KOMPARATIVNA PRAVNA HISTORIJA Doc dr Omer Hamzi Ass

KOMPARATIVNA PRAVNA HISTORIJA Doc. dr. Omer Hamzić Ass. Benjamina Londrc, dipl. iur. , Ass. Kiseljak, 2014. godine

II. KOMPARATIVNA PRAVNA HISTORIJA: POJAM, VRSTE, RAZVOJ I CILJEVI • 1. Pojam pravne historije; • 2. Vrste pravne historije: unutrašnja i vanjska; nacionalna i opća; • 3. Komparativna pravna historija i njen razvoj; • 4 Ciljevi komparativne pravne historije;

1. POJAM PRAVNE HISTORIJE • a) Tradicionalno se definiše kao nauka koja izučava izvore, razvoj i transformaciju pravnih sistema u vremenu (istovremeno spada u histor. i pravne nauke) • b) Glavni ciljevi: • (1) dijagnosticiranje pravnog života određ. društva, • (2) bolje razumijevanje današnjeg prava;

2. VRSTE PRAVNE HISTORIJE: UNUTRAŠNJA I VANJSKA; NACIONALNA I OPĆA • a) Unutrašnja pravna historija: izučavanje nastanka, promjena i nestanka jednog prava (historija institucija, odnosno historija pravnih tekstova, „pravo u knjigama“); . • b) Vanjska pravna historija: izučavanje konteksta (društvenog ili ekonomskog) u kome jedno pravo nastaje i razvija se (“pravo u akciji”); • c) Nacionalna pravna historija: ona koja proučava pravo u prošlosti u jednom državno-pravnom okviru; • d) Opšta, svjetska ili univerzalna pravna historija: (izučav. prava u prošlosti u svjetskim razmjerama;

3. KOMPARATIVNA PRAVNA HIST. I NJEN RAZVOJ (I) • a) Počeci: renesansa iskazuje pojačan interes za rimsko pravo – njemačka historijska škola prava u 18. v. iskazuje interes za staro germansko pravo; • b) 19. vijek: tok razvoja komparativne historije u Evropi povezuje se sa razvojem opće ili univerzalne pravne historije i pravne antropologije; • c) Filozofsko poimanje historije prava: pokušaj stvar. historije razvoja svjetskog prava (njemački filozofi Hegel i Puchta), • d) Dovođenje u vezu svakog prava sa civilizacijom mjesta i vremena (njemački pravnik i filozof Josef Kohler (1849 -1919. )

3. KOMPARATIVNA PRAVNA HIST. I NJEN RAZVOJ (II) • e) Filološki metod: sa prouč. Indoevrop. jez. , razvijano je i uporedno indoevrop. pravo, kao izraz politič. tumačenja historije (njemač. pravni historičari) • f) Svjetska historija „kretala“ se „od statusa do ugovora“ – paradigma za razumijevanje prela-za iz tradicionalnih u moderna društva (britanski pravni historič. Henryja Maine (Staro pravo, 1851. ), • g) Tri faze u razvoju prava: primitivno (običaj), arhaično (robovl. i feud. - oblik “kraljevog mira” – kodeksi) i zrelo (jednakost, vladavina prava – moderni kapitalisti) - Američki pravni historičar 20. v. William Seagleu

4. CILJEVI KOMPARATIVNE PRAVNE HISTORIJE • a) "Ko zna jedno ne zna ni jedno"; tek kada znamo više pravnih sistema, razumijemo šta je to pravo. (Friedrich Мах Miller), • b) Komparativna pravna historija razvijala se na liniji između dva definisana cilja: da otkrije neki pravni arhetip i da osnaži određ. šemu razvoja • c) Opći zaključak: da je afirmacija komparativnog metoda u pravnoj historiji, u okviru opšte historije i pravne antropologije, dovela do toga da je mog-uće govoriti o komparativnoj pravnoj historiji, kao posebnoj vrsti historije. •