Diagnoza w praktyce szkolnej Zadania pedagoga i psychologa

Diagnoza w praktyce szkolnej

Zadania pedagoga i psychologa 1. Prowadzenie badań i działań diagnostycznych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia przyczyn niepowodzeń edukacyjnych oraz wspierania mocnych stron uczniów; 2) diagnozowanie sytuacji wychowawczych w przedszkolu, szkole lub placówce w celu rozwiązywania problemów wychowawczych oraz wspierania rozwoju uczniów; 3) udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb; 4) podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży; 5) minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku szkolnym i pozaszkolnym uczniów; 6) inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych; 7) pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień uczniów; 8) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Etymologia • słowo diagnoza pochodzi z greckiego „ diágnosis ” oznacza rozróżnianie, osądzanie „ diagnostiké ” to sztuka odróżniania za pomocą pośredniego (umysłowego) poznawania.

Diagnoza Współczesna interpretacja tego terminu podkreśla dwa jego składniki: • zebranie potrzebnych danych oraz • ich krytyczne opracowanie w drodze rozumowania.

Diagnoza - definicja Należy odróżnić zbieranie wyłącznie prostych informacji od diagnozy. Diagnozę możemy określić jako: „rozpoznanie istoty i uwarunkowań złożonego stanu rzeczy na podstawie jego cech (objawów) w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości panujących w tej dziedzinie” (Ziemski, 1964).

Diagnoza

Typy diagnozy według Ziemskiego • Klasyfikacyjna - przyporządkowanie danych do jakiegoś typu lub klasy. • Genetyczna - koncentrująca się na pochodzeniu aktualnego stanu, na przyczynach. • Prognostyczna - poszukiwanie stanów przyszłych, które można wyprowadzić z aktualnego. • Funkcjonalna - poszukiwanie sensu elementów wyodrębnionych z całości i określanie funkcji jakie dane elementy w niej pełnią • Rozwojowa - celem diagnozy mogą być deficyty rozwojowe – diagnoza negatywna, a także obszary rozwoju w których jednostka jest zaawansowana – diagnoza pozytywna.

Diagnozowanie to… • złożony proces rozwiązywania problemów (odpowiadania na pytania), w których wykorzystuje się wielorakie źródła informacji, procedury diagnostyczne oraz narzędzia – w celu zbierania danych.

Funkcje diagnozowania • „jak jest? ” – funkcja deskryptywno-ewaluacyjna • „dlaczego tak właśnie jest? ”, „jak to się dzieje? ” – funkcja eksplanacyjna (mechanizm) • „dlaczego będzie tak, a nie inaczej? ” – funkcja predykcyjna • „co zrobić, by uzyskać pożądany stan? ” – funkcja korekcyjna

Cele diagnozowania Stosujemy różne metody i narzędzia diagnostyczne, aby na podstawie zebranych informacji: – określić naturę problemu oraz wskazać jego przyczyny i konsekwencje – rozumieć jednostkę – prognozować zachowanie – tworzyć plan interwencji – ocenić postępy i efekty interwencji.

Korekcyjna funkcja diagnozowania Nie przeprowadza się diagnozy dla niej samej, bo diagnozowanie jest czynnością samoistną –jest działaniem przygotowawczym i najczęściej staje się podstawą interwencji, ją dookreślającej. Interwencja z kolei jest podklasą czynności projektowania – tu rozumianego jako określanie pewnego pożądanego przyszłego stanu rzeczywistości. Diagnozowanie jest więc pierwszym etapem projektowania, pozwalającym określić stopień odchylania się aktualnego stanu rzeczywistości od jej wizji.

Korekcyjna funkcja diagnozowania Badając staramy się opisać stan aktualny , by móc zarówno określić co do niego doprowadziło (retrognoza) i jaki będzie rozwój wydarzeń (prognoza).

Zjawisko Rumpelstilzchena • Zasada Rumpelstilzchena to zjawisko „magicznej” wiary w wartość słowa użytego w sformułowaniu diagnozy. Nazwa zjawiska pochodzi z bajek braci Grimm. • Często diagnoza daje uspokojenie np. gdy przychodzi matka, zdenerwowana problemem dziecka w szkole, terapeuta diagnozując „to dysleksja” powoduje uspokojenie matki. Matka co prawda nie wie, co oznacza dysleksja, ale słysząc, że terapeuta wie co to jest, ma przeświadczenie, że terapeuta sobie z tym poradzi, co ją uspokaja.

Podstawowe kroki procesu diagnozowania • • • Etap prediagnostyczny Etap badania diagnostycznego: rozpoznanie problemu identyfikacja przyczyn Etap wyjaśniania i planowania interwencji.

STRATEGIE DIAGNOZY - Co wydarzyło się w życiu, w świecie dziecka? - Co powinno się wydarzyć w życiu, w świecie dziecka, by miało to walory 1 Cel: POZNAĆ DZIECKO, dowiedzieć się jaki ma obraz otaczającego go świata i samego siebie 2 Cel: Zrozumieć POTRZEBY DZIECKA korygujące? 3 - Jak to zrobić? -Jakimi metodami, narzędziami się posłużyć? 4 Cel: Dowiedzieć się co ułatwi nam uzyskać te dane? Cel: Dobór najtrafniejszych, gotowych narzędzi lub opracowanie własnych Opracowała: dr Dorota Mielcarek-

ŹRÓDŁA INFORMACJI DO DIAGNOZY DZIECKA/UCZNIA • informacje zawarte w zaświadczeniu lekarskim, orzeczeniu, opinii, • obserwacje prowadzone przez nauczycieli w szkole , • rozmowy i wywiady prowadzone z rodzicami lub opiekunami prawnymi, • dane z ankiet i kwestionariuszy wypełnionych przez ucznia/rodzica • informacje pozyskiwane od nauczycieli, wychowawców, • badań specjalistów • analiza prac dziecka, • analiza oceny opisowej ucznia • literatura: książki, artykuły w prasie specjalistycznej Opracowała: dr Dorota Mielcarekdoradca metodyczny m. st.

Metody stosowane w diagnozie • metody kliniczne (obserwacja, wywiad, rozmowa psychologiczna, analiza wytworów, np. rysunków, pamiętnika). Metody te służą do określenia hipotez badawczych. • metody eksperymentalne (eksperyment, test) – prowadzą do weryfikacji hipotez.

Metody stosowane w diagnozie • Obserwacja – proces spostrzegania celowego, uważnego i aktywnego – do zapisu możemy stosować arkusze obserwacji, skale obserwacji np. Arkusz zachowania się ucznia B. Markowskiej, skala oceny depresji Hamiltona.

Metody stosowane w diagnozie • Metody wypytywania: wywiad, kwestionariusz, ankieta Arkusz umożliwiający poznanie środowiska wychowawczego J. Konopnickiego i M. Ziemby • Metoda analizy wytworów pracy – zeszyty, wypracowania, twórczość malarska, plastyczna itp. .

Metody stosowane w diagnozie • Metody socjometryczne - zbieranie danych w tabelach socjometrycznych, socjogramach Np. technika socjometryczna Moreno, technika zgadnij kto plebiscyt życzliwości i niechęci technika szeregowania rangowego

Diagnoza - testy • W procesie diagnozowania używane są wystandaryzowane, rzetelne, trafne i wiarygodne testy. • Służą one do oceny rozwoju intelektualnego, poznawczego, emocjonalnego, społecznego i językowego. • Często wymagają posiadania uprawnień do ich stosowania.