SZKIELET OSIOWY CZOWIEKA 1 Szkielet dorosego czowieka skada

SZKIELET OSIOWY CZŁOWIEKA

1. Szkielet dorosłego człowieka składa się z 206 kości. U dzieci jest ich więcej, ale w czasie rozwoju część kości ulega zrośnięciu. Szkielet można podzielić na trzy podstawowe części: a. Szkielet osiowy: • czaszka, • kręgosłup, • klatka piersiowa, b. Szkielet pasów: • pas barkowy, • pas miednicowy, c. Szkielet kończyn: • kończyny górne, • kończyny dolne.

2. Budowa szkieletu człowieka: a. czaszka b. pas barkowy c. klatka piersiowa d. kręgosłup a b c d e f e. pas miednicowy f. kończyna górna g. kończyna dolna g

3. Czaszka człowieka składa się z mózgoczaszki i twarzoczaszki (trzewioczaszki). Kości mózgoczaszki: c a. kość czołowa b. kość ciemieniowa c. kość skroniowa d. kość potyliczna e. kość klinowa d e b a

4. Kości twarzoczaszki: a. kości jarzmowe (policzkowe) b. kości nosowe c. kości szczękowe d. kości podniebienne e. żuchwa a b c d e

5. Funkcje czaszki. Podstawową funkcją czaszki jest ochrona narządów znajdujących się wewnątrz niej. Mózgoczaszka chroni mózgowie. Twarzoczaszka ochrania narządy zmysłów: wzroku, węchu, smaku oraz początkowe odcinki przewodu pokarmowego i oddechowego. Kości czaszki połączone ze sobą za pomocą szwów – jest to rodzaj połączeń ścisłych. Jedynie żuchwa połączona jest z czaszką stawami. a. Szwy czaszki b. Staw żuchwowy a b

6. Ciemiączko. W czaszce noworodka można zaobserwować nieskostniałe powierzchnie – tzw. ciemiączka. Połączenia kości tworzących sklepienie czaszki także nie są jeszcze skostniałe. Obecność ciemiączek pozwala na elastyczność czaszki podczas porodu. Większość z nich zarasta po urodzeniu; niektóre do 18 miesiąca życia.

7. Kręgosłup stanowi oś ciała człowieka. Podstawowe funkcje kręgosłupa to: • główna podpora ciała, • przyczep dla mięśni, • bierny układ ruchu, • ochrona rdzenia kręgowego. Kręgosłup zbudowany jest z kręgów oraz dysków. W wyniku nieprawidłowego trybu życia lub chorób może on ulegać skrzywieniom.

Kręgosłup jest wygięty w kształcie podwójnej litery S. U noworodków nie występują naturalne krzywizny. Są one wykształcane wraz z rozwojem funkcji motorycznych. Fizjologiczne wygięcia kręgosłupa pozwalają na wykonywanie skłonów, amortyzują wstrząsy podczas chodzenia i prawidłowe przenoszenie ciężaru ciała.

8. Odcinki kręgosłupa. W kręgosłupie człowieka możemy wyróżnić następujące odcinki: a. Szyjny – składający się z 7 kręgów. Budowa dwóch pierwszych kręgów dźwigacza (atlas) i obrotnika jest odmienna od pozostałych. Umożliwiają one wykonywanie ruchów obrotowych głową. b. Piersiowy – składający się z 12 kręgów. Łączą się one z żebrami. c. Lędźwiowy – składa się z 5 kręgów. d. Krzyżowy – tworzy go 5 kręgów zrośniętych razem w kość krzyżową. e. Ogonowy (guziczny) – składa się z 4 – 5 szczątkowych kręgów zrośniętych w kość guziczną. a b c d e

9. Dyski i ich rola. Pomiędzy kręgami znajdują się chrzęstne krążki międzykręgowe zwane dyskami. Pełnią one funkcję amortyzacyjną w przypadku wstrząsów i urazów kręgosłupa. Umożliwiają również wykonywanie ruchów w różnych płaszczyznach np. zgięcia, obroty tułowia. DYSK

10. Budowa kręgu. a b c d e a. b. c. d. e. f. wyrostek kolczysty wyrostek stawowy górny wyrostek poprzeczny otwór kręgu trzon kręgu wyrostek stawowy dolny a b c e f

Kręgosłup (33 -34 kręgi) 7 SZYJNYCH 12 PIERSIOWYCH 5 LĘDŹWIOWYCH 5 KRZYŻOWYCH 4 -5 GUZICZNYCH

Trzon kręgu Otwór kręgowy Łuk kręgu: 1. 2. 3. Wyrostek kolczysty (processus spinosus) Wyrostki poprzeczne (processus transversi) Wyrostki stawowe (processus articularis) 1 2 4

Grzebień krzyżowy pośrodkowy (wyrostki kolczyste) Grzebień krzyżowy pośredni (wyrostki stawowe) Grzebień krzyżowy boczny (wyrostki poprzeczne) Otwory krzyżowe grzbietowe

Kręgosłup jako całość -otwory kręgowe tworzą kanał kręgowy -otwory międzykręgowe zawierają gałęzie nerwów rdzeniowych -krążek międzykręgowy jest między trzonami kręgów Najważniejsze więzadła kręgosłupa -podłużne przednie -podłużne tylne -żółte -międzykolcowe i nadkolcowe -międzypoprzeczne

Przekrój strzałkowy przez kanał kręgowy

Więzadła kręgosłupa

Tylna powierzchnia trzonów kręgów

Rdzeń kręgowy Znajduje się w kanale kręgowym i jest częścią ośrodkowego układu nerwowego Rozpoczyna się bez wyraźnej granicy od rdzenia przedłużonego i rozciąga na przestrzeni ok. 45 cm, od I kręgu szyjnego do górnej krawędzi II kręgu lędźwiowego, gdzie kończy się stożkiem rdzeniowym oraz nitka rdzeniową Otoczony trzema oponami- twarda, podpajęcza, miękka. Długość wynosi ok. 45 cm.

W odcinkach, z których wychodzą korzenie nerwów przeznaczonych dla kończyn, rdzeń ma dwa wrzecionowate zgrubienia: szyjne i lędźwiowe. Budowa segmentowa : 31 par odcinków, tzw. neuromerów: 8 szyjnych (C 1 -C 8), 12 piersiowych (Th 1 -Th 12), 5 lędźwiowych (L 1 L 5), 5 krzyżowych (S 1 -S 5) i 1 guziczny (C 0), z którymi łączy się 31 par nerwów rdzeniowych szyjnych, piersiowych, lędźwiowych, krzyżowych i guzicznego. Nerwy łączą się z rdzeniem za pomocą tzw. korzeni nerwowych - brzusznych i grzbietowych. Każdy z nich składa się z 5 -10 nici korzeniowych, będących pęczkami nerwowymi. W korzeniach tylnych, niedaleko od powierzchni rdzenia, już poza blaszką opony twardej, w otworach międzykręgowych znajdują się zwoje rdzeniowe. Korzenie nerwów lędźwiowych, krzyżowych i nerwu guzicznego tworzą gruby pęczek, otoczony oponą twardą, biegnący ku dołowi, zwany końskim ogonem.

Budowa segmentowa : 31 par odcinków, tzw. neuromerów: 8 szyjnych (C 1 -C 8), 12 piersiowych (Th 1 -Th 12), 5 lędźwiowych (L 1 -L 5), 5 krzyżowych (S 1 -S 5) 1 guziczny (C 0), z którymi łączy się 31 par nerwów rdzeniowych - szyjnych, piersiowych, lędźwiowych, krzyżowych i guzicznego.

Nerwy łączą się z rdzeniem za pomocą tzw. korzeni nerwowych - brzusznych i grzbietowych. Każdy z nich składa się z 5 -10 nici korzeniowych, będących pęczkami nerwowymi. W korzeniach tylnych, niedaleko od powierzchni rdzenia, już poza blaszką opony twardej, w otworach międzykręgowych znajdują się zwoje rdzeniowe. Korzenie nerwów lędźwiowych, krzyżowych i nerwu guzicznego tworzą gruby pęczek, otoczony oponą twardą, biegnący ku dołowi, zwany końskim ogonem.

Od rogów przednich odchodzi korzeń przedni (brzuszny) z rogiem tylnym połączony jest korzeń tylny ( grzbietowy) te korzenie łączą się ze sobą w okolicach otworu międzykręgowego tworzą pień nerwu rdzeniowego, jest on krótki i rozdziela się na 4 gałęzie:

a) gałąź przednia (brzuszna), jest częścią nerwu, która niesie impulsy do mięśni szkieletowych, gałęzie łączą się ze sobą tworząc sploty: szyjny, lędźwiowy, krzyżowy. b) gałąź tylna jest to gałąź czuciowa niesie impulsy do wszystkich ośrodków, c) gałąź oponowa, unerwia opony mózgowordzeniowe, d) gałąź łącząca biała m. in. jest częścią układu nerwowego autonomicznego.

Na powierzchni zewnętrznej rdzenia widnieją w linii przyśrodkowej dwie bruzdy: głębsza szczelina pośrodkowa przednia oraz płytsza bruzda pośrodkowa tylna. Dzielą one rdzeń na dwie symetryczne połowy: prawą i lewą. Na powierzchni każdej połowy rdzenia zaznacza się: - od przodu podłużna linia, zwana bruzdą boczną przednią, z której wychodzą korzenie ruchowe nerwów rdzeniowych - od tyłu bruzda boczna tylna, wzdłuż której wchodzą do rdzenia korzenie czuciowe nerwów rdzeniowych. Bruzdy dzielą każdą połowę rdzenia trzy sznury: przedni, boczny i tylny, utworzone przez pęczki włókien nerwowych, przebiegających podłużnie w rdzeniu.

Budowa wewnętrzna W przekroju poprzecznym wygląd istoty szarej: przypomina ona dużą literę H. Ramiona tej litery to tzw. rogi rdzenia, które w trójwymiarowej rzeczywistości tworzą słupy: z przodu dwa (symetryczne) rogi (słupy) przednie, z tyłu - dwa rogi (słupy) tylne. Pomiędzy nimi leży istota szara pośrednia, której zewnętrzna, obwodowa część tworzy niewielkie uwypuklenie, zwane rogiem (słupem) bocznym. Przez środek rdzenia przebiega cienki kanał środkowy który konczy się u dołu komorą krańcową

Rogi (słupy) przednie zawierają neurony ruchowe, których aksony, tworzą korzenie przednie, te zaś nerwy. Rogi (słupy) tylne zawierają neurony czuciowe. Istota biała rdzenia to drogi nerwowe, wstępujące i zstępujące, łączące rdzeń wstępująco i zstępująco z wszystkimi strukturami mózgowia. Sznury: przednie połączone spoidłem białym boczne, tylne dzielące się w odcinku szyjnym na pęczek smukły i klinowaty

Worek oponowy i rdzeń kręgowy Opona twarda Opona pajęcza Opona miękka Przestrzeń podpajęczynówkowa Przestrzeń nadtwardówkowa

Rdzeń kręgowy i nerwy rdzeniowe

Krążek międzykręgowy - 23

Wypadnięcie jądra galaretowatego – rwa kulszowa

Powierzchowne mięśnie grzbietu i gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych

Grupa pośrednia mięśni grzbietu

Grupa pośrednia mięśni grzbietu m. prostownik grzbietu: m. krzyżowo-grzbietowy m. biodrowo-żebrowy m. najdłuższy

11. Klatka piersiowa człowieka składa się z 12 par żeber połączonych z kręgami piersiowymi oraz mostka. Chroni ona narządy wewnętrzne, przede wszystkim serce i płuca oraz uczestniczy w ruchach oddechowych. a a. kręgi piersiowe b b. żebra c d c. mostek d. połączenia chrzęstne

12. Rodzaje żeber: a. 7 par żeber prawdziwych – połączone bezpośrednio z mostkiem poprzez chrząstki, b. 3 pary żeber rzekomych – połączone ze sobą i z ostatnim żebrem prawdziwym, c. 2 pary żeber wolnych – nie połączone z mostkiem, kończą się w ścianie jamy brzusznej.

13. Wady postawy. a SKOLIOZA b KIFOZA PIERSIOWA c LORDOZA LĘDŹWIOWA

Wady postawy są skutkiem skrzywień kręgosłupa. Do najczęstszych należą: a. Skolioza – boczne skrzywienie kręgosłupa. b. Kifoza piersiowa – nadmierne wygięcie kręgosłupa w części piersiowej ku tyłowi. Duża kifoza powoduje powstanie tzw. garbu. c. Lordoza lędźwiowa – nadmierne wygięcie kręgosłupa w części lędźwiowej ku przodowi.

14. Przyczyny powstawania wad postawy: a. nieprawidłowa postawa podczas siedzenia, pisania, czytania, b. złe przyzwyczajenia – np. noszenie teczki na jednym ramieniu, c. niewłaściwe odżywianie, otyłość,

d. złe oświetlenie miejsca pracy, e. brak ruchu na świeżym powietrzu, f. przebyte choroby np. krzywica. Skrzywienia kręgosłupa mogą być przyczyną chorób serca i płuc. Wady postawy można niwelować poprzez gimnastykę korekcyjną, zmianę nawyków żywieniowych, przestrzeganie zasad higienicznego trybu życia. W poważnych przypadkach konieczna może być operacja chirurgiczna.