Prof Dr ahin A SIRMALI Pablo Ruiz Piccaso

Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

Pablo Ruiz Piccaso Diego de Silva Velazquez Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

Primum non nocere “. . . İyi bir anamnez (öykü) al; şimdiki durumu için tanı koy; geleceği için varsayımda bulun; bu kuralları uygula. Bir hastalıkla (hastayla) karşılaştığında; kendini iki şey için koşullandır: yardım et ya da en azından zarar verme. “ Hippocrates Epidemics, 1. kitap, 11. bölüm Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

HÜCRE BİLİMİ VE BİYOFİZİK (TIP 1007) Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Histoloji ve Embriyoloji Ab. D.

NEDEN HÜCRE ? Hasarlanmış hücre, doku ya da organların biyolojik işlevlerini yerine koymak (rejeneratif tıp) ya da tamir etmek (reperatif tıp) için kullanılan en önemli materyal kök hücreler (totipotent, pluripotent, multipotent) dir. Bu konuda başarılı olabilmek için; bu hücrelerin limitlerini çok iyi bilmek ve bu bilgiyi kullanarak onları lâboratuvar koşullarında yaşatmayı, yönlendirmeyi ve çoğaltmayı sağlamak gerekir. Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

HÜCRENİN TANIMI Hücre; tüm doku, organ ve organ sistemlerinde, yaşamın ve hastalıkların yapısal ve işlevsel EN KÜÇÜK birimidir.

Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

HÜCRE DOKU ORGAN SİSTEM ORGANİZMA

CANLILARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ORGANİZASYON HOMEOSTAZ ADAPTASYON ÜREME ve KALITIM BÜYÜME ve GELİŞME ENERJİ ÜRETME ve SALMA UYARI ALGILAMA ve YANIT VERME ETKİLEŞİM

TEMEL HÜCRE TİPLERİ 1. PROKARYOT HÜCRE Plâzmalemmanın etrafında bir hücre duvarı bulunur, genetik materyali (DNA) hücrenin diğer elemanlarından ayıran bir çekirdek zarı yoktur, histonları ve membranöz organelleri bulunmaz. 2. EUKARYOT HÜCRE Çekirdeği, histonları ve membranöz organelleri vardır. Çok hücreli organizmaların başlıca hücreleridir. Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

HÜCRE FARKLILANMASI (diferensiyasyon) Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

HÜCRE EKOLOJİSİ Aynı hücre tipi, farklı bölgelerde ve farklı durumlarda, farklı özellik ve davranışlar gösterebilir. (makrofajlar ve nötrofiller, oksijensiz ve iltihaplı alanlarda oksidatif metabolizmadan glikolize kadar farklı işlevleri gerçekleştirebilirler) Yapısal olarak benzer görünen hücreler, sinyal molekülleri için farklı reseptörlere sahip olduklarından, farklı reaksiyonlar verebilirler. (B lenfositler ve T lenfositler) Kimi hücreler farklı hücreler oldukları halde, sahip oldukları reseptörler nedeniyle, aynı sinyal moleküllerine karşı aynı duyarlılığı gösterirler. (meme bezi fibroblastları ve uterus düz kas hücrelerinin dişi seks hormonlarına verdiği yanıt) Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

GENELLEŞTİRİLMİŞ HAYVAN HÜCRESİ 1. Hücre membranları 2. Çekirdek 3. Sitoplâzma Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

HÜCRE MEMBRANLARI plazma membranı (plazmalemma) organel membranları SİTOPLAZMA organeller inklüzyonlar sitozol NUKLEUS nukleus zarı nukleolus kromatin nukleoplazma Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

SİTOPLAZMİK ORGANELLER A. Membranlı organeller Plazmalemma (hücre kılıfı ve mikrovillus dahil) Mitokondri Granüler endoplazmik retikulum (GER) Agranüler endoplazmik retikulum (AGER) Golgi kompleksi Salgı vezikülü Lizozom Kılıflı vezikül B. Membransız organeller Ribozom (serbest ribozomlar ve polizomlar) Mikrotubul Sentriyol Sil ve flagellum Filâmentler Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

SİTOPL ZMİK İNKLÜZYONLAR A. Depolanmış besin maddeleri Glikojen Lipid B. Pigmentler 1. Eksojen olanlar Karoten Karbon partikülleri 2. Endojen olanlar Hemoglobin Hemosiderin Bilirubin Melanin Lipofuksin Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

HÜCRE MEMBRANLARI Homojen değildir. Plazma membranı ile organellerin (sitomembran) membran kompozisyonu birbirinden farklıdır. Membran komponentlerinin çoğu değişken bir dinamizme sahiptir. Membran sürekli değişen bir mozayiktir. Membranın bazı bölümleri, diğer bölümlerine oranla daha hızlı değişir. Membran komponentleri asimetriktir. İç ve dış yapraktaki lipid tipleri ve oranları farklıdır. Lipid içine yerleşmiş proteinler de asimetriktir. Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

Membranın majör bileşenidir. Yağ asidi zincirlerini etkileyerek, membran akışkanlığını düzenler. Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

1. Seçici geçirgenlik a. Pasif difüzyon b. Kolaylaştırılmış difüzyon c. Aktif transport 2. Sinyallerin transdüksiyonu a. İyon kanalına bağlı reseptörler b. Enzime bağlı reseptörler c. G–proteine bağlı reseptörler 3. Steroid hormon reseptör ailesi 4. Endositoz a. Fagositoz b. Pinositoz c. Reseptör–aracılı endositoz 5. Egzositoz 6. Kompartımantalizasyon 7. Metabolik işlemlerin spatiyotemporal organizasyonu 8. Depolama, taşıma ve sekresyon Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

HÜCRE MEMBRANLARI Koruma Geçirgenlik endositoz ekzositoz Hücre etkileşimi Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

SİNYALLERİN ALINMASI doku içindeki gelişmelerini düzenlemek, büyümeleri ve bölünmelerini kontrol etmek, işlevlerini koordine etmek Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

SİNYALLERİN ALINMASI otokrin salgılama kimyasal haberci parakrin salgılama kimyasal haberci endokrin salgılama kimyasal haberci sinaptik salgılama sinir hedef hücreler hücresi kapiller kimyasal haberci reseptörler endotel hedef hücresi hücre bazal membran Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI

RESEPTÖR DEFEKTİ Birçok hastalığın nedeni defektif reseptörlerdir. Psödohipoparatiroidizm ve bir tip cüceliğin nedeni, paratiroid büyüme hormonu reseptörlerinin fonksiyonel olmamasıdır. Her iki olguda da hormonların kan düzeyleri normal olduğu halde, reseptörler normal olmadığı için hedef hücreyi etkileyemezler. Prof. Dr. Şahin A. SIRMALI