Adaptacja uczniw do nowej sytuacji szkolnej Kilka myli

Adaptacja uczniów do nowej sytuacji szkolnej Kilka myśli i pomysłów– ku refleksji - by lepiej zrozumieć i lepiej pomóc.

Rozpoczęcie nauki w szkole średniej jest niewątpliwie dla młodego człowieka ważnym momentem w życiu. Czekają na niego nowe zadania, nowe wyzwania, znajomości, przyjaźnie, nowe przygody, ale niestety też i wiele trudności. Uczeń w nowym środowisku powinien czuć się bezpiecznie i znaleźć swoje własne w nim miejsce. To właśnie jest proces adaptacji – czyli przystosowania do warunków szkolnych, tak, by przy okazji spełniać swoje potrzeby, czuć się bezpiecznie i komfortowo.

W tym roku jest to szczególnie trudne ze względu na panującą pandemię, zwiększony reżim sanitarny i zaostrzone środki bezpieczeństwa w szkołach. Powoduje to dodatkowy stres nowych uczniów. Chociaż i bez pandemii nie była to sprawa prosta. Szkoła była i jest specyficznym środowiskiem. Z jednej strony stworzona, wręcz zaprogramowana od A do Z, z ustalonymi regułami i procedurami, a z drugiej – nieokiełznana i nie dająca się ująć w żadne schematy i ramy, tworzona spontanicznie przez różne osobowości i sytuacje. Właśnie ta zmienność i dynamika występująca w szkole może być podłożem różnych trudności z przystosowaniem.

Na starcie kumuluje się nam wiele nowości. Wśród nich m. in. : 1) Zmiana środowiska szkolnego -uczeń czuje się zagubiony w nowym budynku (u nas nawet w dwóch budynkach ), w nowym rozkładzie sal lekcyjnych i innych pomieszczeń, a na korytarzu sporo nieznanych osób…. W maseczkach… 2) Dojazdy… Znaczna część uczniów musi dojeżdżać do szkoły, stąd konieczność przeorganizowania dotychczasowego planu dnia: wcześniejsze wstawanie, późniejsze powroty do domu. Zorganizowanie sobie czasu na naukę i odpoczynek to nie lada wyzwanie! 3) Nowy zespół klasowy przyzwyczajenie się do obcych dotąd osób i obawa przed brakiem akceptacji ze strony koleżanek i kolegów z nowej klasy; 4) Problemy ze znalezieniem przyjaciół, jeżeli przyjaciele z poprzedniej szkoły wybrali inną szkołę średnią; I co ja robię tu…

5) Nowi nauczyciele i wychowawca - inne wymagania niż w poprzedniej szkole, inne zasady i regulaminy, konieczność dostosowania się do innego sposobu prowadzenia zajęć lekcyjnych i oceniania, przyzwyczajenie się do nowego wychowawcy i jego wymagań; 6) Nowe, często wyższe wymagania edukacyjne i kłopoty z nauką w nowej szkole - duża ilość lekcji w planie lekcji, konieczność uczenia się dużej partii materiału na kolejne dni, przyzwyczajanie się do większej samodzielności w zdobywaniu wiedzy niż w szkole gimnazjalnej czy podstawowej… A rodzina dalej oczekuje samych piątek…. Naprawdę dużo tego, jak na młodego człowieka…. Musimy jeszcze wziąć pod uwagę, że każda zmiana, szczególnie w okresie dojrzewania, rodzi stres i jest przeżywana bardzo mocno.

Zdiagnozowanie przyczyn problemów z adaptacją ucznia jest procesem trudnym i długotrwałym. Zazwyczaj nauczyciel ma dostęp do kawałka wiedzy zdobytej na podstawie obserwacji czy rozmów z uczniem lub jego rodzicem. Pozwala to na poznanie społecznego przystosowania ucznia. Szkolnymi czynnikami stresującymi, wyzwalającymi trudności z adaptacją, mogą być też poziom hałasu, liczba klas (szczególnie w dużych placówkach), różnice wieku uczniów (uczniowie po szkole podstawowej i po gimnazjum) , a przez to zróżnicowane potrzeby. Niestety, to za mało, aby poprawnie zdiagnozować przyczyny problemów. Istnieje bowiem jeszcze tzw. przystosowanie osobowe (wewnętrzne ustosunkowanie się do środowiska), czyli zestaw emocji i myśli, jakie żywi uczeń. Tym jednak nikt nie dzieli się zbyt chętnie – zwłaszcza z nauczycielami…

Jeżeli do tego dojdą nam jeszcze zbyt wygórowane własne ambicje (lub spełnianie ambicji rodziców!), zbytni krytycyzm wobec siebie i niska samoocena, pierwsze miłości, stawianie za (niedościgniony) wzór starszego rodzeństwa … i kilka innych „zapalników”… No cóż – naprawdę może być ciężko…. Ciężko, ale nie beznadziejnie! Musimy sobie uświadomić, że problemy takie są jak najbardziej normalne, a co najważniejsze: można im zaradzić!

W początkowym okresie nauki szkoła świadomie wykazuje szczególnie dużo inicjatywy w stosunku do uczniów klas pierwszych, aby adaptacja przebiegała w miarę spokojnie i bezstresowo. Nauczyciele stosują tzw. "miesiąc ochronny", w czasie którego pyta się ochotników, czy też nie stawia ocen niedostatecznych. Jednocześnie uczniowie mają okazję poznać i nabrać zaufania do swojego wychowawcy i nauczycieli, co jest niezbędne w dalszych dobrych stosunkach między klasą a wychowawcą. Takie działania szkoły są z pewnością pomocne i ważne. Ważne jest także, by rodzice zachęcali swoje dzieci do aktywnego uczestnictwa w życiu nowej klasy. Aktywność uczniów na innych płaszczyznach niż nauka pozwala im poczuć się pewniej, zdobyć przyjaciół, zrelaksować się.

Jak jeszcze możemy pomóc? Nic nie zastąpi starej sprowadzonej metody… szczerej rozmowy. Ważne jest też, żeby rozmawiać z dzieckiem o tym, o czym ono chce rozmawiać i o tym, co jest dla niego ważne – o jego odczuciach, pomysłach, rolach i relacjach z innymi. Rozmowa powinna polegać na realnym wejściu w świat dziecka i wsłuchaniu się w to, co ono chce powiedzieć. Warto używać empatycznych sformułowań: “jak się wtedy poczułeś? ”, „rozumiem że poczułeś się …”, „czy lubisz, kiedy ktoś tak postępuje? ”, “jak reagujesz, kiedy…? ”, “jak można by postąpić w podobnej sytuacji w przyszłości? ”, “rozumiem, że to cię zdenerwowało/ zawstydziło/wprawiło w zakłopotanie? ” , itp. Tego typu pytania nie tylko pozwalają dorosłym dowiedzieć się, co dzieje się w życiu ich dzieci, lecz przede wszystkim pomagają im samym zrozumieć własne emocje i uczucia oraz odnaleźć możliwe formy postępowania w różnych okolicznościach.

Współpraca z nauczycielami, dyrekcją i szkolnym pedagogiem/psychologiem jest podstawą wsparcia dziecka na wszystkich etapach jego kształcenia, nawet w szkole średniej! Jest to też czas na odczarowanie znaczenia szkolnych ocen i dostrzeżenie poza nimi „czegoś” dużo ważniejszego – „kogoś” - ucznia jako autonomicznej jednostki!

Jakich porad udzielają rówieśnicy, aby aklimatyzacja w nowej szkole była szybka? Bądź sobą Przyjaźń bardzo znaczące słowo, przynajmniej dla mnie. Bądź dobrym słuchaczem, zachęcaj innych, aby mówili o sobie. Staraj się być pomocna, na przyjaźń, tą prawdziwą potrzeba czasu. Jeśli chodzi o to, o czym masz z nimi rozmawiać, bądź po prostu sobą. (Bauer) Próbuj rozmawiać To jest dopiero początek. Nie zniechęcaj się, nie wpadaj w panikę, nie zamartwiaj się niepotrzebnie. Wszyscy się poznają i próbują, każdy ma swój czas. Nie izoluj się specjalnie ale też nie rób nic sztucznego i na siłę. zobaczysz, że za parę dni wiele z tych znajomości zmieni się i tak jeszcze będzie parę razy. Myślę, że nie Ty jedna jesteś w tej klasie na etapie rozeznawania się w sytuacji i odnajdywania nowego gruntu. (akuku 77)

Przeczekaj Z czasem to samo wszystko się ułoży i będziecie na luzie rozmawiać, ważne żeby nie stać cicho na uboczu i nie patrzeć na resztę. A może któraś z dziewcząt ma "paczkę", w która Cię wkręci? Przyjaciółek nie znajdziesz od razu. Nie powinnaś jednak szukać przyjaciół na siłę i zaprzyjaźnić się z kimś tylko po to, żeby mieć towarzystwo. Jeżeli w Twojej szkole są jakieś zajęcia pozalekcyjne - zobacz, może Cię zainteresują, tam na pewno poznasz koleżanki. (veronica 58 it) Odważ się! Wiesz, ja też zawsze mam problem z grupami, szczególnie tymi większymi. Ale staram się nie wpadać w histerię. Po prostu słucham, co inni mówią, a jak czuję, że mam coś do powiedzenia to mówię i już. Jak się będziesz zastanawiać czy ktoś cię wyśmieje, jeśli się odezwiesz, nigdy nie zdobędziesz się na odwagę. Spróbuj zachować do siebie większy dystans. I do innych również. Nawet jeśli będziesz miała wrażenie, że np. czyjeś słowa miały nie być miłe w stosunku do Ciebie, nie trać ducha i postaraj się odwrócić kota ogonem. Odwrócić uwagę w żart. I nie milcz tak uparcie. Wiem, że nie da się tak nagle zmienić, ale metoda małych kroczków powinna poskutkować. (Eledhil) Za: https: //polki. pl/rodzina/nastolatki, jak-pomoc-dziecku-zaklimatyzowac-sie-w-nowej-szkole, 10338758, artykul. html

Asymilacja w nowym środowisku czasami może przebiegać dość długo. Niekoniecznie w październiku czy listopadzie uczniowie są już zaadaptowani w nowej szkole i znaleźli w niej swoje miejsce. Niektórym osobom trzeba poświęcić znacznie więcej uwagi, zanim powstanie zespół klasowy, jak jedna drużyna. Każdy uczeń ma swoje tempo rozwoju i swój czas adaptacji. Ale czy to będzie październik, grudzień, czy dopiero II półrocze – na pewno przyjdzie taki moment, że poczuje się w szkole, jak u siebie!

Jedynie przy pełnym zaangażowaniu szkoły i rodziny oraz pełnej życzliwości współpracy jest szansa na rozwiązywanie problemów związanych z trudnościami adaptacyjnymi uczniów klas pierwszych w nowej szkole. Jesteśmy otwarci na Państwa propozycje, sugestie, uwagi. Codziennie jesteśmy, by tworzyć dla Waszych dzieci dobrą szkołę. Kontakt do wszystkich pracowników pedagogicznych znajdą Państwo na stronie internetowej szkoły: https: //www. zsgh. bytom. pl/index. php? plik=kontakt UCZNIOWIE RODZICE Opracowanie: Anna Kullman, pedagog szkolny NAUCZYCIELE