Pojam i vrste upravnog postupka Strahinja urkovi Sudija

Pojam i vrste upravnog postupka Strahinja Ćurković Sudija Vrhovnog suda

Opšti upravni postupak • Da bi se propisi materijalno-pravnog karaktera mogli pravilno primijeniti na konkretne slučajeve, potrebno je propisati pravila kojih se državni organizacije imaju pridržavati prilikom primjenjivanja zakona i drugih propisa na konkretne slučajeve. Ta pravila nazivaju se pravila postupka. Tako postoje pravila i propisi u parničnom, vanparničnom, izvršnom, upravnom, krivičnom i dr. postupku.

Sadržaj propisa • Propisi kojima se reguliše upravni postupak sadrže pravila o nadležnosti državnih organa, kao i organizacija koje vrše javna ovlašćenja za rješavanje upravnog postupka, o formama radnji i akata organa nadležnih za vođenje upravnog postupka, kao i o pravima i dužnostima stranaka i drugih učesnika koji učestvuju u upravnom postupku. • U materiji upravnog postupka razlikuju se: 1) opšti upravni postupak i 2) posebne vrste upravnog postupka.

Opšta pravila • Propisi u opštem upravnom postupku sadrže takva pravila, koja su zajednička za postupanje i rad najvećeg broja državnih organa, organizacija i drugih pravnih lica koja vrše javna ovlašćenja, a primjeni materijalnih zakona i drugih materijalnih upravnih propisa na konkretne slučajeve, odnosno pri donošenju upravnih akata (rješenja u upravnom postupku).

Postupanje po opštem upravnom postupku • Po pravilima opšteg upravnog postupka moraju da postupaju državni organi kada u pojedinim upravnim stvarima u vršenju vlasti rješavaju o pravima, obavezama ili pravnim interesima pojedinaca, pravnih lica ili drugih stranaka. • Po pravilima opšteg upravnog postupka dužni su da postupaju i organizacije i druga pravna lica kada u vršenju javnih ovlašćenja, koja su im povjerena zakonom, rješavaju u upravnim stvarima o pravima, obavezama ili pravnim interesima pojedinaca, pravnih lica ili drugih stranaka.

Posebna pravila • Ima slučajeva kada se ne mogu primijeniti propisi opšteg upravnog postupka, već je potrebno u izvjesnim upravnim materijama propisati posebna pravila i poseban način rada pri rješavanju upravnih stvari za organe i organizacije. • Pojedina pitanja postupka za određenu upravnu oblast mogu se posebnih zakonom odrediti drukčije nego što su određena ZOUP ako je to neophodno za postupanje u toj upravnoj stvari. • Za ovakve slučajeve kažemo da postoje posebne vrste upravnog postupka ili posebni upravni postupci (poreski postupak, penzijskoinvalidski, postupak o pravima boraca itd. ).

ZOUP RS „Službeni glasnik RS“ broj 13/02, 87/07, 50/10 i 66/18 • Član 1 Po ovom zakonu dužni su da postupaju državni organi, kada u upravnim stvarima, neposredno primjenjujući propise, rješavaju o pravima, obavezama ili pravnim interesima pojedinca, pravnog lica ili druge stranke, kao i kad obavljaju druge poslove utvrđene zakonom. Po ovom zakonu dužni su da postupaju i organi grada i opštine kad na osnovu zakona obavljaju poslove državne uprave, kao i preduzeća, ustanove i druge organizacije, kad u vršenju javnih ovlašćenja, koja su im povjerena zakonom rješavaju, odnosno kad obavljaju druge poslove iz stava 1 ovog člana.

Poseban postupak Član 2 • Pojedina pitanja postupka, zbog specifične prirode upravnih stvari u određenim upravnim oblastima, mogu se posebnim zakonom urediti drukčije nego što su uređena ovim zakonom, ako je to neophodno. • Dakle, uslov da bi se posebnim zakonom drukčije uredila neka pitanja upravnog postupka potrebno je da to zahtijeva specifična priroda upravne stvari, da se radi o određenoj upravnoj oblasti, te da je drukčije propisivanje od pravila opšteg upravnog postupka, u toj specifičnoj upravnoj oblasti, neophodno. Tako su pojedina pitanja upravnog postupka regulisana drukčije Zakonom o PIO, Zakonom o pravima boraca. . . , Zakonom o poreskom postupku itd. u odnosu na opšta pravila postupka.

Supsidijarna primjena zakona Član 3 • U upravnim oblastima za koje je zakonom propisan poseban postupak postupa se po odredbama tog zakona i te odredbe moraju biti u saglasnosti sa osnovnim načelima utvrđenih ovim zakonom. • Po odredbama ovog zakona postupa se u svim onim pitanjima koja nisu uređena posebnim zakonom. • Dakle, kada su pojedina pitanja postupka regulisana posebnim zakonom onda se postupa u skladu sa tim pravilima, ali te odredbe kojima je zbog specifične prirode upravne stvari određeno drugačije postupanje, moraju biti u saglasnosti sa osnovnim načelima iz ZOUP. U svim drugim pitanjima koja nisu uređena posebnim zakonom postupa se po odredbama ZOUP.

Specifičnosti posebnih propisa - PIO • Primjera radi u Zakonu o PIO izričito je propisano da nalaz i mišljenje o radnoj sposobnosti kao i utvrđivanje invalidnosti odlučuje organ vještačenja u prvom stepenu, organ vještačenja u drugom stepenu i revizijski organ. Dakle, organ koji vodi upravni postupak u ovoj vrsti upravne stvari postupa i rješenje donosi na osnovu nalaza i mišljenja ovih organa vještačenja. • Duga specifičnost ove vrste upravnih stvari i pravila postupka koja su propisana ovim zakonom jeste ta da žalba nema suspenzivno dejstvo što je odstupanje od pravila ZOUP. Takođe ovim posebnim zakonom uvedeno je posebno pravno sredstvo revizija kojoj podliježe rješenje prvostepenog organa.

Specifičnosti posebnih propisa - Borci • U Zakonu o pravima boraca. . . takođe su uređena posebna pravila koja se odnose na ostvarivanje prava boraca i invalida na ličnu i članova porodice na porodičnu invalidninu. Ovim zakonom je regulisano da pravo na ličnu invalidninu se utvrđuje na osnovu nalaza i mišljenja ljekarskih komisija koje su jedine nadležne da utvrđuju vojni invaliditet, pravo na dodatak za njegu i pomoć, pravo na ortopedski dodatak, kao i činjenicu da je bolest, odnosno smrt u uzročnoj vezi sa vršenjem vojne službe. Takođe je ovim zakonom određeno da žalba ne odlaže izvršenje rješenja, te se uvodi pravno sredstvo - revizija za koje se de facto ne zna kakvo je to pravno sredstvo, jer je propisano da se jednim rješenjem može rješavati po žalbi i vršiti revizija, te da ministarstvo može vršiti reviziju i onih rješenja koja ne podliježu obaveznoj reviziji.