POWSTAWANIE I WYMIAR ZOBOWIZA PODATKOWYCH Literatura 1 R

POWSTAWANIE I WYMIAR ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH Literatura: 1. R. Mastalski: Obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe, System instytucji prawno-finansowych PRL, t. III, pod red. M. Weralskiego, Ossolineum 1985, s. 218 i n. ; B. Brzeziński: Powstawanie zobowiązań podatkowych, (w: ) Prawo podatkowe. Pod redakcją J. Głuchowskiego, Toruń 1993, s. 43 – 44; A. Gomułowicz: Powstawanie zobowiązań podatkowych, cz. I - „Monitor Podatkowy” 1998, Nr 6, s. 169 -172; cz. II, nr 7, s. 201 -205; 2. Inaczej: H. Dzwonkowski: Powstawanie i wymiar zobowiązań podatkowych, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2003; tenże Magia metafizyka i normy prawa podatkowego, Państwo i Prawo 2004, Nr 8, Samowymiar zobowiązań podatkowych: Państwo i Prawo 2004 Nr 12 (w druku); uchwała składu 7 sędziów NSA z 27 IX 1999, Państwo i Prawo nr 8/2000, s. 113 – 117, z glosą H. Dzwonkowskiego. 1 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

POGLĄDY DOKTRYNY Zobowiązania podatkowe powstają na dwa sposoby: a) z mocy prawa i b) z mocy decyzji. Rodzaje decyzji wymiarowych: a) jeżeli zobowiązanie powstaje z mocy prawa decyzję wydaną przez organ podatkowy uznaje się za określającą (deklaratoryjną), • jeżeli zobowiązanie powstaje z mocy decyzji, to decyzja taka ma charakter ustalający (konstytutywny). 2 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

DLACZEGO KONCEPCJA POWSTAWANIA ZOBOWIĄZAŃ Z MOCY PRAWA I Z MOCY DECYZJI JEST WADLIWA? Jej deklarowany model nie odpowiada faktycznie istniejącym uprawnieniom i obowiązkom ponieważ: a) wszystkie uprawnienia i obowiązki materialnopodatkowe powstają z chwilą zaistnienia zdarzenia uzasadniającego opodatkowanie, 3 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

DLACZEGO KONCEPCJA POWSTAWANIA ZOBOWIĄZAŃ Z MOCY PRAWA I Z MOCY DECYZJI JEST WADLIWA? C. D. b) uprawnienia i obowiązki materialnoprawne nie mogą powstać z mocy decyzji, w chwili wydania lub doręczenia decyzji, ponieważ muszą istnieć przed decyzją, aby można było wszcząć postępowanie w tym postępowaniu, ujawnić je i wydać decyzję będącą ich rezultatem, 4 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

DLACZEGO KONCEPCJA POWSTAWANIA ZOBOWIĄZAŃ Z MOCY PRAWA I Z MOCY DECYZJI JEST WADLIWA? C. D. c) wbrew założeniom tej koncepcji w ramach danego podatku i tej samej konstrukcji przedmiotu opodatkowania można zastosować samowymiar albo obligatoryjne wydawanie decyzji; nie ma to nic wspólnego z powstawaniem stosunku prawnopodatkowego. 5 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

DLACZEGO KONCEPCJA POWSTAWANIA ZOBOWIĄZAŃ Z MOCY PRAWA I Z MOCY DECYZJI JEST WADLIWA? C. D. d) Jest wadliwe metodologicznie jeśli przyjmuje się, że dwa różne rezultaty powstawania zobowiązań, raz uprawnienia i obowiązki powstające z mocy prawa a drugi raz rezultat powstający z mocy decyzji, to rezultaty porównywalne. Koncepcja ta miesza ze sobą kategorie powstawania i wymiaru zobowiązań. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki 6

DLACZEGO KONCEPCJA POWSTAWANIA ZOBOWIĄZAŃ Z MOCY PRAWA I Z MOCY DECYZJI JEST WADLIWA? C. D. e) Pojęcie decyzji deklaratoryjnych i konstytutywnych wypracowane na gruncie prawa administracyjnego nie jest równoznaczne z pojęciami decyzji ustalających i określających z prawa podatkowego. f) Kategorie decyzji ustalających i określających nie mają związku z biegiem odsetek za zwłokę. O powstawaniu zaległości i odsetek za zwłokę decydują przepisy o zaległościach podatkowych. 7 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

KLASYFIKACJA NORM PRAWA PODATKOWEGO Ze względu na funkcję jaką pełnią poszczególne grupy norm prawo podatkowe można podzielić na: a) prawo materialne, na mocy którego dochodzi do powstawania stosunku prawnego mającego formę zobowiązania nieskonkretyzowanego (czyli obowiązku podatkowego), b) przepisy o wymiarze, które prowadzą do: - ujawnienia treści obowiązku podatkowego i - wyznaczenia wysokości zobowiązania, c) regulację dotyczącą wykonywania zobowiązań, d) przepisy o egzekucji, e) kontrolę podatkową oraz 8 f) sankcje podatkowe i prawo karne skarbowe. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

TWORZYWO STOSUNKU PRAWNEGO OBOWIĄZKU PODATKOWEGO I SPOSÓB JEGO POWSTAWANIA UJĘCIE KONCENTRYCZNE Podmiot Przedmiot Zwolnienie Stosunek prawnopodatkowy Podstawa opodatkowania Ulga Stawka podatkowa Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Rys. 1

TWORZYWO STOSUNKU PRAWNEGO I RELACJE MIĘDZY STOSUNKIEM PRAWNYM, OBOWIĄZKIEM I ZOBOWIĄZANIEM PODATKOWYM Podmiot Przedmiot Zwolnienie Obowiązek podatkowy art. 4 o. p. Stosunek prawnopodatkowy = = (+ -) = Zobowiązanie podatkowe art. 5 o. p. Podstawa opodatkowania Ulga Stawka podatkowa Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Rys. 1

RELACJE MIĘDZY OBOWIĄZKIEM A ZOBOWIĄZANIEM 1. 2. 3. 4. 5. Tożsamość prawna – obowiązek i zobowiązanie to materialny stosunek prawny, Odrębność bytów obowiązku i zobowiązania – obowiązek idealny (wirtualny), zobowiązanie realne zawarte w deklaracji, decyzji albo występuje jako wpłata, Obowiązek poprzedza zobowiązanie, Obowiązek to nieujawniony wzorzec, zobowiązanie to ujawnione odwzorowanie, Odwzorowanie powinno być wierne ale podatnik albo organ nie zawsze prawidłowo wymierzają zobowiązanie. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

STOSUNEK PRAWNOPODATKOWY, OBOWIĄZEK PODATKOWY, ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE – WZAJEMNE RELACJE Obowiązek podatkowy to – stosunek prawnopodatkowy. Zobowiązanie podatkowe to – stosunek prawnopodatkowy. Dwie fazy stosunku prawnopodatkowego - obowiązek i zobowiazanie podatkowe. Obowiązek – powstaje. Zobowiązanie podatkowe – podlega wymiarowi. Obowiązek podatkowy jest wzorcem zobowiązania podatkowego 12 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

NORMY PRAWA MATERIALNEGO, KTÓRE DOTYCZĄ POWSTAWANIA ZOBOWIĄZAŃ Powstawania zobowiązań dotyczą dwie następujące grupy przepisów: Normy prawa materialnego o poszczególnych podatkach. 2. Normy o powstawaniu zobowiązań. Są one zawarte częściowo w przepisach prawa materialnego a częściowo w ordynacji podatkowej. 1. 13 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

OBOWIĄZEK PODATKOWY – DEFINICJA PRAWNA Art. 4. Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. 14 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

OBOWIĄZEK PODATKOWY – CECHY TEORETYCZNO- PRAWNE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Materialnie - wzorzec indywidualnego stosunku prawnopodatkowego. Uprawnia organ podatkowy do wydania decyzji a podatnika zobowiązuje do zadeklarowania lub wpłacenia należności podatkowej. Powstaje samoistnie na skutek zaistnienia sytuacji faktycznej lub prawnej z którą przepisy prawa wiążą obowiązek podatkowy. Idealny, bez żadnej formy prawnej. Nieujawniony. Poprzedza zobowiązanie. Skonkretyzowany podmiotowo, nieskonkretyzowany przedmiotowo co do powinnego zachowania się w zakresie zapłaty. Nie wywołuje powinności zapłaty i nie jest podstawą do wykonywania i egzekucji. 15 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE – DEFINICJA PRAWNA Art. 5 o. p. Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. 16 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

PRZESŁANKI WYMIARU Przesłanką wymiaru jest zaistnienie stosunku prawnego obowiązku podatkowego. Powstanie obowiązku powoduje powstanie obowiązku samowymiaru i uprawnienia do wydania decyzji. 17 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

Następstwa powstania obowiązku podatkowego Samoistne powstanie stosunku prawnego obowiązku podatkowego art. 4 o. p. Jest to idealny wzorzec zobowiązania na który składają się materialne uprawnienia i obowiązki oraz zaistniały stan faktyczny. Z chwilą jego powstania tworzy się obowiązek samowymiaru albo prawo wymiaru decyzją. Obowiązek samowymiaru podatnika Obowiązek wymiaru organów podatkowych Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Rys. 2

TRYBY WYMIARU Wymiar dzielimy na: a) podstawowy, który ma charakter pierwotny i a) wymiar nadzwyczajny, który ma charakter pierwotny albo wtórny. 19 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

METODY PIERWOTNEGO, ZWYCZAJNEGO WYMIARU ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH Powstanie obowiązku podatkowego (art. 4 o. p. w związku z przepisami o ob. pod. w ustawach podatkowych). Obowiązek samowymiaru przez złożenie deklaracji (art. 21 par. 2 o. p. ) Samowymiar przez dokonanie wpłaty, jeżeli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji (art. 21 par. 4 o. p. ) Wymiar z urzędu przez obligatoryjne wydanie decyzji (art. 21 par. 5 o. p. ). Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Obowiązek wymiaru zobowiązania przez płatników Rys. 3

WYMIAR PODSTAWOWY Wymiar podstawowy (pierwotny) to ten, do którego zobowiązuje obowiązujące prawo w pierwszej kolejności. Na przykład złożenie deklaracji w podatku dochodowym albo wydanie decyzji w sprawie podatku od nieruchomości. 21 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

WYMIAR WTÓRNY (1) Wymiar ma charakter wtórny gdy dokonano już wymiaru pierwotnego, lecz konieczne jest dokonanie wymiaru korygującego. Wymiarem tym jest korekta deklaracji przez podatnika albo korekta deklaracji decyzją. 22 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

NADZWYCZAJNE METODY WYMIARU ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH Stosunek prawny obowiązku podatkowego – obowiązek podatkowy – art. 4 o. p. Korekta deklaracji decycją wymiarową art. 21 ust. 3 o. p. Opodatkowanie dochodu przerzuconego (transfer pricing (art. . 11 pdop I art. . 25 pdof Sacowanie podstaw opodatkowania art. 23 o. p. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Opodatkowanie dochodów nieujawnionych art. , 20 ust. 3 updf Rys. 7

WYMIAR WTÓRNY (2) Wymiar wtórny może mieć charakter: a)zwyczajny (aktualizacja), albo b)nadzwyczajny (np. opodatkowanie dochodu przerzuconego). 24 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

WYMIAR WTÓRNY ZWYCZAJNY (AKTUALIZACJA) Art. 254. § 1. Decyzja ostateczna, ustalająca lub określająca wysokość zobowiązania podatkowego na dany okres, może być zmieniona przez organ podatkowy, który ją wydał, jeżeli po jej doręczeniu nastąpiła zmiana okoliczności faktycznych mających wpływ na ustalenie lub określenie wysokości zobowiązania, a skutki wystąpienia tych okoliczności zostały uregulowane w przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dniu wydania decyzji. § 2. Zmiana decyzji ostatecznej może dotyczyć tylko okresu, za który ustalono lub określono wysokość zobowiązania podatkowego. 25 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

WYMIAR WTÓRNY NADZWYCZAJNY (NP. OSZACOWANIE) Art. 23. § 1. Organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli: 1) brak jest ksiąg podatkowych (. . . ) § 2. Organ podatkowy odstąpi od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania (. . . ). § 3. Podstawę opodatkowania określa się w drodze oszacowania, stosując następujące metody: (. . . ) § 4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach (. . . ) organ podatkowy może w inny sposób oszacować podstawę opodatkowania. § 5. Określenie podstawy opodatkowania w drodze oszacowania powinno zmierzać do (. . . ). Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki 26

RODZAJE WYMIARU PIERWOTNEGO: a)przez wydanie decyzji obligatoryjnej, b)samowymiar (z deklaracją i bez) c)wymiar płatniczy. 27 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

METODY PIERWOTNEGO, ZWYCZAJNEGO WYMIARU ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH Powstanie obowiązku podatkowego (art. 4 o. p. w związku z przepisami o ob. pod. w ustawach podatkowych). Obowiązek samowymiaru przez złożenie deklaracji (art. 21 par. 2 o. p. ) Samowymiar przez dokonanie wpłaty, jeżeli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji (art. 21 par. 4 o. p. ) Wymiar z urzędu przez obligatoryjne wydanie decyzji (art. 21 par. 5 o. p. ). Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Obowiązek wymiaru zobowiązania przez płatników Rys. 3

RODZAJE DEKLARACJI Deklaracje: a)informacyjno-dowodowe, b)samowymiarowe 29 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

DEKLARACJE INFORMACYJNODOWE Deklaracje informacyjno-dowodowe nie zawierają deklarowanej powinności zapłaty. Są to deklaracje nazywane informacjami lub wykazami w podatku rolnym, leśnym i od nieruchomości osób fizycznych oraz zeznania w podatku od spadków i darowizn. Złożenie takiej deklaracji nie jest podstawą wykonania zobowiązania Wymiar następuje dopiero w decyzji. Dla tego rodzaju zobowiązań tylko decyzja może stanowić podstawę dla postępowania egzekucyjnego. 30 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

SAMOWYMIAR (1) Art. 21. § 2. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji (…) podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem § 3. 31 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

SAMOWYMIAR (2) 1. Podatnicy nie zawsze obowiązani są do złożenia deklaracji a mimo to ciąży na nich obowiązek obliczenia podatku i wpłacenia go do urzędu skarbowego albo do zapłaty w inny sposób (na przykład znakami opłaty skarbowej. Jest to druga forma samowymiaru o której stanowi art. 21 par. 4 o. p. 2. Art. 21 § 4 o. p. : Przepisy § 3 i art. 53 a stosuje się odpowiednio, gdy podatnik obowiązany jest do zapłaty podatku, zaliczki na podatek lub raty podatku bez złożenia deklaracji, a obowiązku 32 tego nie wykonał w całości lub w części. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

WYMIAR PRZEZ WYDANIE DECYZJI Art. 21 § 5. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego, o którym mowa w § 1 pkt 2, ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym. 33 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

WYMIAR PRZEZ WYDANIE DECYZJI C. D. Wymiar przez wydanie decyzji obowiązuje w podatku rolnym, leśnym i od nieruchomości osób fizycznych oraz w podatku od spadków i darowizn. Podatnicy tych podatków składają deklarację informacyjno-dowodową, a organ podatkowy ma obowiązek wydania decyzji. Decyzja ta ma więc charakter obligatoryjny 34 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

Faza powstawania obowiązku podatkowego Obowiązek podatkowy (art. . 4 o. p. ) Obowiązek podatkowy (art. 4 o. p. ) Faza wymiaru zobowiązań Obowiazek samowymiaru Deklaracja samowymiarowa (art. 21 par. 2 o. p. ) stanowiąca podstawę egzekucji (również obliczenie zobowiązaina jeżeli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji (art. 21 par. 4 o. p. ) Deklaracja informacyjnodowa Obowiązek pierwotnego wymiaru decyzją (art. 21 par. 5 o. p. ) np. informacja w podatku rolnym albo wykaz w podatku od nieruchomości. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Rys. 5 Wymiar wtórny. Decyzja selektywna o której stanowi art. 21 par. 3 o. p. (jej wydanie jest konieczne jeżeli deklaracja samowymiarowa prawidłowo wyznacza powinność zapłaty). Decyzja obligatoryjna o której stanowi art. 21 par. 5 o. p. (jej wydanie jest konieczne gdyż poprzedzająca ją deklaracja informacyjno-dowodowa nie wyznacza powinności zapłaty i nie może być podstawą egzekucji

Rys. 4 Fazy powstawania obowiązku, składanie deklaracji „niewymiarowej” oraz pierwotny wymiar zobowiązania, nazywany „powstawaniem zobowiązań z mocy decyzji”. W istocie zobowiązanie powstaje wskutek wydania decyzji, lecz jest po prostu wymierzane. Stosunek prawny raz już powstał pod postacią obowiązku, więc nie może powstać po raz drugi. Trzeba go tylko ujawnić decyzją. Faza powstawania obowiązku podatkowego Obowiązek podatkowy (art. 4 o. p. ) Faza wymiaru zobowiązań Deklaracja informacyjnodowa Obowiązek pierwotnego wymiaru decyzją (art. 21 par. 5 o. p. ) np. informacja w podatku rolnym albo wykaz w podatku od nieruchomości. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Decyzja obligatoryjna o której stanowi art. 21 par. 5 o. p. (jej wydanie jest konieczne gdyż poprzedzająca ją deklaracja informacyjno-dowodowa nie wyznacza powinności zapłaty i nie może być podstawą egzekucji

WYMIAR PRZEZ WYDANIE DECYZJI Art. 21 § 5. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego, o którym mowa w § 1 pkt 2, ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym. 37 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

Rys. 5 Fazy powstawania obowiązku oraz pierwotny i wtórny wymiar zobowiązania, nazywane „powstawaniem zobowiązań z mocy prawa”. Faza powstawania obowiązku podatkowego Obowiązek podatkowy (art. . 4 o. p. ) Obowiazek samowymiaru Faza wymiaru zobowiązań Realizacja przez podatnika obowiązku samowymiaru Deklaracja samowymiarowa (art. 21 par. 2 o. p), Która stanowi podstawę egzekucji. Albo obliczenie i wpłata jeżeli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji (art. 21 par. 4 o. p. ) Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Wymiar wtórny. Decyzja selektywna (nazywana błędnie „określającą”) o której stanowi art. 21 par. 3 o. p. (jej wydanie jest konieczne jeżeli deklaracja samowymiarowa prawidłowo wyznacza powinność zapłaty).

ART. 21 PAR. 1 PKT. 2, PAR. 2 I 3. Art. 21. § 2. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji (…) podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem § 3. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego. 39 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

Następstwa wymiaru zobowiązania podatkowego Obowiązek zapłaty Wymiar zobowiązania podatkowego. Inaczej: powstanie stosunku prawnego zobowiązania podatkowego (art. 5 o. p. w związku z przepisami o samowymiarze i wymiarze przez wydanie decyzji). Prawo egzekucji Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Rys. 6

Wymiar wtórny nadzwyczajny Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

NADZWYCZAJNE METODY WYMIARU ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH Stosunek prawny obowiązku podatkowego – obowiązek podatkowy – art. 4 o. p. Korekta deklaracji decycją wymiarową art. 21 ust. 3 o. p. Opodatkowanie dochodu przerzuconego (transfer pricing (art. . 11 pdop I art. . 25 pdof Sacowanie podstaw opodatkowania art. 23 o. p. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Opodatkowanie dochodów nieujawnionych art. , 20 ust. 3 updf Rys. 7

WYMIAR WTÓRNY (1) Wymiar ma charakter wtórny gdy dokonano już wymiaru pierwotnego, lecz konieczne jest dokonanie wymiaru korygującego. Wymiarem tym jest korekta deklaracji przez podatnika albo korekta deklaracji decyzją. 43 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

WYMIAR WTÓRNY (2) Wymiar wtórny może mieć charakter: a)zwyczajny (aktualizacja), albo b)nadzwyczajny (np. szacowanie). 44 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

WYMIAR WTÓRNY ZWYCZAJNY (AKTUALIZACJA) Art. 254. § 1. Decyzja ostateczna, ustalająca lub określająca wysokość zobowiązania podatkowego na dany okres, może być zmieniona przez organ podatkowy, który ją wydał, jeżeli po jej doręczeniu nastąpiła zmiana okoliczności faktycznych mających wpływ na ustalenie lub określenie wysokości zobowiązania, a skutki wystąpienia tych okoliczności zostały uregulowane w przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dniu wydania decyzji. § 2. Zmiana decyzji ostatecznej może dotyczyć tylko okresu, za który ustalono lub określono wysokość zobowiązania podatkowego. 45 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

WYMIAR WTÓRNY NADZWYCZAJNY (NP. OSZACOWANIE) Art. 23. § 1. Organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli: 1) brak jest ksiąg podatkowych (. . . ) § 2. Organ podatkowy odstąpi od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania (. . . ). § 3. Podstawę opodatkowania określa się w drodze oszacowania, stosując następujące metody: (. . . ) § 4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach (. . . ) organ podatkowy może w inny sposób oszacować podstawę opodatkowania. § 5. Określenie podstawy opodatkowania w drodze oszacowania 46 powinno zmierzać do (. . . ). Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

NADZWYCZAJNE METODY WYMIARU ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH Powstanie obowiązku podatkowego art. 4 O. p. Obowiązek złożenia deklaracji samowymiarowej – art. 21 par. 2 O. p. oraz odpowiedni przepis prawa materialnego Samowymiar niezgodny z treścią obowiązku podatkowego – art. 21 par. 3 O. p. i odpowiednie przepisy prawa materialnego Selektywna korekta samowymiaru Brak zadeklarowanego dochodu – art. 21 par. 3 O. p. oraz art. 21 par. 3 pdofu Opodatkowanie Dochodu nieujawnionego Nierzetelność lub wadliwość ksiąg, brak danych do ustalenia podstawy opodatkowania art. 23 i 193 O. p. Szacowanie podstawy opodatkowania Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki Zastosowanie cen nierynkowych Opodatkowanie dochodu przerzuconego – transfer pricing

PRZEPISY PROCEDURALNE I WZORCE MATERIALNE, KTÓRE MAJĄ ZASTOSOWANIE W PRZYPADKU WYMIARU WTÓRNEGO I NADZWYCZAJNEGO Zasady ogólne – dowody z ksiąg Dział IV o. p. Wzorzec wymiaru - ogólny Prawidłowe, czyli rzetelne i niewadliwe dowody Szacowanie (art. 23 o. p. ) Dział IV o. p. Wzorzec wymiaru – ogólny (+ -) Reguły szczególne szacowania Metody szacowania Opodatkowanie dochodu przerzuconego (art. 11 pdop; art. 25 pdof) Dział IV o. p. Ceny rynkowe Zasady stosowania metod szacunkowych Metody wymiaru (porównywalnej ceny niekontrolowanej, koszt +, itd. Opodatkowanie dochodu nieujawnionego Dział IV o. p. Wzorzec wymiaru: Dowodów na zastępczy: wydatki pokrycie i majątek wydatków dostarcza podatnik choć nie ma takiego obowiązku Wymiar sankcji podatkowych Dział IV o. p. Wzorzec: niesamoistny i zindywidualizowany; zależy od wymiaru zobowiązania podstawowego Decyzja związana Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

ZOBOWIĄZANIE ZWYKŁE I SANKCJA PODATKOWA Umowa pożyczki tworzy stosunek podatkowoprawny obowiązku podatkowego Złożenie deklaracji w sprawie umowy pożyczki Niezłożenie deklaracji w sprawie umowy pożyczki Zobowiązanie zwykłe 2% Sankcja podatkowa 20% Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

Podmiot 04 September 2021 PRZEKSZTAŁCENIE OBOWIĄZKU PODATKOWEGO W ZAKRESIE DOCHODU WE WZORZEC ZASTĘPCZY WYDATKÓW I MAJĄTKU Przedmiot Wydatki Decyzja w sprawie opodatkowania wydatków i majątku Podstawa Obowiązek podatkowy Stawka Majątek Zwolnienia Ulgi Brak deklaracji Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki 50

Podmiot 04 September 2021 PRZEKSZTAŁCENIE OBOWIĄZKU PODATKOWEGO W ZAKRESIE DOCHODU WE WZORZEC ZASTĘPCZY WYDATKÓW I MAJĄTKU Przedmiot Wydatki Decyzja w sprawie opodatkowania wydatków i majątku Podstawa Obowiązek podatkowy Stawka Majątek Zwolnienia Ulgi Brak deklaracji Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki 51

Faza powstawania obowiązku podatkowego ? Nieznany obowiązek podatkowy (art. 4 o. p. ) Niewykonany obowiązek samowymiaru Zastępczy wzorzec wymiaru: wydatki i majątek Faza wymiaru zobowiązania Nadzwyczajny zastępczy pierwotny wymiar zobowiązania decyzją 52 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki 04 September 2021 FAZA POWSTAWANIA OBOWIĄZKU PODATKOWEGO ORAZ PIERWOTNY WYMIAR ZOBOWIĄZANIA Z TYTUŁU DOCHODÓW NIEUJAWNIONYCH

Rok, w którym należy złożyć zeznanie o dochodzie rzeczywistym 04 September 2021 PRZEDAWNIENIE OPODATKOWANIA DOCHODU NIEUJAWNIONEGO Rok, w którym powinno być złożone zeznanie o wydatkach i majątku 5 -letni okres przedawnienia Powstanie dochodu (powstanie obowiązku podatkowego) Wydanie decyzji wymiarowej w sprawie opodatkowania wydatków i majątku Powstanie z nieujawnionego dochodu wydatków i majątku Ilustracja graficzna art. 68 § 4 o. p. Termin przedawnienia 53 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

SZACOWANIE PODSTAW OPODATKOWANIA Powstanie obowiązku podatkowego Nierzetelność ksiąg, brak danych do podstawy opodatkowania albo utrata prawa do ryczałtu Prawo do oszacowania przez ograny podatkowe Ścisły wzorzec Wielkość prawdopodobna +/Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

PODATKOWE POSTĘPOWANIE WYMIAROWE Podatkowe postępowanie wymiarowe Metoda szacowania Nierzetelność ksiąg Ogólna dyrektywa dowodowa Przesłanki szacowania Dyrektywy właściwe dla danej metody dowodowej Postępowanie dowodowe Dowód 1 Dowód 2 … Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

OPODATKOWANIE DOCHODU PRZERZUCONEGO W PODMIOTACH POWIĄZANYCH Powstanie obowiązku podatkowego Zaniżenie cen Podwyższenie cen o wartość zaniżoną Ścisły wzorzec Wielkość prawdopodobna +/Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

POWSTAWANIE I WYMIAR SANKCJI PODATKOWYCH Powstanie obowiązku podatkowego Wymiar zobowiązania Zdarzenie wskutek którego powstaje dodatkowe zobowiązanie podatkowe Wymiar dodatkowego zobowiązania podatkowego (sankcji podatkowej) Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki