Marxa devam Karl Marx Sosyolojisi Klasik Sosyoloji Teorileri

Marx’a devam! Karl Marx Sosyolojisi Klasik Sosyoloji Teorileri I 10. Hafta Doç. Dr. Yasemin Yüce

Marx’ın sosyolojisinin zayıf yanı �Marx hem devrimci hem sosyal bilimci �Marx’ın yönelimi; Bir devrimci olarak Marx mevcut düzeni yıkmaya, diğer taraftan bu değişimin, devrimin kaçınılmaz olduğunu bilimsel olarak göstermeye çalışır. Marx’a göre tarih gözlenebilecek bir yöne sahiptir, o yönde komünist topluma doğrudur.

Sosyal Teori �Marx’a göre sosyal teori; insanların içinde yaşadıkları maddi koşulları nasıl etkilediklerine ve onlardan nasıl etkilendiklerine odaklanmalıdır. �İdealizmden kopuş �Marx felsefeyi empirik bir sosyal bilime dönüştürerek Hegel’i ayakları üstüne oturtur.

Tüm toplumların ortak karakteristikleri �Toplumların ortaklaşa sahip oldukları en temel özellik; gerçek üretim süreci, toplumsal koşullar �İnsanların üretim yapabilmeleri onları hayvandan ayırır. İnsan böylelikle “tarih” yapar. Sosyal teorinin görevi; insanların kendi geçim araçlarını nasıl ürettiklerini açıklamaktır. �İnsanların yeni ihtiyaçlar yaratmaları �İnsani ihtiyaçlar-yeni aletler ve teknolojilerin kullanılması-ihtiyaçları karşılayacak yeni üretim tarzlarının gelişmesi-tüketim aracılığıyla ihtiyaçların karşılanması-insani ihtiyaçlar

Toplumların ortak özellikleri �Değişim daha az kompleks toplumsal yapılardan daha kompleks olanlara doğru evrimci bir örüntü sergiler ve değişim bizzat toplumun içinden kaynaklanır. . �Üretimin iki amacı: 1 -fiziksel ihtiyaçların doyurulması, 2 - insanın kendine has yaratıcılığının ifadesi �Üretimin İŞBÖLÜMÜNE dayalı olması, işbölümünün sömürü ve yabancılaşmayı beraberinde getirdiği �DÜŞÜNCELER VE DEĞERLERİN (ideolojilerin kaynağı işbölümüdür.

Marx’ın teorik Metodolojisi �Diyalektik materyalizm � 1 -toplum bir sistemdir. Üretim ve tüketim süreci (ekonomi) tüm alanlara yansır. � 2 -Toplumsal değişme tüm toplumların ayrılmaz parçasıdır. İç-dinamikçi toplumsal değişme � 3 -toplumsal değişme öngörülebilir bir yönde ilerler. � 4 -Özgür insanlar tarihin yönünü, toplum içindeki çelişkilerden kaynaklanan öngörülebilir karşıtlık ve sınıf çatışmasıyla biçimlendirir.

Komünist Manifesto �Toplumların tarihi sınıf mücadelelerin tarihidir. �Burjuvazi-Proleterya �Kapitalizmin iç çelişkisi �Modern işçi sınıf daha fazla yoksullaşacak, yabancılaşacak, işçiler nihayetinde bilinçlenip tüm sistemi yıkacakları, çünkü fabrikaların onların sınıf bilincini geliştireceği �ÖZEL MÜLKİYETİN KALDIRILMASI

Tarihsel Evreler �İlkel Komünizm �Kölelik �Feodalizm �Kapitalizm �Sosyalizm �Komünizm

Tabakalaşma ve Sınıf Modeli �Ekonomik Determinizm? �Malların üretimi, ihtiyaçların karşılanması, işbölümü, egemen değerlere dayalı istikrarlı bir sosyal sistem �Üretim araçlarının kontrolüne dayalı bir tabakalaşma �Karşıt çıkarların bilincine varılması ve sınıfsal bağlılıkta artış �Sınıfsal çatışmanın oranında artış �Toplumsal değişme

KAPİTAL �Emek-Değer Teorisi; meta: dışımızdaki nesne, özellikleri insanların bazı farklı ihtiyaçlarını karşılayan şeydir. METAYA DEĞERİNİ KAZANDIRA NEDİR? �Kullanım değeri; tüketim amacıyla üretim, �Değişim değeri; metaların değerinin onları üretmek için gerekli emek-zaman tarafından belirlenmesi

EMEK-DEĞER TEORİSİ �Farklı kullanışlı emek türleri birbirleriyle mukayese edilemez. Değişim değerinin büyüklüğüniceliği tarafından belirlenir. �Tüm emek vasıfsızdır. �Bir metanın değeri mevcut teknolojiye bağlı olarak değişir. �Kapitalizmde emek değişim değerine sahip bir metadır. �Meta fetişizminin gelişimi; makinelerin sömürdüğü insan

ARTI-DEĞER �Emek; insanların kapitalistler tarafından kullanıldıklarında fiilen yaptıkları iştir �Emek-gücü; kapitalistin işçiden satın aldığı çalışma kapasitesidir. Meta olan emek, �Mutlak artı-değer; emekçileri işgünü içinde daha fazla çalışmaya zorlayarak �Göreli artı-değer; aynı sürede emeğin verimliliğini artırarak, teknoloji kullanarak, işçileri birlikte çalıştırarak, �ARTI_DEĞER ORANI; EMEK-GÜCÜNÜN SERMAYE TARAFINDAN SÖMÜRÜ DÜZEYİNİ GÖSTERİR. .

Kapitalizmin Ölümü �Basit yeniden üretim süreci �Artı-değerin sermaye dönüşmesi/yeniden yatırım �İşçilerin emekleri ve özel mülkiyetleri üzerindeki kontrolleri kaybolacak, işçiler yoksullaşacak, makineleşme ile işsizlik artar, bilinç yükselir, �Kar oranları düşecek, sanayi krizler artacak, rekabet ederken kar edemeyecekleri noktaya gelecek

Kapitalizmin neden çökeceği � 1 -kapitalistler kar elde etmek için emeği sömürmek zorundadır. Bu sömürü, özellikle kapitalistler sömürü oranlarını sürekli olarak artırırken işçilerden gizlenemez hale gelir. � 2 -Kapitalistler, ürettikleri malları daha düşük fiyatlara satmaya ve kar sağlamak için maliyeti azaltacak yeni yollar bulmaya zorlayan koşullar nedeniyle birbirleri ile rekabet etmek zorundadır. Kapitalistler, maliyeti düşürmenin yeni yollarını bulmaya çalışırken, rakipleri onların maliyeti düşürme çabalarını taklit edinceye kadar kısa vadeli üstünlük sağlayacaklar, ancak uzun vadede proleteryanın kendi çıkarlarının daha fazla farkına varması ihtimali artacaktır.

Kapitalizmin iç çelişkileri devam �A) kapitalistler ölçek ekonomilerinin sağladığı maliyet üstünlüklerini sürdürmek için daha büyük fabrikalar inşa ederken, işçilerin rahatsızlıklarını birbirlerine daha kolay iletebilecek ve daha etkili bir devrimci güç oluşturabilecek biçiminde bir araya gelmelerine yol açar. �B) Kapitalistler emek gücüne daha az dayanmak için yeni teknolojileri benimserken işsizlik artar, emek kendilerine daha fazla düşman olur, böylece ürettikleri metalara talebin düşmesine yol açarlar. �C) Kapitalistler, birbirlerinin buluşlarını taklit ederken yeni bir fiyat rekabeti döngüsü ortaya çıkar ve nihayetinde kar oranları düşmeye başlar, bu düşüş kapitalist girişimlerin yıkılmasına yol açar.

Kapitalizmin neden çökeceği �Kapitalizm her zaman gerçek talebin çok üzerinde meta üretir ve böylece durgunluklar ve çöküntüler yaratacak işçilerin sefaletlerinin daha fazla farkına varmalarına ve kapitalizmi suçlamalarına yol açar.

Marx’a Eleştiriler �Kapitalizmin yıkılması ve komünist bir devrimin kaçınılmazlığı? �Kapitalizmden komünizm geçiş devlet eliyle? �Metanın değeri onu üretmek için gerekli olan emek gücünde içkindir? �Burjuvazi X Proletarya her zaman çatışma halindedir? �İşçilerin emek piyasasında güçsüz oldukları? �Orta sınıflar? �Devlet? Burjuvazinin aracı mı? kendisi bir işveren mi? �Mülkiyet yaygınlaşmakta? Hisse senedi alan işçiler?