Genetii Deitirilmi Organizmalarn Endstride Kullanm Alanlar Havvanur SADI

Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların Endüstride Kullanım Alanları Havvanur SAĞDIÇ Melike AKMAN Zeliha TÜRKÖZ

GDO Nedir ? Rekombinant DNA teknolojileri kullanılarak canlının bünyesinde bulunan bir özelliğinin aktifleştirilmesi, iyileştirilmesi ya da başka bir canlıdan alınmış genin aktarılması sonucu meydana gelen canlılara genetiği değiştirilmiş organizma(GDO) denilmektedir.

Beyaz Biyoteknoloji Beyaz biyoteknoloji ; genetiği değiştirilmiş organizmaların endüstri ile ilgili olan koludur. Düşük enerji tüketimi, minimum atık üretimi ve yenilebilir kaynakların ortaya çıkarılması gibi amaçlara sahiptir. Genellikle endüstri de tekstil, kağıt ve gıda sanayi gibi alanlarda kullanılmaktadırlar.

GDO karşıtlarının yanlış beyanlarına dayanarak gazete ve televizyonda sürekli yer bulan balık geni aktarılmış çilek, tavuk geni aktarılmış patates, kolera geni aktarılmış domates veya akrep geni aktarılmış pamuk dünyanın hiçbir ülkesinde yetiştirilmemektedir.

Ticari Amaçlı GD Bitkilerin Üretildiği Alanlar • Herbisitlere, strese. , zararlılara dayanıklılık • Hastalıklara tolerans 1. Nesil GD • Böcek direnci Bitkiler • Raf ömrünün uzatılması • Kimyasal içeriğin değiştirilmesi 2. Nesil GD • Kalite iyileştirme Bitkiler • Bitkilerden aşı üretimi 3. Nesil GD • Biyo-yakıt üretimi Bitkiler

Yapılan bazı çalışmalar ALTIN PİRİNÇ BİYODİZEL TRANSGENİK BİTKİLERDEN AŞI ÜRETİMİ

Altın Pirinç(Golden Rise) “Altın Pirinç” olarak adlandırılan beta karoten/A vitamini içeriği yükseltilmiş çeltiktir. Gelişmekte olan ülkelerde özellikle Güneydoğu Asya’da A vitamini eksikliği çeken 170 milyon kadar kadın ve çocuğun bu şekilde yeterli A vitamini alması ümit edilmektedir.

Dünya Sağlık örgütü her yıl yaklaşık 500 bin çocuğun A vitamini eksikliği nedeniyle kör olduğunu belirtiyor. Fakat bir kişinin günlük A vitamini ihtiyacını karşılayabilmesi için yeterli olmadığı düşünülmüş ve ‘ALTIN PİRİNÇ II’ çeşidi geliştirilmiştir. Öncekine göre yaklaşık yirmi kat daha fazla provitamin A içermektedir.

Biyodizel:

Biyodizel, kolza (kanola), ayçiçek, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen bitkisel yağların veya hayvansal yağların bir katalizör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile (metanol veya etanol) reaksiyonu sonucunda açığa çıkan ve yakıt olarak kullanılan bir üründür. Evsel kızartma yağları ve hayvansal yağlar da biyodizel hammaddesi olarak kullanılabilir.

Petrolün her geçen gün azalması, petrol krizleri ve çevre bilincinin artması ile yenilenebilir enerji kaynaklarına olan ilgi artmıştır. Biyodizel motorları için, bitkisel ve hayvansal yağlar gibi yenilenebilir kaynaklardan üretilebilen alternatif bir yakıttır. Biyodizel toksin olmayan, doğada kolay bozulabilir, çevreci bir yakıttır.

Kolza yağı %84 ile en çok kullanılan hammadde olurken, ayçiçek yağı %13 miktarı ile takip etmektedir. Soya, palm yağı ve diğer hammaddeler ise üretimde %1’lik paya sahiptir. Kolza türlerinden elde edilen kolza yağı (kanola yağı) transesterifikasyonda kullanılan en önemli bitkisel yağ çeşidi olup, kanola yağı yüksek kalitede biyodizel üretimi için çok uygundur. Almanya ve Avusturya kanola kökenli biyodizel üretiminde lider ülkelerdir. Ayçiçek yağı Güney Fransa ve İtalya’da, soya yağı ABD’de, palm yağı 11 Malezya’da biyodizel üretiminde yaygın kullanılmaktadır.

Biyodizelin avantajları ve dezavantajları AVANTAJ DEZAVANTAJ 1. Biyodizel, dizel yakıtına göre emisyonlar, parlama 1. Biyodizelin soğuk akış özellikleri dizel noktası ve yağlayıcı özelliği bakımından daha • . yakıtlarına oranla daha kötüdür. ve üstündür. soğuk havalarda ilk çalıştırma esnasında 2. Biyodizel, aromatik içermeyen ve yapısında %10 sorunlara neden olabilir. 12 oksijen içeren alternatif bir dizel yakıttır. 2. Yüksek miktarda doymuş yağ asidi 3. dizel yakıtına belirli oranda eklenerek içeren biyodizeller, kış aylarında yakıt kullanıldığında, egzoz emisyonlarından CO, HC ve filtresinin ve yakıt hattı borularının partikül miktarında azalma tespit edilmiştir. tıkanmasına sebep olabilir 4. yağlayıcı özelliğidir. 5. Biyodizelin yapısında sülfür bulunmaz. Yakıtların içinde bulunan sülfür yanma sonucu havadaki nem ile birleşerek asit yağmurlarına sebep olur. Biyodizelin içinde sülfür bulunmaması çevreci bir yakıt olduğunu göstermektedir. 6. Biyodizel doğada %99, 6 oranında biyolojik olarak parçalanabilir. Biyodizeli oluşturan C 16 -C 18 metil esterleri kolayca ve hızla parçalanarak bozunur.

Türkiye’de Biyodizel Üretimi ü Biyodizel üretmek ve kullanmak için Türkiye yeterli ve uygun alt yapıya sahiptir. ü Türkiye'de her yıl 300 bin ton atık yağ oluşmaktadır. Bu atık yağlar biyodizel üretiminde kullanıldığında yılda 480 milyon TL kazanç sağlanacaktır. ü Ülkemizde alınan son tasarruf önlemleri kapsamında tarımda sadece kanola ve soya ekimine destek verilme kararı alınmıştır. ü Çok genel bir hesaplama ile, GAP Bölgesi’nde kanola ve/veya soya ekimi ve biyodizel üretimi ile yılda 1. 5 milyon ton biyodizel üretilebileceği söylenebilir. ü Türkiye biyodizel üretimini gerçekleştirebilecek teknolojiye ve yakıtın kullanımına kolaylıkla uyum sağlayabilir.

KIRMIZI BİYOTEKNOLOJİ NEDİR? Tıp ve insan sağlığı konusunda uzmanlaşan bu dal gen terapisi, rekombinant aşılar, biyofarmasötikler, insanın zarar görmüş veya işlevini yitirmiş organ ve dokuları için yapay organ ve doku üretimi gibi sağlık alanındaki pek çok biyoteknolojik gelişmeyi kapsıyor. Yeni ilaç geliştirme (özellikle kanser ilaçları), tanı koyma (DNA çipleri, biyosensörler) gibi alanlarda önemini her geçen gün artırmaya devam ederken; yaygın hastalıkların tedavisinde yeni yöntemler geliştirme açısından da umut vadediyor.

Günümüzde biyoteknolojik çalışmalar özellikle ilaç üretiminde hızlı gelişmeler katedilmesine yardımcı olmaktadır. Artık geleneksel ilaçlar yerine biyoteknolojikilaçların kullanımı söz konusu olmaktadır.

Transgenik Bitkiler Kullanılarak Aşı Üretimi Son zamanlarda, transgenik hayvanların yanında transgenik bitkiler insan terapatik bitkilerin üretilmesinde ilgi çekici sistem haline gelmiştir. Çünkü bu tür sistemlerin, daha düşük maliyet ve daha az bakım gibi avantajları vardır.

Bitkiler kullanılarak elde edilen rekombinant proteinlerin E. Coli fermantasyonu ile üretilen aynı rekombinant proteinlerden 10 -50 kat daha ucuza mal olduğu bilinmektedir.

Tablo 1’de transgenik bitkilerden üretilen aşı ürünleri listelenmiştir.

Yenilebilir Aşı ve İlaç Üretimi GDO’lar hem gıda hem de ilaç olarak etki edecek ürünler halinde tüketilebilirler. Örneğin brokoli, anti-oksidant içeriğini zenginleştirmek için; çay, flavonoidlerle zenginleştirilmek için; patates, muz ve domates, aşı depolamak için genetik olarak değiştirilebilir.

Özellikle olgunlaştığı zaman çiğ olarak tüketilen muz gibi bazı tropikal ürünler; hepatit, kuduz, dizanteri, kolera ve ishal ile gelişmekte olan ülkelerde yaygın olan diğer bağırsak enfeksiyonlarına karşı kullanılabilen proteinleri üretmek için genetik olarak değiştirilebilmektedir. Son zamanlarda diyabet hastalarının insülini iğne yoluyla alması yerine ağız yoluyla alabilmesi için bitkilerde insülin üretimi amaçlanmıştır.

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ

SORULAR Soru 1: GDO nedir? Cevap: Rekombinant DNA teknolojileri kullanılarak canlının bünyesinde bulunan bir özelliğin aktifleştirilmesi, iyileştirilmesi ya da başka bir canlıdan alınmış bir genin aktarılması sonucu oluşan canlılara genetiği değiştirilmiş organizma(GDO) denir. Soru 2: Altın Pirinç nedir ve ne amaçla üretilmiştir? “Altın Pirinç” olarak adlandırılmış olan beta karoten/ A vitamini içeriği arttırılmış olan çeltiktir. Gelişmekte olan ülkelerde özellikle Güneydoğu Asya’da A vitamini

Sorular 3. Biyodizel nedir? 4. Biyodizel kullanımında başlıca yağlı tohum bitkileri. ……. . , ……… dir. Cevap : 3. Biyodizel, kolza (kanola), ayçiçek, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen bitkisel yağların veya hayvansal yağların bir katalizör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile (metanol veya etanol) reaksiyonu sonucunda açığa çıkan ve yakıt olarak kullanılan bir üründür. 4. Kanola, ayçiçek, palm, aspir

5. Tıp ve insan sağlığı konusunda uzmanlaşan bu dal gen terapisi, rekombinant aşılar, biyofarmasötikler, insanın zarar görmüş veya işlevini yitirmiş organ ve dokuları için yapay organ ve doku üretimi gibi sağlık alanındaki pek çok biyoteknolojik gelişmeyi kapsıyor. Yeni ilaç geliştirme (özellikle kanser ilaçları), tanı koyma (DNA çipleri, biyosensörler) gibi alanlarda önemini her geçen gün artırmaya devam ederken; yaygın hastalıkların tedavisinde yeni yöntemler geliştirme açısından da umut vadediyor. Yukarıda tanımı yapılan biyoteknoloji dalı nedir? Cevap: Kırmızı Biyoteknoloji 6. Yenilebilir aşı üretimine örnek veriniz. Cevap: brokoli, anti-oksidant içeriğini zenginleştirmek için; çay, flavonoidlerle zenginleştirilmek için; patates, muz ve domates, aşı depolamak için genetik olarak değiştirilebilir.