HEMORAGJITE DIGJESTIVE Hemoragjia nga aparati tretes mund te

HEMORAGJITE DIGJESTIVE

• Hemoragjia nga aparati tretes mund te jete nga segmente te ndryshme te tij qe nga kaviteti oral deri ne anus.

Hemoragjia digjestive sipas lokalizimit te procesit patologjik ndahet ne: - HEMATEMEZE - MELENA - REKTORAGJI

- HEMATEMEZA eshte eliminimi i gjakut nepermjet gojes ne forme te vjellash nga lezione te pjeseve te siperme te aparatit tretes. - Diagnoze diferenciale me: *Masa te vjellash pas pirjes se kafese, veres, ngrenies se panxharit te kuq *Hemoptizi *Epistaksis *Gingivoragjia

SHKAQET: 1 - JO-VARRIKOZE • Demtimet ne ezofag • Ulcera gastrike e perforuar • Ulcera gastrike e suturuar • Tumore gastro-duodenale malinje • Duodenite hemoragjike te perhapura me ose pa ulcer paresore medikamentoze

2 - VARRIKOZE - Hipertensioni portal me ruptura te variceve si ne cirozat alkolike, cirozat biliare - Tromboza e venave portale apo venes splenike nga nje shtypje si tm, kist, stenoze kongenitale etj. - Tumore - Trauma

MELENA: eshte jashteqitja ne masa fekale te gjakut qe vjen nga demtime te siperme te aparatit tretes. Masat fekale te ujshme me ngyre te erret dhe me koagula gjaku me ere te keqe te padurueshme.

ETIOLOGJIA: - Ndryshime vaskulare (keqformime arteriovenoze) - Faktori infeksioz (shigella, salmonella, parazitet) - Neoplazmat (polipet, ca koloni) - Medikamentet (antikoagulante, kortizonike, aspirina)

Si hematemeza dhe melena duhen dalluar apo diferencuar ne situata te ngjashme qe kryhen nga perdorimi i disa barnave si karboni, hekuri, bismuthi, apo ushqime si spinaqi, panxhari i kuq.

REKTORAGJIA: eshte eleminimi nepermjet rektumit e anusit te nje sasie gjaku te kuq te shndritshem ndonjehere i perzier me masa fekale, vjen nga pjesa e poshtme e aparatit tretes, rektumit e anusit.

VLERESIMI KLINIK Realizohet duke u mbeshtetur ne vleresimin e sasise se gjakut te humbur, ne kohen e rrjedhjes se tij, me ekzaminime laboratorike dhe shenja klinike subjektive dhe objektive. • Nje hemoragji konsiderohet e rende nese del jashte nje sasie 1500 -2000 m. L gjak. • Me sakte vleresohet nga shpejtesia e pulsit, TA-renia e tij, Hgb, Hct.

• Duhet te kerkohet shkaku i hemoragjise me ane te marrjes se sakte te anamnezes nga i semuri ose te afermit e tij. • Vazhdohet me ekzaminimin fizik duke vleresuar sistemin kardio-respirator, kontrollohet abdomeni per dhimbje, kontraksione, zmadhim hepari, lieni, LAP, ascit etj. • Ekzaminime lab per hemostazen dhe funksionet e heparit. • Endoskopi

HEMORAGJITE E SISTEMIT GI TE SIPERM

• VLERESIMET KRYESORE NE HEMORAGJINE TRAKTIT GI TE SIPERM - Vellimi i gjakut te humbur - Hemoragji e mundshme nga varicet (varice te njohura, semundje te heprit te njohura, shenja te semundjeve kronike te heparit, shenjat e hipertensionit portal- splenomegali, ascit? ) - Hemoragji te GIS te siperm te mehershme apo te zbuluara ne endoskopi

• Terapi medikamentoze aktuale apo e mehershme (Pyet vecanerisht per antiinflamatore jo-steroide, aspirine dhe antiagregante te tjere, dhe varfarina) • Perdorimi kronik apo se fundmi i alkoolit • A e paraprin te vjellat hematemezen? (sugjeron per carjet Mallory-Weiss) • Probleme te tjera mjeksore (vecnerisht semundje kardiovaskulare dhe renale)

Çarjet Mallory-Weiss

Hemoragjite e GIS te siper- vleresimi i madhesise se hemoragjise - Hemoragji madhore (>1500 m. L, >30% e vellimit te gjakut) - Pulsi > 120/min - Tensioni sistolik <120 mm. Hg - Ekstremitete te fresketa apo te ftohta me mungese te qarkullimit kapilar - Takipne (Fr >20/min) - Crregullime te statusit mental- axhitim, konfuzion, nivel i reduktuar i vetedijes

• Hemoragji minore (<750 m. L, <15% e vellimit te gjakut) - Pulsi <100/min - Presioni sistolik >120 mm. Hg, me renie ne pozicionin postural <20 mm. Hg nga ndryshimi i pozicionit nga shtrire ne ndenjur - Perfuzion normal i ekstremiteteve - Fr normale - Status mental normal

KINI PARASYSH qe pergjigjja kardiovaskulare ndaj humbjes se gjakut varet nga sasia e gjakut te humbur, mosha, semundje te tjera shoqeruese kardiovaskulare dhe terapia (p. sh beta-bllokues)

• EKZAMINIMET URGJENTE NE HEMORAGJITE E GIS TE SIPERM - Hemogram - Grupi i gjakut (siguro 6 doza gjak te perputhshem ne rast shoku apo shenjash per hemoragji madhore) - Koha e protrombines PT - Na, K, ure, kreatinin - Testet e funksionit hepatik - EKG ne mosha >50 ose ne semundje te njohura te zemres - Radiografi torakale - Gazometri arteriale dhe p. H ne rast shoku

TRAJTIMI: • Pozicioni ne dekubitus lateral dhe me koke perkulur perpara (per te penguar kalimin e gjakut ne rruget respiratore dhe per te siguruar oksigjenimin maksimal). • Oksigjeno-terapi • Ndjekja e parametrave vitale, ngjyra, frymemarrja, pulsi, TA dhe dokumentimi i tyre.

• Te percaktohet grupi i gjakut, Rh!!! • Infuzione me ringer laktat per te zvendesuar masen e gjakut qarkullues deri sa te vendoset per transfuzion gjaku. • Kontrolli dhe lirimi i rrugeve respiratore sepse hemoragjite digjestive mund te keqesohen me turbullime te koshiences. • Vendoset sonde NG (per te vertetuar hemoragjine)

• Perdoren hemostatike (Vit K im). • Sklero-terapia- injektimi i substancave sklerotizuese ne brendesi te varrices. • Tamponimi endoskopik. • Trajtimi i shkakut ne kuadrin e nje semundje te pergjithshme te hemopoezes.

• KUJDES!!! Mortaliteti nga hemoragjia e varriceve te ezofagut eshte rreth 50%. Endoskopia urgjente kerkohet per te perrcaktuar burimin e hemoragjise. Endoskopia terapeutike (injektimi i skleroterapise apo bandazhimi) eshte trajtimi me i mire i hemoragjise variceale.

• MENAXHIMI I HEMORAGJIVE TE GIS TE SIPERM (JO-VARICEALE) ULCERA PEPTIKE - Gjakrrjedhja nga nje ulcer peptike zakonisht ndalon vete spontanisht - Mortaliteti eshte me i larte tek pacientet >50 vjec qe vazhdojne te gjakosin ose rigjakosin, gjakrrjedhja mund te pakesohet nga hemostaza endoskopike ose kirurgjia. - Duhet te jepet terapia me medikamente qe sherojne ulceren (psh: frenuesit e pompes protonike apo antagonistet e receptoreve H 2) - Te behet eradikimi i H. pylori (shumica e ulcerave duodenale dhe gastrike jo per shkak te NSAID por per shkak te H. pylori) - Te perseritet gastroskopia cdo 6 -8 jave ne rastin e ulcerave gastrike

Ezofagiti dhe ulcera ezofagiale (Reflux, RT, lende korozive) * Jepi frenues te pompes protonike per 4 jave, i ndjekur nga nje trajtim i metejshem per 4 -8 jave nese nuk eshte sheruar plotesisht.

Trajtimi I shokut

• CT • Endoskopi- Kolonoskopi

• VIDEO- SNG