Pacjent geriatryczny w praktyce lekarskiej POZ dr n

Pacjent geriatryczny w praktyce lekarskiej POZ. dr n. med. Agnieszka Jabłeka

PACJENT GERIATRYCZNY Pacjent geriatryczny to osoba, która z uwagi na występowanie wielu schorzeń, przyjmowanie wielu leków, jest zagrożona pogorszeniem sprawności funkcjonalnej i wystąpieniem wielkich zespołów geriatrycznych.

PACJENT GERIATRYCZNY Według definicji WHO pacjent geriatryczny to osoba, która ukończyła 60 rok życia, zwykle w okresie późnej starości z wielochorobowością (tj. mającą co najmniej 3 przewlekłe problemy zdrowotne), która z racji wieku lub współistniejących chorób zagrożona jest nagłym pogorszeniem stanu zdrowia lub zgonem.

OKRESY STAROŚCI W okresie wczesnej starości tj między 60 a 74 rokiem życia, rzadko spotyka się osoby niesprawne lub schorowane. W okresie starości późnej tj między 75 a 89 rokiem życia, częściej Seniorzy wymagają wsparcia geriatry, podobnie jak osoby długowieczne, które ukończyły 90 lat.

�Zmiany demograficzne obejmują wydłużenie średniej długości życia i gwałtowny wzrost liczby populacji osób po 60 roku życia oraz osób długowiecznych tj po 90 roku życia. �Pacjenci w podeszłym wieku mają odmienną symptomatologię chorowania- rzadziej występują typowe objawy takie jak np. kaszel, temperatura w przypadku infekcji dróg oddechowych �Pierwszym sygnałem ostrego chorowania Seniora może być pogorszenie kontaktu, majaczenie, trudności z realizacją codziennych czynności lub upadki

WIELOLEKOWOŚĆ �Osoby starsze często przyjmują więcej niż 4 leki. Mówimy wówczas o wielolekowości. Najczęściej wielolekowość definiuje się jako przyjmowanie co najmniej 5 leków, a ciężką wielolekowość – co najmniej 10 leków. Przyjmowanie wielu leków zwiększa ryzyko wystąpienia objawów ubocznych oraz zwiększa ryzyko rozwoju szeregu interakcji lekowych.

WIELOLEKOWOŚĆ �Zjawisko wielolekowości dotyczy mniej więcej, co drugiej osoby starszej, a ciężkiej wielolekowości – częściej niż co dziesiątej. �Wielolekowość może być przyczyną upadków i pogorszenia sprawności funkcjonalnej starszego pacjenta. �W przypadku trudności w regularnym przyjmowaniu leków, sprzyja pogorszeniu samopoczucia i utracie samodzielności.

Polipragmazja �Polipragmazja oznacza zażywanie przez chorego co najmniej jednego leku, dla którego nie ma wskazań. Jest to więc inaczej nadmierne, niepotrzebne pobieranie leków. �Wraz ze wzrostem liczby pobieranych przez chorych leków narasta ryzyko polipragmazji.

�Przyjmowanie więcej niż 4 leków wiąże się z ryzykiem występowania objawów ubocznych leczenia. 8, 8% pacjentów wymaga z tego powodu hospitalizacji. �Należy monitorować wybrane parametry takie jak np. stężenie jonogramu, kreatyniny, INR, wartości ciśnienia tętniczego. �Upośledzona funkcja nerek wymaga doboru dawki leku do klirensu kreatyniny.

�W podeszłym wieku częściej dochodzi do pogorszenia funkcji nerek i wątroby, szybko może rozwijać się odwodnienie, wzrasta więc ryzyko wystąpienia objawów ubocznych terapii oraz kumulacji dawek leków w organizmie np. benzodiazepin. �Wydawanie zaleceń na piśmie, konstruowanie zrozumiałych schematów leczenia umożliwia realizację zaleceń.

�Zadaniem geriatry jest zapobieganie wielkim zespołom geriatrycznym czyli schorzeniom, których rozwój powoduje istotne pogorszenie funkcjonowania pacjenta w starszym wieku. Należą do nich między innymi: odleżyny, majaczenie, epizod depresyjny, omdlenia.

CEL LECZENIA SENIORA �Podejście geriatryczne: indywidualne, kompleksowe, wspierające, dopasowuje leczenie do pacjenta i daje mu szansę na lepsze życie, mimo schorzeń i wieku. �DODAWANIE ŻYCIA DO LAT

ZESPÓŁ SŁABOŚCI �Zespól słabości obejmuje: pogorszenie sprawności ruchowej, upadki, małą masę mięsni oraz osłabienie ich siły ma wiele przyczyn, a jego właściwe leczenie umożliwia zachowanie sprawności. �test uścisku dłoni �duże ryzyko upadków �często ma przyczyny endokrynologiczne i metaboliczne

Testy oceny raz do roku �Obniżony nastrój zaburzający normalne funkcjonowanie trwający powyżej 2 tygodni: GDOS �powtarzające się upadki- TUG, Tinetti �zaburzenia pamięci trwające powyżej 6 miesięcy utrudniające samodzielne funkcjonowanie wymajają oceny i leczenia- TRZ, MMSE, MOCA

Typowe problemy zdrowotne �Około 60 % Seniorów ma nieprawidłową gospodarkę węglowodanów, wymaga to monitorowania stężenia glukozy i wdrożenie interwencji dietetycznych �Niedoczynność tarczycy – Tsh raz do roku �Niedobór witaminy B 12 - zaburzenia chodu, pamięci, niewydolność serca, 20% jedynie podwyższenie MCV

Duże ryzyko choroby nowotworowej �Spadek masy ciała powyżej 5 kg w ciągu 3 miesięcy wymaga wdrożenia adekwatnej do możliwości i poziomu współpracy diagnostyki �Palacze; rak nerki, pęcherza moczowego, moczowodu – usg jamy brzusznej �Częste występowanie rak żołądka, raka jelita grubego- kał na krew utajona badania endoskopowe

Dobór leków �Upośledzona funkcja nerek wymaga doboru dawki leku do klirensu kreatyniny. �Nadmierne obniżenie wartości ciśnienia tętniczego zwiększa ryzyko upadków, pojawienia się zaburzeń pamięci oraz pogorszenia sprawności. �Zakażenie dróg moczowych może powodować majaczenie, pogorszenie

Sprawność ruchowa �Ocena skalami: VES 13, ADL, IADL �Zachęcanie do podjęcia aktywności fizycznej �Regularna ocena sprawności �Dobór obuwia �Dobór sprzętu ortopedycznego �Promowanie sprawności, utrzymanie samodzielności

Codzienne problemy geriatryczne �Omdlenia �Hypotonia ortostatyczna �Zaburzenia chodu i zawroty głowy �Zaparcia �Przewlekłe zespoły bólowe �Zaburzenia funkcji poznawczych �Epizod depresyjny