QEVERISJA E KORPORATAVE Prof Dr Gazmend Luboteni Bordi

QEVERISJA E KORPORATAVE Prof. Dr. Gazmend Luboteni

Bordi i Drejtorëve �Luan rol thelbësor në QK. �BD ka këto përgjegjësi kryesore: 1. të hartojë strategjinë e organizatës, 2. të zhvillojë politikat, 3. të emërojë, mbikëqyrë dhe shpërblejë ekzekutivët dhe 4. të sigurojë përgjegjësinë e organizatës para pronarëve dhe autoriteteve.

Bordi i Drejtorëve-2 �Bordi i Drejtorëve është i gjithëpushtetshëm. �CEO është përgjegjës para tij për punën e bërë. � CEO nëpërmjet Bordit të Drejtorëve është përgjegjës edhe para aksionarëve. �Bordi i Drejtorëve është përgjegjës para publikut dhe ligjit.

Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës dhe menaxhimit �Qëllimi dhe natyra e autoritetit të Bordit kërkon që qeverisja dhe menaxhimi të trajtohen në mënyra të ndryshme. �Ato kanë role të ndryshme, krijojnë vlerë të shtuar të ndryshme për kompaninë, kërkojnë aftësi të ndryshme dhe ju adresohen niveleve të ndryshme të punës. �Cilat janë dallimet kryesore në mes të qeverisjes dhe manaxhimit?

Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës dhe menaxhimit-2 �Qeverisja si sistem i hapur, është e orientuar nga strategjia, ndërsa menaxhimi si sistem i mbyllur, është i orientuar nga detyra dhe me fokus brenda organizatës. �Qeverisja e korporatës është një proces, strukturë dhe relacion nëpërmjet të cilave BD mbikëqyrë se çfarë bëjnë ekzekutivët për të arritur një performancë të lartë të korporatës dhe të të ardhurave të aksionarëve, ndërsa menaxhimi fokusohet në atë se çfarë bëjnë ekzekutivët për të realizuar objektivat e përcaktuar nga BD.

Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës dhe menaxhimit-3 �Qeverisja ne korporatës është një term më i gjerë se menaxhimi dhe nuk është sinonim i menaxhimit. �Qeverisja simbolizohet nga ekzistenca e trekëndëshit: AKSIONARËT - BORDI I DREJTORËVE MENAXHIMI

Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës dhe menaxhimit-4 QEVERISJA VERSUS MENAXHIMIT: Bordi i Drejtorëve: 1. Menaxhon planifikimin 2. Këshillon operacionet 3. Preokupohet përfundimet 4. Përgjegjegjës para publikut, ligjit 5. Përcakton misionin 6. Mbikëqyr CEO 7. Siguron stabilitet financiar

Dallimi ndërmjet qeverisjes së korporatës dhe menaxhimit-5 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Menaxhimi: Këshillon mbi planifikimin Menaxhon operacionet Preokupohet për mjetet Përgjegjës para Bordit Përcakton strategjitë Mbikëqyr stafin tjetër Menaxhon financat.

Klasifikimi i drejtorëve Drejtorët ndahen në: 1. Drejtorë ekzekutivë dhe 2. Drejtorë jo-ekzekutivë. Drejtorët ekzekutivë janë të punësuar në pozita menaxheriale brenda kompanisë (p. sh. Shefi ekzekutiv i kompanisë-CEO, shefi ekzekutiv i financës (CFO), etj. Puna e tyre ka të bëjë me menaxhimin e përditshëm (menaxhimin operacional) të firmës dhe me hartimin e strategjisë afatmesme dhe afatgjatë të firmës.

Klasifikimi i drejtorëve-2 Drejtorët jo-ekzekutivë nuk kanë pozitë menaxheriale brenda firmës dhe ata zgjidhen për ekspertizën që zotërojnë për aspekte të veçanta të menaxhimit. Pasi drejtorët jo-ekzekutivë nuk janë të përfshirë në menaxhimin e përditshëm të kompanisë, supozohet se ata do të kenë një gjykim apo perspektivë më objektive mbi politikën e biznesit dhe strategjinë e zhvillimit afatgjatë të kompanisë. Prandaj, ata kanë një rol të rëndësishëm në mbikëqyrjen dhe kontrollin e menaxhimit.

Komitetet e Bordit Bordi duhet të ketë 3 komitete: 1. Komiteti i Auditimit 2. Komiteti i Shpërblimit dhe 3. Komiteti i Emërimit. Komiteti i Auditimit – siguron që dokumentet kontabël dhe financiare të jenë në rregull dhe që aksionarët të informohen drejtë mbi gjendjen financiare të firmës. KA rekomandon firmat që të bëjnë auditimin e dokumentacionit të kompanisë, inspekton punën e kontabilistëve dhe auditorëve të brendshëm dhe ispekton sistemin e kontrollit të brendshëm.

Komitetet e Bordit-2 �Për shkak të rëndësisë së KA, kërkohet që përbërja e këtij Komiteti të jetë tërësisht me drejtorë të jashtëm (në SHBA zbatimi i këtij detyrimi ka filluar që nga viti 2004). �Mbikëqyrja e dobët e Enronit nga ana e KA të përbërë prej 6 personash, ka kontribuar dukshëm aspektin negativ në shembjen e kësaj firme. Në pesë vitet e fundit para falimentimit, ekzekutivët e Enronit kryen një sërë transaksionesh financiare komplekse për elimin e borxhit nga bilanci dhe rritjen artificiale të të ardhurave. KA në Enron humbi rastin e zbulimit të një prej mashtrimeve më të mëdha në fushën e kontabilitetit në historinë e SHBA.

Komitetet e Bordit-3 �Komiteti i shpërblimit – kryen këto detyra: �Shqyrton dhe aprovon shpërblimin e CEO dhe të menaxherëve që raportojnë direkt te CEO �Administron planet e shpërblimit me aksione apo plane të tjera stimuluese, etj. �Komiteti i emërimit: �Përcakton kualifikimet e nevojshme për drejtorët potencialë, �Përcakton një listë me emrat e kandidatëve të mundshëm për drejtorë dhe ja paraqet aksionarëve për të votuar �Rekomandon zgjedhjen e CEO �Shqyrto dhe aprovon emërimin e zyrtarëve që raportojnë direkt te CEO.

Parimet e qeverisjes së mirë dhe Bordi i Drejtorëve �Pas skandaleve të korporatave, shumë studiues u përpoqën të përcaktonin parimet thelbësore të qeverisjes së mirë. �Për të pasur Borde efektive duhet të ndërmarrë këto aktivitete: 1. Zgjedhja e drejtorëve të pavarur për shumicën e pozitave në kompani. Drejtorët e jashtëm duhet të jenë të pavarur. 2. Realizimi i zgjedhjeve të hapura për anëtarët e Bordit (për çdo pozicion të propozohen më shumë se një individ)

Parimet e qeverisjes së mirë dhe Bordi i Drejtorëve-2 3. Emërimi i një Kryetari të Bordit të pavarur dhe mbajtja e mbledhjeve të rregullta pa praninë e CEO (rreth 42 % e kompanive mëdha në SHBA realizonin mbledhje të kësaj natyre). Gjithashtu duhet të ndahet detyra e shefit ekzekutiv nga detyra e Kryetari të Bordit. Kur Kryetari i Bordit është njëkohësisht edhe CEO, këtu kenmi një konflikt të dukshëm interesash. 4. Vlerësimi i performancës së Bordit në mënyrë periodike (edhe drejtorët duhet të vlerësohen, për , të parë se sa të aftë kanë qenë dhe me sa kujdes e zell i kanë kryer detyrat e tyre).

FUND �PYETJE? �KOMENTE?