Rodzina drogowskazem ycia perspektywa pedagoga spoecznego Referat przygotowany

Rodzina drogowskazem życia – perspektywa pedagoga społecznego Referat przygotowany na Inaugurację XVII Warmińsko. Mazurskich Dni Rodziny, Olsztyn, 12 maja 2015 Wykład Prof. UWM dr hab. Ewa Kantowicz Katedra Pedagogiki Społecznej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Jan Paweł II, w adhortacji „Familiaris consortio „ nr 40 � „Rodzina jest pierwszą i podstawową szkołą uspołecznienia, lecz nie jedyną wspólnotą wychowującą… � prowadzi od wspólnoty do dzieła szerszego, będącego owocem uporządkowanej współpracy różnych czynników wychowawczych. ”

Jan Paweł II – Rodzina drogowskazem życia � Uczestnictwo codziennie przeżywane w domu – w chwilach radości i w trudnościach jest jak najbardziej skuteczną pedagogią do czynnego i owocnego włączenia się dzieci w życie społeczne o szerszym zasięgu (FC, nr 37)

Współczesna rodzina � jest naturalnie uwikłana w przemiany społeczno- polityczne, które zmieniają nie tylko charakter codziennych relacji rodzinnych, ludzkich doświadczeń, ale również przekształcają życie osobiste, świadomość społeczną, związki z innymi ludźmi, stosunek do społeczeństwa, pracy i do rodziny jako podstawowej grupy życia społecznego.

Rodzina jako przestrzeń życia � Rodzina stanowi osobliwe środowisko edukacyjne i wychowawcze, zdolne do zachowania własnej autonomii i podtrzymywania tradycji. � Tradycja pozwala utrzymać kulturę, postawy, światopogląd i wartości. Te mechanizmy biologiczne i kulturowe czynią rodzinę spójną całością, zdolną przeciwstawiać się zewnętrznemu światu w przypadku, gdy ten próbuje zawłaszczyć jej duchowość (wartości, style opieki, wychowania, podzielane poglądy, czy światopogląd).

Porządek dyskursu � Możliwe obszary teoretyczno-empirycznych analiz przeobrażeń rodziny w Polsce; � Diagnoza społeczna rodziny jako środowiska życia i przestrzeni relacji ze społeczeństwem; � Rodzina wartość; jako społecznie i kulturowo uznana � Refleksja podsumowująca – Czy rodzina jest dla jej członków drogowskazem życia?

Wielowymiarowość analiz przeobrażeń rodziny 1. Wymiar aksjologiczno-normatywny 2. Wymiar ontologiczny epistemologiczny 3. Wymiar praktycznych działań profesjonalnych – profilaktyka i kompensacja

Zmiany w obszarze aksjologiczno - normatywnym 1. Zmiana stylu życia rodziny. 2. Zmiana modelu rodziny 3. Zmiana praw kobiety i dziecka w rodzinie 4. Zmiana jakości relacji rodzinnych

Zmiany w obszarze ontologiczno -epistemologicznym 1. Dysproporcje między biednymi i bogatymi; 2. Poszerzanie czy obniżanie skali ubóstwa rodzin w Polsce? 3. Przemoc w rodzinie i jej rozpoznanie oraz ochrona ofiar przemocy

Zmiany praktycznych działań profesjonalnych na rzecz rodziny 1. Nowy system wspierania rodziny 2. Zespoły interdyscyplinarne – pedagodzy, pracownicy socjalni, asystenci rodziny, psychologowie, kuratorzy sądowi etc. 3. Zmiany w dostępności rodziny do usług (edukacyjnych, opiekuńczych, kulturalnych). 4. Większe zróżnicowanie form wspierania rodziny (Karta Rodzin Wielodzietnych, Program „Rodzina” Prezydenta RP, .

Nowe wyzwania 1. Wzrost aspiracji edukacyjnych rodziców w stosunku do swych dzieci; 2. Zwiększenie aktywności edukacyjnej dorosłych (rodziców); 3. Zwiększenie aktywności zawodowej, edukacyjnej, społecznej kobiet (matek);

Nowe wyzwania 1. Technizacja życia rodzinnego; 2. Zmniejszenie funkcji kontrolnej rodziców – poszerzanie autonomii dzieci w rodzinie; 3. Zmiany w organizacji czasu wolnego rodziny (szczególnie w czasie wakacji) oraz udziału rodziny w życiu kulturalnym.

Rodzina jako społecznie uznawana wartość � Znaczenie rodziny badana młodzież podkreśla przede wszystkim w kontekście relacji partnerskich między rodzicami i dziećmi (M. J. Szymański; 2000). � Badając system wartości młodych Polaków - wysoko oceniono życie rodzinne (Krystyna Slany, 2002). � Stwierdzono istnienie związku między relacjami dzieci z rodzicami z zadowoleniem z życia – badana młodzież ceni partnerskie, pogłębione interakcje między rodzicami i dziećmi. (badania wśród młodzieży licealnej, H. Świda – Ziemba, 2000):

Hierarchia wartości młodych Polaków � Według Marii Beisert (2006) hierarchia wartości młodych Polaków na początku XXI wieku przedstawia się następująco: � - ponad 60% ceni miłość; �- 40% badanych ceni rodzinę; �- około 39% za ważne dobro uznaje zdrowie; �- około 20% badanych ceni samorealizację; �- około 15% pracę i prawie taki sam odsetek osób wskazuje na niezależność ekonomiczną.

Refleksje podsumowujące � � W świetle wybranych wyników badań można stwierdzić, że rodziny polskie są uwikłane w różne przeobrażenia, wynikające z ogólnych zmian społeczno-ekonomicznych i potencjalnie są zagrożone różnymi ryzykami zmian stylu życia i modelu funkcjonowania rodziny, a procent rodzin wymagających różnych form pomocy i wsparcia utrzymuje się na niezmienionym poziomie. Pomimo powszechnie dominującej w przestrzeni medialnej opinii o kryzysie polskiej rodziny i jej degradacji społeczno -ekonomicznej – dane z „Diagnozy społecznej 2013. Warunki i jakość życia Polaków” wskazują na podniesienie poziomu życia i ogólne zwiększenie zabezpieczeń podstawowych i edukacyjnych potrzeb większości rodzin.

Rodzina pomimo przeobrażeń jest nadal drogowskazem i ostoją � Wspólnotowość życia rodzinnego, wypracowane przez rodzinę style funkcjonowania oraz naturalne więzi stanowią jej siłę i pozwalają na uzyskanie względnej autonomii. � � Można więc stwierdzić, że rodzina jest dla jej członków ostoją i drogowskazem, dzięki któremu jednostki osiągają poczucie bezpieczeństwa i jedności.