KOMPARATIVNA PRAVNA HISTORIJA Doc dr Omer Hamzi Ass

KOMPARATIVNA PRAVNA HISTORIJA Doc. dr. Omer Hamzić Ass. Benjamina Londrc, dipl. iur. , Kiseljak, 2014. godine

I. HISTORIJA, HISTORIJSKI IZVORI I PERIODIZACIJA • 1. Opći pojmovi, • 2. Periodizacija, • 3. Historijski izvori;

1. OPĆI POJMOVI • a) Šta je historija? (grč. porijekla: histor – onaj koji zna, svjedok; označava (1) cio historijski razvoj, a istovremeno je (2) nauka o tom razvoju); • b) Šta je država i pravo? (država je politička organizaija jedne klase, a pravo– skup normi koje sankcioniše država);

2. PERIODIZACIJA • a) Tipološka (prema društ. -ekonomsk. formacijama zasniva se na razvoju društv. odnosa): historiju ljudskog društva dijeli na 5 glavnih perioda; • b) Hronološka: zasnovana u vrijeme humanizma na vremenskom redoslijedu činjenica: stari, srednji i novi vijek; • c) Početak i kraj društveno-ekonom. formacija: prvobit. zajedn (pola miliona god. - IV milen. p. n. e); robovlas. : od IV milen. p. n. e. - V. v. n. e. ; feudalizam od V – XVIII v. ; kapitalizam od XVIII v. do danas;

HISTORIJSKO RAZDOBLJE Stara era Nova era Robovlasništvo Feudalizam Kapitalizam IV. – III mil. 3200 -2000 II. mil. pne 2000 -1200 I mil. pne. 1200 -550 g. V-IX st Rani -Početak st. v. - poj. klas. dr. - poj. država - razv. pism. . - doseljav. Grka na Balk. i Egejs. ostr – (herojsko doba) Nastanak Rima (od pada Zap. XI-XV st. Rimskog car. , 476. g. (staleška do IX st), monarhija) patrimonijalna drž. ) (od XV st. do Fr. burž. 1789. – 1870. (apsolutna m. ) Stare robovlasničk e države (istočnjačke despotije), Egipat (3. 200) Sumer (2. 373) Akad (2. 369) Vavilon (2. 100) Kina 2. 000 Indija 2. 000 Prve grčke države (IX i VIII st. ) Fenikija 1. 000, Izrael, 1. 000, Asirija 800 Rim 750 Perzija 550 Od IX do VIII st. pne. (Sparta 800, Atina 700, Korint, Teba, Smirna, Milet, Rodos) (mlađe robovlasničke države, zapadne države) Franačka, Bizant, Rusija, Arabija Španija, Njemčka, Francuska, Holandija, Engleska Švedska, Pruska Carska Rusija Stari vijek XI-XV st. Razvijeni Engleska, Fracuska Osmansko carstvo XV-XVIII st. Kasni Srednji vijek (robovlasnički period – od pojave prvih država (feudalno doba: od pada Zapadnog rimskog carstva do pada Zapadnog rimskog carstva 476. g. n. e. ) 476. do Francuske buržoaske revolucije 1879. ili do otkrića Amerike 1492. ) Od 1789. – 1870. Liberalizam Engleska, SAD Fancuska Od kraja 70 -tih godina XIX v. do 1918. Imperijalizam Od 1918 Danas Drž. kapital Novi vijek (kapitalizam: od Francuske buržoaske revolucije 1879. ili od otkrića Amerike 1492. g. do Oktobarske revolucije 1917. , ili do danas)

A) TIPOLOŠKA - PREMA DRUŠTVENO-EKONOMSKIM FORMACIJAMA - ZASNIVA SE NA RAZVOJU DRUŠT. ODNOSA: HISTORIJU LJUDSKOG DRUŠTVA DIJELI NA 5 GLAVNIH PERIODA • (a) Prvobitna zajednica: (1) divljaštvo i (2) barbars. • (b) Robovlasništvo: (1) starije tzv. orijentalne despotije i (2) mlađe tzv. antičke države (stara Grčka); • (c) Feudalizam: (1) rani: patrimonijalna drž. ; (2) razvijeni: staleška i (3) kasni: . apsolutna monarhija; • (d) Kapitalizam: (1) liberalizam - faza industr. kapitala; (2) imperijalizam - faza finansijs. kapitala i (3) državni kapitalizam – najnovija faza); • (e) Socijalističko društvo (i danas ponegdje postoji, naporedo sa kapitalizmom).

B) HRONOLOŠKA: ZASNOVANA U VRIJEME HUMANIZMA NA VREMENSKOM REDOSLIJEDU ČINJENICA: STARI, SRE-DNJI I NOVI VIJEK • - U starom vijeku postojala je periodizacija koja je historiju dijelila na četiri carstva: Asirsko, Persijsko, Grčko. Makedonsko i Rimsko; • - Novu periodiz. "donosi tek razdob. humanizma, koje historiju ljudsk. društva dijeli na stari, srednji i novi v. ”; • - Za neke historičare 476. g. - pad Zap. rim. carstva, uzeta je kao kraj starog i početak srednjeg vijeka, a većina smatra da početak novog v. treba računati od izbijanja prvih burž. revolucija: u Nizozemskoj 1579. , u Engleskoj 1642. , i posebno u Francuskoj 1789. g.

C) POČETAK I KRAJ DRUŠTVENO-EKONOM. FORMACIJA: PRVOBIT. ZAJEDN (POLA MILIONA GOD. IV MILEN. P. N. E); ROBOVLAS. : OD IV MILEN. P. N. E. - V. V. N. E. ; FEUDALIZAM OD V – XVIII V. ; KAPITALIZAM OD XVIII V. DO DANAS • - Prvobitna zajednica: traje najmanje pola miliona godina i, u pojedinim vidovima, do današnjeg dana (gornja granica IV milenij prije naše ere, kada su postale prve robovlasničke države); • - Robovlasništvo: od IV milenija (ili 3200, god. pn. e. ) do 5 v. n. e. (476. god. – pad Zap. rimskog carstva); • - Feudalizam: od 5 v. do 18. v. , tj. do izbijanja burž. rev. (1789. god. ); • - Kapitalizam: započinje burž. revol. i traje do danas. • - Socijalističko društvo, koje danas postoji naporedo sa kapit. , počinje prvim socij. revolucijama: Pariskom komunom 1871. i Oktobarskom revolucijom 1917. god.

3. HISTORIJSKI IZVORI • a) Pravno-historijski izvori: materijali koji pružaju podatke o pravno-historijskim činjenicama; • b) Pravni spomenici ili normativni izvori: oni koji direktno donose pravne norme: zakoni, statuti, urbari, isprave, anali, kronike; • c) Izvori nastali iz raznovrsnih poslovnih odnosa: povelje i akta; • d) Izvori u usmenom obliku i spomenici materijalne kulture: memoari, narodne umotvor. ; stara oruđa, novac, kipovi, zidine…