SOLUNUM GAZLARININ TAINMASI www biyolojiportali com SOLUNUM GAZLARININ
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI -Kanda solunum gazlarını taşıyan, protein ve metal iyonlarından oluşan solunum pigmentleri bulunur. Solunum pigmentlerine sahip olan canlılarda kan, renklidir. Bu pigmentler küçük derişim değişimi olduğunda O 2 ve CO 2 ile kolayca birleşip ayrılabildiğinden kanın solunum gazlarını tutma ve taşıma kapasitesini arttırır. -İnsanlarda solunum pigmenti hemoglobindir. Alyuvarlarda bulunur. www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI -İnsandaki bir alyuvarda yaklaşık 280 milyon hemoglobin molekülü vardır. Bu durum kanın oksijen taşıma kapasitesini arttırır. Oksijen hemoglobinle taşınmamış olsaydı vücudumuzdaki kan miktarının 75 kat daha fazla olması veya 75 kat daha hızlı akması gerekirdi. Solunum pigmenti alyuvarlarda bulunursa O 2 taşıma kapasitesi, plazmada bulunursa O 2 depolama kapasitesi fazladır. www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI A. Oksijenin taşınması -Alveollerden dokulara doğru taşınır. -%98’i hemoglobinle oksihemoglobin (Hb. O 2) şeklinde, %2’si kan plazmasında çözünmüş olarak taşınır. -Alveollerde O 2 basıncı fazla olduğu için hemoglobin CO 2’yi bırakıp O 2 bağlar ve Hb. O 2 oluşur. Hb + O 2 → Hb. O 2 (Akciğer kılcallarında) (Hemoglobin) (Oksijen) (Oksihemoglobin) www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI A. Oksijenin taşınması - Hb. O 2 taşıyan kan önce akciğer toplardamarı ile kalbe, sonra dokulara gider. -Dokularda CO 2 basıncı yüksek olduğundan, hemoglobin O 2’yi bırakır. CO 2’yi bağlar. Hb. O 2 → Hb + O 2 (Doku kılcallarında) -Serbest kalan oksijen difüzyonla önce doku sıvısına, doku sıvısından da hücrelere geçer. -O 2’nin hemoglobinle birleşmesi ve ayrılması enzimatik bir tepkime değildir. www. biyolojiportali. com
www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI B. Karbondioksitin taşınması -Dokulardan alveolere doğru taşınır. -Hücresel solunum sonucu oluşan CO 2, difüzyon ile doku hücrelerinden doku sıvısına daha sonra da doku kılcal damarlarına geçer. -Kanda CO 2’nin taşınması üç şekilde gerçekleşir. 1. Çözünmüş hâlde 2. Karbominohemoglobin (Hb. CO 2) şeklinde 3. Bikarbonat şeklinde www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI B. Karbondioksitin taşınması 1. Çözünmüş hâlde: Taşınan CO 2’nin yaklaşık %5 -7’si kan plazmasında çözünmüş hâlde taşınır. 2. Karbominohemoglobin şeklinde (Hb. CO 2): CO 2’nin yaklaşık %15 -20’si alyuvarlarda hemoglobin ile birleşerek karbominohemoglobin şeklinde taşınır. Hb + CO 2 → Hb. CO 2 (Doku kılcal damarlarında) -Bu birleşme ortamdaki CO 2 konsantrasyonuna bağlıdır. CO 2’nin fazla olduğu doku kılcal damarlarında bağlanma gerçekleşirken akciğer kılcal damarlarında tam tersi gerçekleşir. www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI B. Karbondioksitin taşınması CO 2 hemoglobinden ayrılarak önce kan plazmasına, daha sonra akciğere geçerek soluk verme ile dışarı atılır. Hb. CO 2 → Hb + CO 2 (Akciğer kılcal damarlarında) www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI B. Karbondioksitin taşınması -CO 2 molekülü kanda taşınırken oluşan karbonik asit, kanın p. H seviyesini düşürür. Düşük p. H, hemoglobinin O 2’ ye karşı ilgisini azaltır. Bu duruma Bohr kayması denir. www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI B. Karbondioksitin taşınması -Karbonik asit kararsız olduğundan hemen hidrojen (H+) ve bikarbonat (HCO 3 - ) iyonlarına ayrılır. H 2 CO 3 → H+ + HCO 3 - (Doku kılcallarında, enzimsiz) -Hidrojen iyonları hemoglobin molekülüne bağlanır ve alveol kılcallarına kadar bu şekilde taşınır. Hb + H+ →Hb. H (Doku kılcallarında) Bikarbonat iyonları ise alyuvarlardan difüzyonla plazmaya geçerek taşınır. www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI B. Karbondioksitin taşınması - CO 2 bakımından zengin kan önce kalbe, kalpten de akciğerlere ulaşır. Akciğer kılcallarında kan plazmasındaki bikarbonat iyonları yeniden alyuvarlara girerek burada hemoglobinden ayrılan hidrojen iyonlarıyla birleşir ve tekrar karbonik asidi oluşturur. Hb. H →Hb + H+ (Akciğer kılcal damarlarında) HCO 3 - + H+ → H 2 CO 3 (Akciğer kılcal damarlarında) www. biyolojiportali. com
SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI B. Karbondioksitin taşınması www. biyolojiportali. com
www. biyolojiportali. com
www. biyolojiportali. com
-Karbonmonoksit (CO) zehirlenmesi Hemoglobinin CO ile bağ yapması O 2’ ye göre oldukça yüksektir. Solunan havada CO varsa hemoglobin, CO’e, O 2’den çok daha hızlı bağlanır. Fakat oksijen gibi kolayca ayrılamaz. Bu durumda doku ve hücrelere taşınan oksijen miktarı azalır. Buna CO zehirlenmesi denir. Gaz zehirlenmelerinde kişi derhal açık havaya çıkarılmalıdır. Çünkü yüksek oksijen Hemoglobinin www. biyolojiportali. com CO’ten ayrılıp, O 2’ye bağlanmasını sağlar.
-Vurgun Vücut sıvısındaki erimiş gazların özellikler azotun, dış ortam basıncının hızla azalması sonucu gaz haline gelerek kılcalları tıkaması olayına denir. Felç ya da ölümle sonuçlanabilir. Not: CO 2 ve O 2 kabarcıkları kısmen dokular tarafından alınabilir ya da hemoglobin ile bağ yapabilir, N 2 bağ yapamaz. Onun için vurguna neden olan daha çok N 2 gazlarıdır. www. biyolojiportali. com
- Slides: 17