Gospodarka stymulowana innowacjami wzrost gospodarczy a gotowo technologiczna

Gospodarka stymulowana innowacjami, wzrost gospodarczy a gotowość technologiczna Elżbieta Soszyńska Uniwersytet Warszawski Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego 1

Kapitał nauki a dynamika rozwoju gospodarczego - pytania i problemy badawcze Czy można z dużym prawdopodobieństwem realizacji stwierdzić za Porter’em, iż świat przełomu XX i XXI wieku buduje gospodarkę sterowaną innowacjami? -gospodarkę stymulowaną wiedzą? 2

Gospodarka stymulowana innowacjami - definicje Gospodarka stymulowana wiedzą Za Zienkowskim „Wiedza a wzrost gospodarczy”, s. 16: Wiedza w szerokim znaczeniu to zbiór informacji, 3 poglądów i wierzeń, którym przypisuje się wartości poznawcze bądź praktyczne. Wiedza w wąskim znaczeniu to ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystania. To węższe pojęcie utożsamiane jest z wiedzą naukową.

Definicje operacyjne wiedzy Za Zienkowskim s. 16: Najczęściej uznaje się za kapitał wiedzy nagromadzoną wiedzę naukową , a więc skumulowane wyniki badań naukowych (B+R)oraz poziom wiedzy społeczeństwa wyrażony przez osiągnięty poziom wykształcenia (kapitał wykształcenia). 4

Kapitał wiedzy – knowledge index Według Instytutu Banku światowego: Wiedza prezentuje różne aspekty (działalności w sektorze wiedzy) Wiedza może być tworzona, przekazywana, stosowana, transmitowana (dyfuzja wiedzy) 5

Kapitał wiedzy - knowledge index Składa się z trzech filarów, to jest: edukacji, innowacji oraz informacji i komunikacji. Zmienne syntetyczne dla filaru innowacji oszacowane zostały na podstawie danych dotyczących: liczby badaczy z sektora badań i rozwoju, udziału w PKB obrotów produktami przetworzonymi, liczby publikacji naukowych i technicznych w przeliczeniu na milion mieszkańców. 6

Subindeksy gospodarki wiedzy wg Instytutu Banku Światowego Syntetyczny indeks dla filaru edukacyjnego obliczono na bazie: stopy alfabetyzmu, wskaźników skolaryzacji na poziomie średnim i wyższym, zaś przy szacunkach zmiennej syntetycznej dla filaru informacji wykorzystano zmienne indywidualne typu: długość linii telefonicznych, liczba komputerów, dostępność do internetu w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców. 7

Innowacje Przyjęte zostało konwencjonalne rozumienie 8 innowacji według podręcznika OECD (1997), w którym wyróżnia się : innowacje procesów, w wyniku których dany produkt może być wytwarzany za pomocą mniejszych nakładów; Innowacje produktów, których rezultatem jest ulepszenie istniejących dóbr (usług); Innowacje organizacyjne, w tym nowe formy zarządzania, których celem jest podwyższenie produktywności procesów wytwórczych

Innowacje Mamy do czynienia z innowacjami w sensie ekonomicznym, gdy wynalazek w sensie idei, modelu na rzecz wytworzenia nowego produktu, procesu, zostanie po raz pierwszy wprowadzony na rynek. 9

Pytania badawcze i założenia Czy faktycznie na przełomie XX i XXI wieku innowacje, jako podstawowy czynnik, stymulowały wzrost gospodarczy? Wprowadzenie gospodarki w fazę wzrostu gospodarczego pobudzanego innowacjami jest możliwe jedynie przy spełnieniu szeregu warunków, w tym stworzenia odpowiedniej infrastruktury społecznej ( rozumianej jako instytucje - w sensie reguł gry ekonomicznopolitycznej oraz prowadzenia odpowiedniej polityki makroekonomicznej). 10

Modelowanie wzrostu gospodarczego a założenia teorii wzrostu endogenicznego Wszystkie czynniki produkcji są efektem procesu 11 akumulacji i wynikiem procesu inwestowania. Pojawienie się istotnych efektów postępu techniczno-organizacyjnego wymaga spełnienia tak zwanych warunków wstępnych z zakresu polityki społeczno-gospodarczej, jak również zmian dotyczących mentalności społeczeństwa. Czynniki produkcji są alokowane i wykorzystywane efektywnie pod warunkiem wcześniejszego zapewnienia stabilności prawa oraz stworzenia gwarancji respektowania praw własności.

Wpływ wiedzy, innowacji oraz wybranych elementów infrastruktury społecznej na kształtowanie się przeciętnej stopy wzrostu realnego PKB w l. 1990 -2004 12

Zmienne GE (government effectiveness) - indeks efektywności instytucji rządowych, za pomocą którego mierzona jest jakość usług publicznych, jakość pracy administracji państwowej oraz stopień jej niezależności od nacisków politycznych, jakość formułowanej polityki i stopień jej realizacji oraz wiarygodność rządu wobec podejmowanych zobowiązań; 13

Zmienne objaśniające Y 0 – realny PKB per capita w roku wyjściowym badania; Inw – przeciętna stopa inwestycji; Innov – innovation index Gov- przeciętny udział wydatków rządowych w realnym PKB na głowę; Open – przeciętny udział importu i eksportu w realnym PKB per capita; Techn – wskaźnik gotowości technologicznej Ar. Co Gottechinnov – zmienna interakcyjna między gotowością technologiczną a innowacjami 14

Gotowość technologiczna -główne komponenty Infrastruktura technologiczna : penetracja internetu, telefonii, konsumpcja elektryczności; Kapitał ludzki: stopa rekrutacji na kierunki studiów ścisłych i technicznych, przeciętna liczba lat nauki, stopa alfabetyzacji 15

Innowacje, infrastruktura społeczna, gotowość technologiczna a wzrost gospodarczy w latach 1988 -2007 – panel Zmienne objaśniające I II IV Efekty stałe 0, 524*** 0, 548*** 0, 483*** 0, 327*** ln. Y 0 -0, 660*** -0, 744*** -0, 742*** -0, 507*** inw 0, 208*** 0, 188*** 0, 218*** 0, 093 innov 1, 496*** 1, 212*** 1, 081*** 0, 476** gottechinnov -0, 857*** -1, 120*** -0, 928*** techn -0, 244 GE 16 0, 614*** 0, 488*** gov -0, 042 -0, 463*** open 0, 082 0, 186*** infl -0, 178*** 0, 222** R 2 0, 373 0, 359 0, 411 0, 578 Skor. R 2 0, 361 0, 345 0, 390 0, 540 N 266 263 98

Wnioski Świat buduje gospodarkę wiedzy, gospodarkę 17 stymulowaną innowacjami, ale budują ją kraje, które spełniają odpowiednie warunki konieczne i dostateczne, które nie pokrywają się ściśle z założeniami Konsensusu Waszyngtońskiego; Do warunków koniecznych umożliwiających wprowadzenie gospodarki w najwyższe stadium rozwoju gospodarczego należy w pierwszej kolejności zaliczyć, gotowość technologiczną tj. infrastrukturę technologiczną oraz kapitał ludzki, który ponadto musi spełniać odpowiednie warunki, czyli wysoką jakość, wykorzystanie….

Wnioski Rozkład kapitału ludzkiego nie może charakteryzować się zbyt dużymi nierównościami. Do warunków koniecznych zalicza się infrastrukturę społeczną, a mianowicie: wysoką jakość instytucji w sensie reguł gry ekonomicznej i polityki makroekonomicznej, stabilizacji (zmienna infl), 18

Wnioski Ponad 50% zróżnicowania stóp wzrostu 19 gospodarczego nie może być wyjaśnione poprzez akumulację kapitału fizycznego i zasobów ludzkich. „Reszta Solow’a” ma większy udział w wyjaśnianiu zróżnicowania stóp wzrostu gospodarczego w porównaniu z klasycznymi czynnikami produkcji. „Resztę” zgodnie z teorią neoklasyczną przypisano technologii, postępowi technicznemu, bez wyjaśniania, jak i dlaczego te procesy zachodzą, natomiast zgodnie z teorią wzrostu

Wnioski W grupie krajów wysoko rozwiniętych jako główną zmienną objaśniającą wymienia się produktywność tworzenia dochodu. W grupie krajów słabo rozwiniętych za główną determinantę większych sukcesów gospodarczych uważa się akumulację czynników produkcji, a zwłaszcza kapitału fizycznego. 20

Innowacyjność w Polsce w 2009 r. Dziękuję bardzo serdecznie za uwagę 21