna, który obejmuje wartość krążącego w gospodarce pieniądza gotówkowego, wartość rachunków bieżących banków komercyjnych w banku centralnym, za pomocą których dokonują codziennych rozliczeń z Narodowym Bankiem Polskim oraz wartość rachunków rezerwy obowiązkowej. • Agregat M 1 - oprócz pozycji agregatu M 0 obejmuje dodatkowo całą wartość depozytów na żądanie w bankach komercyjnych osób prywatnych, podmiotów gospodarczych i instytucji finansowych nie będących bankami. • Agregat M 2 - oprócz agregatu M 1 obejmje dodatkowo wszystkie depozyty w bankach komercyjnych o terminie zwrotu do 2 lat włącznie. • Agregat M 3 - jest najszerszym pojęciem pieniądza, zawiera oprócz pozycji z M 2 bankowe papiery dłużne o terminie zwrotu do 2 lat oraz zobowiązania banków z tytułu operacji przeprowadzonych z podmiotami niebankowymi.

Miary pieniądza w Polsce Załącznik w Excelu

Funkcje i zadania banku centralnego Funkcje banku centralnego 1. 2. 3. Centralny bank państwa Funkcja emisyjna Bank banków (bank ostatniej instancji) Zadania banku centralnego : 1. 2. 3. 4. 5. Zachowanie wartości pieniądza Refinansowanie oraz regulowanie płynności banków komercyjnych Opracowanie bilansu płatniczego i obsługa dewizowa państwa Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi Obsługa budżetu państwa

Mechanizm kreacji pieniądz kredytowego Krajowy system bankowy działa tak sprawnie, że w pełni wykorzystuje możliwości kreacji pieniądza. Rezerwy gotówkowe w systemie bankowym R=1000, co stanowi 5% zgromadzonych depozytów D. W obiegu pozabankowym znajduje się C=2500 gotówki. Oblicz: bazę monetarną M 0 ………………. . podaż pieniądza M 3 ………………. . mnożnik kreacji pieniądza bankowego ………………. . ilość pieniądza bezgotówkowego ………………. . nowy mnożnik kreacji pieniądza bankowego, spowodowany zmniejszeniem ilości pieniądza w obiegu pozabankowym o 500, w tym wycofaniem z obiegu (zniszczono) 300 oraz spadkiem stopy rezerw obowiązkowych do 4% ………………. . bazę monetarną po zmianach ………………. . podaż pieniądza po zmianach ………………. .

Analiza krzywej IS a) zmiany położenia punktu E na IS i 1 IS Przykład - skutki wzrostu i 0 do i 1 : E 1 - podrożenie kredytu inwestycyjnego, więc rezygnacja z najmniej opłacalnych projektów ; E 0 i 0 E 2 i 2 Y 1 Y 0 Y 2 Y - obniżenie popytu inwestycyjnego, więc również obniżenie produkcji dóbr inwestycyjnych ; - obniżenie ich sprzedaży i dochodów pracowników zatrudnionych w tej sferze ; - obniżenie ich popytu konsumpcyjnego i obniżenie produkcji dóbr konsumpcyjnych ; równowaga w E 1. Przypadek obniżenia stopy procentowej ( przeciwna interpretacja i skutki, równowaga w E 2 ).

Niech G < 0 ( tj. obniżenie popytu rządowego i i 0 IS 1 E 1 Po obniżce popytu zmniejszy się produkcja. IS 2 E 0 Y 1 czyli restrykcja fiskalna ) Y 0 E 2 Y Skutkiem jest zmniejszenie Y bez zmian i. Nowy punkt równowagi ma współrzędne ( i 0, Y 1 ). Restrykcja fiskalna przesuwa krzywą IS równolegle w lewo. Natomiast ekspansja fiskalna ( tj. G > 0 ) zwiększa produkcję i przesuwa krzywą IS równolegle w prawo. Nowy punkt równowagi ma współrzędne ( i 0 , Y 2 ).

Analiza krzywej LM a) zmiany położenia punktu E na LM i 1 E 1 i 0 Przykład - skutki wzrostu produkcji do Y 1 : - produkcja rośnie, rośnie więc popyt na pieniądz ( popyt transakcyjny ) ; E 0 i 2 - przy danej podaży M wzrost popytu wywoła wzrost „ceny pieniądza” procentowej ). E 2 Y 0 Y 1 Y Oznacza to, że np. ucieczka od lokat zmusi banki do podniesienia ich atrakcyjności. Przypadek obniżenia produkcji ( przeciwna interpretacja i skutki, równowaga w E 2 ). ( tj. stopy

i i 0 LM 1 LM 2 LM 0 E 1 Y 0 E 2 Y Nowy punkt równowagi ma współrzędne ( i 0 , Y 1 ). Restrykcja monetarna zmniejsza produkcję i przesuwa krzywą LM równolegle w lewo. Natomiast ekspansja monetarna ( tj. M > 0 ) prowadzi do zwiększenia produkcji ( większa ilość pieniądza może obsłużyć większą produkcję ) i przesuwa krzywą LM ównolegle w prawo.

Model IS - LM i i. E IS LM E YE Y W punkcie E stopa procentowa określona na rynku pieniężnym tak zbilansuje zamierzone oszczędności i inwestycje, że wytworzona zostanie produkcja, której sprzedaż wywoła popyt na pieniądz równy jego podaży.

Polityka ekonomiczna państwa a) ekspansywna polityka fiskalna Gdy G > 0 , to rośnie popyt, wzrośnie też produkcja. i i 2 i 0 IS 1 LM E 2 E 0 Y 0 E 1 Y 2 Y 1 Ostateczne skutki ekspansji fiskalnej : - wzrost produkcji ; - wzrost stopy %. Y To „efekt wypychania” ( gruba czarna strzałka ), Przy produkcji równej pieniężnymstopę pojawi się 1 na rynkupodnosząc tj. wzrost wydatków Yrządowych procentową zmniejszy prywatne niedobór pieniądza. Wywoła to wzrost jego ceny czyli stopyinwestycje procentowej, po którym nastąpi obniżenie ( „wypchnie” je z rynku ). Y z Y 1 do Y 2.

b) restrykcyjna polityka fiskalna Gdy G < 0 , to obniżający się popyt pociągnie za sobą spadek produkcji. i i 0 IS 1 IS 0 LM E 1 i 2 Przy produkcji zmniejszonej ( do Y 1 ) nadmiar pieniądza spowoduje obniżenie stopy procentowej E 0 i „niechciany” wzrost produkcji ( do Y 2 ). E 2 Y 1 Y 2 Y 0 Ostateczne skutki restrykcji fiskalnej : - obniżenie produkcji ; - obniżenie stopy %. Y To przeciwieństwo efektu wypychania : miejsce zmniejszonych zamówień rządowych zajmują przedsiębiorcy prywatni.

c) ekspansywna polityka monetarna Gdy M > 0 ( tj. LM w prawo ), to obniży się „cena” pieniądza, a po spadku stopy procentowej wzrośnie produkcja. i LM 0 IS E 0 i 0 E 2 i 1 LM 1 Wzrastająca produkcja zwiększy popyt na pieniądz i podniesie poziom stopy procentowej ( punkt E 2 ). E 1 Y 0 = Y 1 Y 2 Y Ostateczne skutki ekspansji monetarnej : - obniżenie stopy % ; - wzrost produkcji.

d) restrykcyjna polityka monetarna Obniżenie podaży pieniądza ( M < 0 ) przesuwając LM spowoduje wzrost jego „ceny”, a to wpłynie na obniżenie produkcji, co zmniejszy transakcyjny popyt na pieniądz i przyniesie spadek i. i i 1 i 2 i 0 LM 1 IS E 2 E 1 LM 0 E 0 Y 2 Y 0 Y Ostateczny skutek restrykcji monetarnej to podniesienie stopy procentowej i obniżenie produkcji.

e) polityka mieszana - policy mix Współcześnie politykę fiskalną stosuje rząd, a politykę monetarną bank centralny. Niekoniecznie rozumieją potrzeby społeczeństwa i gospodarki w ten sam sposób ! Żaden z przypadków polityki MIX nie jest wykluczony. polityka fiskalna restrykcyjna ekspansywna polityka monetarna ekspansywna - wzrost stopy procentowej - wzrost / spadek produkcji restrykcyjna - spadek produkcji - wzrost / spadek stopy pprocentowej - wzrost produkcji - spadek stopy procentowej - spadek / wzrost produkcji

b) Przykład: rząd chce ożywić produkcję, stosuje ekspansję fiskalną, ale bank widzi to inaczej ! kontra banku Ekspansja fiskalna przesunie krzywą IS 0 w prawo do IS 1 , produkcja wzrośnie z Y 0 do Y 1. i IS 0 IS 1 LM 0 Niedobór pieniądza w E 1 podniesie stopę procentową, nastąpi znany efekt wypychania, produkcja obniży się do Y 2. E 2 E 0 E 1 Y 0 Y 2 Y 1 Y Skutek ekspansji fiskalnej to wzrost produkcji z Y 0 do Y 2.

Jeżeli jednak bank uzna rządową próbę ożywienia produkcji za szkodliwą dla gospodarki, za niesłuszną, może ją skontrować ! W odpowiednim momencie po ekspansji fiskalnej bank może zastosować restrykcję monetarną, a więc przesunąć LM 0 w lewo do LM 1. i IS 0 IS 1 LM 0 E 3 Gospodarka znajdzie się w E 3 , E 2 E 0 wyjściowe Y 0 mimo ekspansji fiskalnej nie ulegnie zmianie ! E 1 Y 0 Y 2 Y 1 Y Po kontrze banku skuteczność polityki rządu okazała się zerowa.

Skuteczność polityki ekonomicznej zależy od współpracy bądź konfliktu pomiędzy autorami pociągnięć fiskalnych i monetarnych