KARYER PLANLAMASI r Gr Sadi CILIZ 04 2014

KARİYER PLANLAMASI Öğr. Gör. Sadi CILIZ 04. 2014 - SÜRMENE

KARİYER KAVRAMI Yüksek gelir arzusu Sorumluluk alma Toplumsal statü Saygınlık Güç elde etme

KARİYER Kişinin yaşamı boyunca edindiği işe yönelik deneyim ve faaliyetlerle ilgili algıladığı tutum ve davranışlar dizisi

KARİYER Bireyin yaşam boyu sürdürdüğü işi ile ilgili pozisyonlar dizisi

KARİYER Genç yaşlarda ilerlemek amacıyla başlanılan ve emekliliğe kadar sürdürülen bir uğraştır

KARİYER w İlerleme olarak kariyer, çeşitli görevler arasında dikey hareketliliği w Meslek olarak kariyer, çeşitli işler arasındaki dikey hareketliliği w Yaşam boyu yapılan işler dizini olarak kariyer bireyin yaptığı işlerin bütününü kapsar

KARİYER KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ w 1956 Anne Roe Meslekler Psikolojisi w 1957 Donald Supper Kariyer Psikolojisi – 1963 Triedeman ve Ohara Kariyer Gelişimi , Seçimi ve Uyarlanması – 1966 John Holland Meslek Tercihi Teorisi w 20. yüzyılın ortaları geleneksel kariyer anlayışının sonu w Yeni anlayış çok yönlü kariyer

ÇOK YÖNLÜ KARİYER Kişinin yetenek ve ilgilerindeki değişmeler ile iş ortamındaki değişmeler ve değerlendirmelere göre değişen kariyer

Boyut Geleneksel Kariyer Çok Yönlü Kariyer Hedef Psikolojik anlaşma Yer değiştirme Uzmanlık Gelişme Yönetim sorumluluğu Temel değerler Hareket düzeyi Davranış boyutu Terfi-maaş zammı İş güvencesi Dikey Nasılı bil Formal eğitime güven Örgüt İlerleme, güç Düşük Örgütten sorumluyum Örgütü farkındalık Ne yapmam gerekir? Psikolojik tatmin Esneklik, işe yararlık Yatay Nasılı öğren İlişkiler, deneyime güven Personel Özgürlük, gelişme Yüksek Kendimden sorumluyum Kendini farkındalık Ne yapmak istiyorum?

YAŞAM DÖNEMLERİNE GÖRE KARİYER AŞAMALARI Levinson w Aileden ayrılma(16 -22 yaş) Bireyin ailesiyle bağlarını kopardığı ve kendini bulmaya çalıştığı dönem Ekonomik destek-duygusal olarak aileye bağımlı Özgüven, öz yeterliliklerini sağlamada bağımsızlık girişimi

w Yetişkinler dünyasına geçici kabul(22 -29 yaş) Birey öğrenimini tamamlayarak gelecek arayışlarına başlar Yaşam biçimi ve kariyer seçimi konusunda karar verir Yaşamda ve kariyerde doyum arayışı içine girer.

w Geçiş dönemi(29 -32 yaş) Birey yaşamının gelişmesini, kariyer hedeflerine ve kişisel gelişmesine göre değerlendirir, doyuma ulaşıyorsa yoluna devam eder, ulaşmıyorsa değişim kaçınılmazdır Yeni bir yöreye taşınma, işte ve kariyerde değişme

w Yerleşme dönemi(32 -39 yaş) Birey “birinin adamı” olmaya uğraşır Toplumsal ilişkiler ve arkadaşlıklar kesintiye uğrar Gelecekte güçlenmek ve üstlerce kabul edilmek ister Hami-koruyucu arayışı içindedir

w Potansiyel “orta yaş krizi” dönemi(39 -43 yaş) Birey kariyer ilerlemesini ikinci kez değerlendirir, işinden doyumlu ise işine sarılır ve devam eder yaşamında övünülecek başarılar elde eder, Beklentileri gerçekleşmiyorsa orta yaş krizi kaçınılmazdır; küskünlük, keder, işi bırakma, alkol bağımlılığı, yönetsel kariyeri tehlikeye sokma

w Yenilenme(43 -50 yaş) Birey geçmişte kendine mutluluk veren başarıları ve deneyimiyle yaşamını sürdürür, Kariyerde doruğa ulaşma, rekabetçi ortamda hareket edebilme, toplumsal bağları güçlendirme, aile ilişkilerine daha fazla önem verme

YAŞAM DÖNEMLERİNE GÖRE KARİYER AŞAMALARI Carnal ve Maxwell w Kristalleşme(14 -18 yaş) Birey gelecekte kendine uygun olabilecek işleri ve bilgileri edinir w Tanımlama(18 -21 yaş) Kariyer düşüncesi özel alanlara yönelir ve eğitim-öğretime önem verilir

w Uygulama(21 -24 yaş) Kariyer tercihi uygulanır, iş fırsatlarıyla ilgili araştırmalar yapar w İstikrar(25 -35 yaş) Birey özel bir iş alanına uyum sağlar, işe uygun becerilerini geliştirmek için fırsatlar araştırır w Birleştirme(30 -40 yaş) Kariyer belirlenmiştir, işiyle ilgili becerileri geliştirir ve uygular

MESLEK SEÇİMİ ve KARİYER Meslek seçimi için iki temel veriye ihtiyaç vardır. 1. Kişilik özellikleri 2. Mesleklere ilişkin bilgiler

KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ w Bireysel vizyon w Kişisel hedefler

MESLEKLERE İLİŞKİN BİLGİLER w Çalışma koşulları w Çalışma olanakları w Yetkinlikler w Kariyer olanakları w Mesleğin geleceği

KARİYER SEÇİMİ SÜRECİNDE NELER YAPILMALIDIR? 1. Kriterlerin ortaya konması Birey ilgi duyduğu alanı saptamalı Kariyer hedefi belirlenmeli Birey kendisini iyi tanımalı 2. Bireyin kendisini tanıması Kişilik yapısı, ilgi alanları, yetenekler dikkate alınarak mesleğe yönelimde bulunulmalı, Kişilik özellikleri ile meslek seçimi arasındaki ilişki konusunda bilimsel çalışmalar bireye yön vermeli 3. Mesleklerin tanınması Birey hangi mesleğin kendi kişilik yapısına uygun olduğu konusunda etkin karar vermeli Meslek seçiminde mesleğin ekonomik şartları, popülerliği belirleyici olmamalı Meslekler hakkında ayrıntılı bilgi edinilmeli

KARİYER SEÇİMİNİ ETKİLEYEN UNSURLAR w Sosyal geçmiş w Kişilik gelişimi w Değer gelişimi w Bireysel beklentiler w İlgi w Yetenek w Cinsiyet

SOSYAL GEÇMİŞ w Ailenin sosyo-ekonomik yapısı Aile çevresi Anne-babanın eğitim düzeyi w Alınan eğitim

KİŞİLİK GELİŞİMİ w Karakter w Mizaç (Huy) w Yetenek faktörleri w Kurallara uyma w Bireysel beklentiler w Örgütsel etkinlik, bağlılık

DEĞER GELİŞİMİ w Aile w Öğretmenler w Toplumsal etkiler

BİREYSEL BEKLENTİLER w Başarılı olmak w Meslekte bir yer edinme beklentisi w Ödül w Ekonomik gelir

İLGİ w İş doyumu w İşten hoşlanma

YETENEK w Birey yetenekleri ölçüsünde kariyer tercihi yapmalı

CİNSİYET w Biyolojik özellikler w Duygusal özellikler

KARİYER SÜRECİNDE MESLEK DEĞİŞTİRME NEDENLERİ w İşin özelliği Kısa süreli yapılabilen meslekler(spor v. b. ) w Mesleğin basamak olarak kullanılması Diğer bir mesleğe geçmek için sürdürmek w Mesleki sistemde değişmeler Mesleklerde meydana gelen değişimler

w Kıdem yükselmesine bağlı değişmeler Kıdem yükselmesinin beklentilere cevap vermemesi w Meslek dışı değişmeler Yeni ilgi ve yükümlülükler

KARİYER SORUNLARI 1. Kariyerde karşılan özel sorunlar w Cinsiyetten kaynaklanan sorunlar w Çift kariyerli eşler w Ay ışığı sorunu w Çift kariyerlik

2. Kariyer dönemi sorunları w Başlangıç dönemi sorunları w Kariyer ortası sorunları Kariyer düzleşmesi Beceri ve yeteneğin yitirilmesi w Kariyer sonu sorunları

KARİYER ENGELLERİ w Gözden düşme – Bireyler arası çatışma – Üst yönetimle anlaşmazlık – Aşırı rekabet hırsı – Çevreye karşı olumsuz davranış – Uyumsuzluk – Yeteneksizlik

w İşten çıkartılma – Performans düşüklüğü – Kurumun bir bölümünün kapatılması – Kurumsal küçülme

w Stres ve tükenmişlik – İş güvenliği – Kariyer beklentisi – Kariyer gelişimi fırsatlarının kullanılmaması – Rol belirsizliği – Çalışma koşulları – İnsan ilişkileri – İş yükü

w Engellenme – Bireyin gereksinimleri, – yetersizliği, – yükselen olumsuz duyguları, – aşırı ya da düşük düzeyde güdülenme – Ekonomik koşullar

KARİYER KALIPLARI w Kararlı kariyer kalıbı w Doğrusal kariyer kalıbı w Spiral kariyer kalıbı w Çoklu deneme kariyer kalıbı

KARİYER KALIPLARI w Kararlı kariyer kalıbı Birey mezun olduktan sonra iş gücüne katılır, çalışma yaşamı boyunca aynı kariyerde kalır.

KARİYER KALIPLARI w Doğrusal kariyer kalıbı Birey örgüt hiyerarşisi içindeki düzeyde bir önceki işe göre daha fazla sorumluluk bilgi ve beceri gerektiren işlerde ardarda ilerlemesidir.

KARİYER KALIPLARI w Spiral kariyer kalıbı Bireyin birbirinden önemli farklılıkları olmayan ancak farklı alanlardaki işlerde çalışmasıdır.

KARİYER KALIPLARI w Çoklu deneme kariyer kalıbı Bireyler bir işten diğerine sık iş değiştirirler ve bir alanda kararlı olmaya yetecek sürede

Kariyer Yönetimi w Bireysel kariyer amaçlarının oluşturulması, w Amaçların başarılması için stratejilerin geliştirilmesi, w Amaçların yeniden gözden geçirilmesi, w Birey, iş ve kurum hakkında yaşam boyu öğrenme süreci.

w Kariyer yönetimi, çalışanların kendi kariyerlerini yönetme sorumluluğunun verilmesi ve gerekli desteğin sağlanması sürecidir. w Kariyer yönetimi, bireyin kariyer planının örgütün kariyer geliştirme araçları ile desteklenmesidir.

w Kariyer yönetimi, bireylere işgücü ihtiyaçlarını tatmin etme ve bireysel kariyer hedeflerini başarmalarına fırsat verme olanağını kılan amaç, plan ve stratejileri belirleyip uygulanmasını sağlayan süreçtir.

Kariyer Yönetiminde Genel Amaçlar w Örgüt ihtiyaçlarını sağlamak w Deneyim ve eğitime sahip bireyleri sağlamak w Bireylere rehberlik etmek ve cesaret vermek

Kariyer Yönetiminde Özel Amaçlar w Bireylerin ihtiyaç duyacakları nitelik ve becerileri geliştirmelerine yardımcı olmak w Örgüt amaçları ile personel beklentilerini bütünleştirmek. w Yeni kariyer yolları geliştirmek w Kariyer durgunluğu gösteren çalışanları yeniden güdülemek w Çalışanlara kariyerleri ve gelişimleri için fırsat tanımak

Kariyer Yönetiminin Yararları w Eşit istihdam fırsatı; kariyer geliştirme programı çalışanlara ilerleme fırsatı sağlar. w İş yaşamında kalite; çalışanlar iş memnuniyeti ve daha çok kariyer fırsatı beklentisi içindedir. w Yetenekli personel rekabeti sağlama; profesyoneller kariyerlerini destekleyen ve kariyer geliştirme programları bulunan kurumları tercih ederler. w Eskimeden sakınma; teknolojide hızlı değişmeler, ekonomik iniş ve çıkışlar, tüketici taleplerindeki değişmeler bilgi ve beceride eskimeye neden olur. w Personel kaybetmeme; kariyer geliştirme programları, çalışanın örgütten ayrılmasını engelleyebilir. w Personelden yararlanmayı geliştirme; çalışanlar kendilerine uygun, sevdikleri bir işte çalıştıklarında performansları daha yüksek olmaktadır.

Kariyer Yönetiminin Unsurları w Kişisel gereksinimleri, yetenekleri ve ilgileri değerlendirme w Kişisel başarımı değerlendirme, w Gelişmekte etkinliklerini planlama

Kariyer Yönetimini Etkileyen Unsurlar w Örgütün kariyer planlarına ve amaçlarına uygun olmalı, w Tepe yöneticiler sürekli destek vermeli, w Yöneticiler sürece olumlu bakmalı, w Yöneticiler sonuçları objektif olarak değerlendirmelidir.

Kariyer Yönetimindeki Roller Bireyin rolü, Yöneticinin rolü, Örgütün rolü.

Kariyer yönetiminde görülebilecek olumlu - olumsuz sonuçlar Olumlu w Aile ilişkilerinde doyumlu olma w Astları ile ilişkilerde doyumlu olma w Değişime uyum sağlama w Fiziksel ve ruhsal açıdan sağlıklı olma w İş değişikliğini olumlu karşılama w Yükseltilmeyi kabul etmeme Olumsuz w Bireysel kariyer amaçlarının yetersiz kalması w Örgütsel amaç ve bireysel amaçların bağdaşmadığının görülmesi w Belirsizliklerin olması w Örgüt amaçlarından uzaklaşması

Kariyer Yönetim Politikaları w Kısa vadeli performans; (Burada ve şimdi ilkesi benimsenir) w Uzun vadeli planlama; bürokratik ve mekanik örgüt tiplerinde yaygındır. w Uzun vadeli esneklik; uzun vadeli bir kariyer planlama-stratejik planlamaya dayalı, örgütlerde izlenen bir yaklaşım.

Kariyer Yönetimi Süreci w Örgütsel Kariyer Yönetim Süreci w Bireysel Kariyer Yönetimi Süreci

Örgütsel Kariyer Yönetim Süreci w İş gören ihtiyaçlarını tatmin etmek kariyer hedeflerine ulaşmaları için gerekenleri planlama stratejileri saptama ve bunları uygulama sürecidir.

Örgütsel Kariyer Yönetim Sürecinde Başarılı Olmak İçin; w Yönetici çalışanın amaç ve ilgilerini anlamış olmalı w Yönetici ve çalışan gelişim aşamalarında anlaşmaya varmalı w Çalışanlar, performans ve gelişim ihtiyaçlarını bilmeli, yönetici çalışana yardım etmek için kaynakları belirlemeli.

1. 2. 3. 4. 5. 6. Örgütsel Kariyer Yönetimi Uygulamaları Terfi Yer değiştirme İşten çıkartıma Emeklilik Örgütsel yedekleme Oryantasyon programı

Terfi w Performans değerlendirmesi, Objektif ölçülere göre yapılmalı, w Kıdem, w Yeterlilik w Hangi şartlarda kimler tarafından nasıl yapılacağı belirlenmeli

Yer Değiştirme w Örgütsel değişimlerde w Personel seçiminde önemli bir araçtır. – Kişinin onayının alınması gereklidir.

İşten Çıkartılma w Ekonomik sorunlar w Performans düşüklüğü w Çalışma normlarına uyulmaması w Disiplinsiz davranışlar

Emeklilik w Yaşın ilerlemesi w Çalışanların işten ayrılmak istemesi w Farklı bir işte çalışabilme fırsatı

Örgütsel Yedekleme w Terfi w Emeklilik w Ölüm w Ayrılma w Transfer Örgütsel yedekleme uygulamaları, örgütsel yetkinliklerin sürekliliğini sağlamak için sürdürülmelidir.

Oryantasyon Programı w Oryantasyon programları örgüt içinde bireyi sosyalleştirmede önemli bir rol oynar. w Etkin bir oryantasyon programı, iş arkadaşları yönetici, kıdemli çalışanlarla aktif olarak yürütülmelidir.

Bireysel Kariyer Yönetimi w Bireyin yetenekleri, becerileri, değerleri ve arzularına dayalı en uygun işi sağlamak için ayrıntılı araştırma yapmak, planlama ve karar verme sürecidir.

Bireysel Kariyer Yönetiminde Gerekli Unsurlar w Bireysel vizyonu belirleme w Kariyer yönetim politikalarına uygun davranış sergileme w İş ilişkilerini yönlendirme w Bireysel kariyer yönetiminde güncel olan bir uygulama Networking uygulamasıdır.

w Networking; bireyin bir iş bulması/kariyerinde ilerlemesi için başka kişilerle iletişim kurmasıdır. w Profesyonel deneyim, bilgi ve dostluğun kaynağını oluşturmak amacıyla kariyerinde ilerlemiş kişileri tanıma çabasıdır.

Networking Stratejileri w Ulusal örgütler, konferanslar, seminerlerde aktif rol alma w Toplantılarda gözde olma, w Etkinliklere katılmada, kartvizit verme ve alma w İyi bir dinleyici olma w Kurum içinde güçlü ilişkiler kurma w Tanışılan kişilerle ilgili not tutma w İlişkileri geliştirmek için telefon görüşmeleri yapma.

Kariyer Planlama w Kariyer planlama, bireysel kariyer amaçlarının ve bu amaçları başarmada gerekli koşulların belirlenmesi sürecidir. w Kariyer planlama, bireyin bilgi, beceri ve yeteneklerinin geliştirilmesi ve motivasyonunun arttırılarak, kariyerinde ilerlemesinin planlanmasıdır.

Kariyer Planlamasında Temel Sorumluluklar w Örgütsel sorumluluk w Bireysel sorumluluk w Paylaşılan sorumluluk

Kariyer Planlamasında Temel Sorumluluklar w Örgütsel sorumluluk – – – – Çalışanların mesleki ihtiyaçlarını saptamak Terfi politikasını uygulamak Çalışanları uygun işlere yerleştirmek Mesleki danışmanlık hizmeti vermek Kariyer planlama grupları oluşturmak Seçenekli ek olanaklar sağlamak Eğitim olanakları sağlamak ve desteklemek

Kariyer Planlamasında Temel Sorumluluklar w Bireysel sorumluluk – Kariyer planlamasına aktif bir şekilde katılmak – Mesleki gelişim etkinliklerinde belirli bir rol almak, – İhtiyaçlarını, değerlerini ve kişisel hedeflerini belirlemek, – Özel yaşamındaki, mesleki ihtiyaçlarını etkileyen değişiklikleri anlamak – Yeni fırsatlar aramak, – Bütün seçenekleri araştırmak – Şirketin sağladığı araçlardan yararlanmak

Kariyer Planlamasında Temel Sorumluluklar w Paylaşılan sorumluluk – Örgüt hakkında bil edinilmeli, – koçluk, danışmanlık uygulamaları yapılmalı, – örgüt ve birey arasında sorumluk paylaşılmalı

Örgütsel Kariyer Planlama w Örgütsel kariyer planlamasının amacı; insan kaynaklarının etkili kullanımı, çalışanların geliştirilmesi, çalışanın değerlendirilmesi İş başarımının yükseltilmesi Çalışan tatmini, sadakat ve işe bağlılığın sağlanması – Bireysel eğitim ve gelişme ihtiyaçlarının belirlenmesi – – –

Örgütsel Kariyer Planlama Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar w Başlangıç – Etkili Danışmanlık ilişkisini kurma – Motivasyonun belirlenmesi – Uygun kariyer planlama için ilgiyi oluşturma w Keşif – Bireylerin vizyonlarına yön verme – Enerji ve umut duygusundan yararlanma – Formal değerlendirme ve mesleki bilgi kaynakları

Örgütsel Kariyer Planlama Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar w Karar verme; kararsızlık en önemli engeldir. – Önsezilere güvenme – Formal stratejiler w Hazırlık – Eylem planı yapılmalı – Gerekli eğitim alınmalı w Uygulama – – Eylem planının uygulanması Bireye destek verilmesi Geri bildirim Ödül sisteminin geliştirilmesi

Bireysel Kariyer Planlama w Bireysel kariyer planlama, bireyin iş yaşamını planlama sürecidir. w Kariyer planlamada, dört önemli unsur göz önünde bulundurulmalıdır.

Bireysel Kariyer Planlama w Kariyer planlamada, dört önemli unsur göz önünde bulundurulmalıdır. – – Tarz Motivasyon Beceriler İç engeller ve gelişim ihtiyaçları

Kariyer Planlama Aşamaları w Kendini değerlendirme w Fırsatları tanımlama w Hedefleri belirleme w Planları hazırlama

Kariyer Planlama Aşamaları Kendini Değerlendirme Aşaması w Bireyin kendini bir bütün olarak değerlendirip eksik yönlerini, yetenek ve becerilerini ortaya çıkarmasıdır. w Bireyler tarzlarını, motivasyonlarını, ihtiyaçlarını ortaya koymalıdır. w Birey tarafsız ve gerçekçi olmalıdır. w Kişisel gelişim amaçları w İhtiyaç duyduğu eğitim w Yöneticilerin katkısı

Kariyer Planlama Aşamaları Fırsatları Tanımlama w Birey kariyer alanlarındaki farklı seçenekleri belirler. w Bireyin ilgi ve davranışlarına yönelik iş tercihleri azaltılır. w Yetenek, ilgi ve değerleri, sosyal çevresi dikkate alınmalıdır.

Kariyer Planlama Aşamaları Hedefleri Belirleme Aşaması w Kariyer düzeyine ulaşabilmek için, hedeflerin belirlenmesi sürecidir. w Kariyer hedeflerinin belirlenmiş olması, iş olanaklarının değerlendirilmesini sağlar. w Kişisel gelişimde bireye yön verir. w Kişi güçlü ve zayıf yönlerini, ilgi ve değerlerini bilmelidir.

Kariyer Planlama Aşamaları Planları Hazırlama Aşaması w Kariyer düzeyine ulaşabilmek için belirlenen hedeflere yönelik planların oluşturulması sürecidir. w Eğitim, kurs, seminerlere katılma, yeni iş imkanlarına başvurmayı kapsar. w Yetenek ve deneyimler hesaba katılmalıdır. w Planların uygulanması, iş zenginleştirme, iş rotasyonu, geçici iş transferleri içerebilir.

Kariyer Geliştirme w Kariyer seçimi, bu seçime uyum sağlama ve bu yolla çalışanın yeterlilik ve kendine saygı ihtiyaçlarının giderilmesini sağlayan bilinçli etkinlikler sürecidir. w Örgütlerin ellerindeki değerli elemanları korumasının bir yoludur.

Kariyer Geliştirme Sisteminin Aşamaları w Analiz aşaması w Tasarım aşaması w Geliştirme aşaması w Değerlendirme aşaması

Kariyer Geliştirme Sisteminin Aşamaları w Analiz aşaması – Örgütsel ve bireysel hedeflerin belirlenmesi

Kariyer Geliştirme Sisteminin Aşamaları w Tasarım aşaması – Takım, yönetici ve çalışanların ihtiyaç duyduğu eğitimin belirlenmesi

Kariyer Geliştirme Sisteminin Aşamaları w Geliştirme aşaması – Amaç ve yeteneklerin belirlenerek, strateji ve planların saptanması

Kariyer Geliştirme Sisteminin Aşamaları w Değerlendirme aşaması – Hazırlanan planların uygulamaya konulması ve sorunların giderilmeye çalışılması

Kariyer Geliştirme Araçları w w w w w Kariyer atölyeleri Kariyer rehberliği Kariyer danışmanlığı İş zenginleştirme Alıştırma kitapları Koçluk İş rotasyonu Özel gruplar için programlar Mentörlük