KEMK DOKU Grevleri Vcuda ve organlara desteklik salar

KEMİK DOKU

Görevleri Vücuda ve organlara desteklik sağlar; özellikle hayati organlara koruma sağlar. n Harekete yardımcı olur. (Kaslarla birlikte aktive olarak. ) n Mineral rezervuarıdır. (örnek: Ca’un %99’unu depo eden dokudur. ) n Hematopoezin gerçekleştiği yerdir. n Enerji depolama; sarı kemik iliğinde adipoz doku ile gerçekleşir. n

Ergin iskelette 200 kadar kemik vardır. Bunlar morfolojilerine göe sınıflandırılırlar. n Uzun kemik n Kısa kemik n Yassı kemik n Düzensiz kemik gibi. .

Kemik Çeşitleri

Makroskobik yapı Büyümekte olan uzun kemiklerin uç kısımlarına epifiz, kemiğin esas gövde kısmına ise diyafiz adı verilir. Epifiz ile diyafiz arasında bulunan geçici bölgeye ise metafiz adı verilir. Metafizde bulunan kıkırdağımsı özellikteki epifiz plağı gelişmekte olan kemiğin büyümesini sağlar. n Olgun kemikler süngerimsi ve sert kemik olmak üzere iki tip kemik içerirler. n

Süngerimsi kemik Birbirleriyle ağızlaşan trabeküllerden oluşur. n Bu kemik havers sistemi içermez, irregüler (düzensiz) lameller düzene sahiptir. n Boşluklar Kemik iliği ile doludur (Kımızı (hematopoietik) ve sarı (yağ) kemik iliği). n Kemik hücreleri besinlerini trabeküller arası boşluklarda bulunan kemik iliğindeki damarlardan temin ederler. n

Sert kemik Organizmada bulunan tüm kemiklerin dış yüzeyi sert kemikten oluşmuştur. n Düzenli yerleşim gösteren lamel ve kanal sistemlerini içerir. n Hücreler lameller üzerinde bulunur. n Hücreler, ince kanalcıklar aracılığı ile hem birbirleriyle hem de kanallarla ilişki kurar. n

Kemik lamel sistemleri Mikroskobik olarak incelendiğinde kollojen fibrillerin dağılımı ve özel yerleşimi kemik dokuda aşağıdaki sistemlerin oluşumu gerçekleştirir. n Dış ve iç çembersel lameller sistemi n Havers sistemi (osteon) n İnterstisiyel lameller (Ara lameller)

Dış ve iç çembersel lameller sistemi Dış çembersel lameller, Periosteumun hemen altında yer alır. Diyafizin en dış kısmını oluşturur. n Sharpey fibrillerini içerir. n İç çembersel lameller, ilik boşluğunu çevreler. n

Havers sistemi-1 Kemikte en çok bulunan kısımdır. n Lamel silindirlerinden oluşur. n Genişlikleri 4 -20 lamelden oluşur. n Ortada vasküler Havers kanalı etrafında konsantrik lameller yer alır. n Her osteon ince bir sement tabakası ile çevrelenmiştir. n Kollagen fibriller lamellere paralel yerleşmiştir n

Havers sistemi-2 Lamel sayısı aktif ve genç kemiklerde daha azdır. n Lameller eklendikçe kanal çapı azalır ama osteon çapı artar, genç osteonların kanalı daha geniştir. n Kemik oluşumunda yeni oluşan lamel ve sement kanala daha yakındır. En yaşlı lamel en dıştadır. n Komşu osteonla ilişki Volkmann kanalları ile sağlanır. n

Kemikte yapılanma n 1. 2. Mikroskobik gözlemler sonucunda kemiğin iki yapısı ayırdedilmiştir. Primer yapı (immature: olgunlaşmamış kemik) Sekonder yapı (Lamellar/mature : olgunlaşmış kemik)

Primer yapı Fötal dönemde ve kemik tamirinde gözlenir. n Bol osteosit ve düzensiz (irregüler) kollagen içeriği mevcuttur. n Sekondere yapıya dönüşür (sadece kafatası suturaları, tendon ve diş alveol kemiklerinde kalır) n Mineral içeriği sekonder yapıya göre daha azdır. n Lameller sistem içermez. n

Sekonder yapı 3 -7 mikrometre kalınlığında paralel, konsantrik lameller içerir. n Osteositler düzenli bir yerleşim gösteren laküner boşluklarda yer alır. n Kanaliküllerde sitoplazmik uzantılar haberleşme ve ulaşımı sağlarlar. n Kollajen fibriller paralel, konsantrik, ara lamellar düzeni sağlar. n

Matriks Organik ve inorganik olmak üzere iki kısımdan oluşur. Organik kısım n n n Kuru ağırlığın %35’ini oluşturur. Fibriller özellikle Tip I Kollajendir. Sülfatlı GAG’lar nedeni ile PAS (+) boyanırlar. Glikoproteinler (osteokalsin ve osteopontin) hidroksi apatitatlara bağlanır. Ayrıca osteoblast ve osteoklasttaki integrin için de bağlantı noktaları vardır. Vitamin D kemik matriks glikoproteinlerinin sentezini artırır.

İnorganik kısım n n n Kuru ağırlığın %65’ini oluşturur. Ca, P, K, Mg, Na, Sitrat gibi mineralleri içerir. Ca ve P çoğunlukla Hidroksi Apatit kristalleri halinde (Ca 10 PO 4 OH 2) veya amorf Ca. PO 4 formdadır. Kristaller kollagen fibriller boyunca yerleşir, kristallerin serbest yüzeyi, amorf ara madde ile çevrilidir. Dokuya sertlik ve güç veren Hidroksi Apatit + kollagen düzenidir. Doku dekalsifiye edilirse: fleksible olur.

Zayıf aside maruz kalmış kemik

Kemik dokuyu oluşturan hücreler 1 -Osteojenik (osteoproginatör) hücre: Mezenşimal hücrelerden gelişir ve osteoblastları oluşturur. 2 -Osteoblast: Matriksi sentezler, matriksle çevrelendiğinde (lakün içinde) osteosit halini alır. 3 -Osteosit: Olgun ve son noktada farklılaşmış hücrelerdir. 4 -Osteoklast: Kemik iliğinden de gelişir, multinükleer, fagositer hücrelerdir, kemik rezorbsiyonu sorumludur.

Osteoproginatör hücreler n n n Osteojenik hücreler de denir. Embriyonik mezenşimal hücrelerden gelişir. Osteoblastlara ve kondroblastlara farklılaşabilir. Periosteumun iç tabakasını ve Endosteumu döşer. Şekil olarak iğ biçimli, yassılaşmış, soluk oval nukleuslu, soluk sitoplazmalı, az organelli (seyrek GER, ve golgi ile bol serbest ribozom) hücrelerdir. Yoğun kemik gelişiminde aktiftir.

Osteoblastlar n n n n Osteoproginatör hücrelerden meydana gelir. Kemik organik matriks (kollagen, proteoglikan ve glikoproteinler) sentezinden sorumludur. Kemik yüzeyinde kübik veya silindirik şekillidir. Aktif olanlar bazofilik sitoplazmalıdır. Veziküller de PAS (+) ve pembe boyanır. EM: yoğun Ger , iyi gelişmiş golgi ve bol sekretuar veziküller içerir. Aktif kemik yapımında Alkalen Fosfataz enzimi artar.

Osteositler n n n n Kemik dokunun olgun ve inaktif hücrelerdir. Osteoblastlardan gelişir. Kalsifiye kemik matriksle çevrili lakünler içinde yerleşir, Tüm yönlerde tünel benzeri kanaliküller içinde sitoplazmik uzantılar vardır. Bu uzantılar komşu hücreler arasıda gap junctionlar iletişim ve aktarımı sağlar. Şekli: lakünlere uyar, çekirdek yassılaşmış, sitoplazmadan fakir az GER ve az gelişmiş golgiye sahip Kemiğin devamı için gerekli maddeleri sentezler.

Osteosit

Osteoklastlar n n n n Kemik iliğindenden köken alır. Osteoklast Situmule (uyarıcı) Faktöre ve Kalsitonin hormonuna ait reseptörler vardır. Resorbsiyondan sorumludur. Şekli büyük (150 mikr), hareketli ve multinükleer (2 -50 çekirdeğe kadar) hücrelerdir. Asidofilik sitoplazmaya sahiptir. Kemik resorbsiyonunun olduğu Howship çukuru adı verilen bölgelerde bulunur. Kemik iliğindeki Granülosit Makrofaj- Proginatör Hücre’den geliştiği sanılmaktadır. Osteoklast prokürsörleri birleşerek osteobalst ve osteositlerden salgılanan faktörlerle aktive olurlar.

Osteoklastlar sitolojik olarak 4 bölgeden oluşur n n 1 - Bazal Kısım: Howship’den en uzak noktadır, organelce zengindir, Çok sayıda nukleus ve sentezle ilgili organeller yer alır. 2 -Veziküler kısım: Çok sayıda endo-ekzositik vezikülleri içerir ki bunlar lizozomik enzimlerdir. Bazal kısımve girintili çıkıntılı kenar arasında yer alır. Enzimleri subosteoklastik zona taşıyarak kemik yıkımına yardım eder. 3 -Açık Kısım: Organelsiz bol aktin mikroflamenti içeren periferal bölgedir. Kemik periferi ile osteoklast zarının temasına yardımcı olur. 4 -Girintili çıkıntılı kenar: Kemik dokusuna yönelik ve kemik resorbsiyonunu gerçekleştiği zondur. Parmak benzeri çok sayıda çıkıntılar vardır. Bunlar aktif ve dinamiktir.

Osteoklast

Kemik şekillenmesi (ossifikasyon) n Kemiğin şekillenmesi -büyümesi olayı olarak tanımlanabilecek ossifikasyon, iki yönlü gerçekleşir. Bazen sadece bir yol geçerli iken çoğu kez iki yol birbirini takip eder.

Direkt ossifikasyon (İntramembranöz kemikleşme) İyi vaskülerize olmuş ve lifler açısından zengin olan bağ dokudan yapılı bir membranda yer alan hücrelerin kemiğe dönüşümü ile gerçekleşir. Gerçekleşen olaylar; n Mezenşim hücreleri osteoid sentezleyen osteoblastlara dönüşür. n Osteoid salgılanır, kalkerleşir ve osteoblastları sarar. n Osteosit olarak farklılaşan hücreleri içeren ilk konsantrik lamel gelişir.

İndirekt ossifikasyon (Kondral) n 1. 2. Bu kemikleşme olayında kıkırdaktan dönüşüm söz konusudur. İki kısımda incelenir; Perikondral ossifikasyon Endrokondral ossifikasyon

1 -Perikondral ossifikasyon Embriyoda kemiğin gelişeceği bölgede bir kıkırdak model -mezenşimden- gelişir. n Bu model apozisyonel veya intestisiyel olarak büyür. n Sonra kıkırdak ortasındaki kondrositlerde hiperplasia, hipertofi ve glikojen artışı ile bir vakuolleşme ve dejenerasyon olur. n Hipertrofi lakünaları de genişletir n Matriks geriler ve kalsifiye olur. n

2 -Endrokondral ossifikasyon Periostal kaynaklı osteojenik tomucuk oluşur. n Bu beraberinde kan damarları ve osteojenik hücreleri taşır. n Diyafizin merkezi vaskularize olur. n Kondrositlerin bıraktıkları alanlarda farklılaşan osteoblastlar yeni matriks sentezi ile kalsifiye kıkırdak matriks alanını kemik matrikse dönüştürür n

Eklemler Kemiklerin kolay hareket etmesi için, sürtünme ile oluşacak hasarların önlenmesini sağlayan bölgeler n Synarthrose- kafatası kemikleri, göğüs kemikleri n Diarthrose -uzun kemiklerin eklemleri

Kemiğin onarımı n n n n Kanama ve granülasyon dokusunun oluşturduğu pıhtılaşma gerçekleşir. Makrofaj aktivasyonu Granülasyon dokusu daha yoğun bir bağ dokusuna dönüşür. Periosteum ve endosteumdaki progenitör hücrelerde aktivasyon, kırık uçlar arası bağ dokusu meydana gelir. Kallus oluşumları gözlenir Düzensiz primer kemik oluşumu Sekonder kemik oluşumu ve düzeltmeler

Kemiğin onarımı

Onarılmış bir kemiğin görüntüsü

Hormonal etkiler Paratiroid hormonun Kalsitonin n Büyüme hormonu n Cinsiyet hormonları n