ZASADA PRECEDENCJI KRZYSZTOF HOLKE PLAN PREZENTACJI 1 2

ZASADA PRECEDENCJI KRZYSZTOF HOLKE

PLAN PREZENTACJI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Zasada precedencji Procedencja w Rzeczypospolitej Polskiej (wg. T. Orłowskiego) Precedencja w województwie Precedencja w powiecie Precedencja w gminie Precedencja w innych państwach na przykładzie: Francji, Niemiec, UK, USA Precedencja szefów misji dyplomatycznych Precedencja wewnętrzna polskich struktur dyplomatycznych Precedencja w Kościele Rzymskokatolickim

ZASADA PRECEDENCJI • Zasada precedencji określa porządek i pierwszeństwo, według których ustalana jest kolejność w obrębie danej grupy osób 1 • Może odnosić się ona zarówno do najwyższych stanowisk państwowych, dyplomacji jak i innych grup (np. kolejności zasiadania przy stole) • Określenie precedencja pochodzi z łacińskiego słowa praecedenctia oznaczającego ”to, co poprzedza, jest wcześniej” • Precedencja w stosunkach krajowych odzwierciedla pozycje i hierarchie wynikające z zasad ustrojowych lub życia społęcznego 1 J. Modrzyńska Prokotół Dyplomatyczny, Etykieta i Zasady Savoir-Vivre’u wyd. 2. Warszawa 2016 s. 75

ZASADA PRECEDENCJI • Zasady precedencji wśród przedstawicieli dyplomatycznych zostały przyjęte na Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. • Według tych uregulowań pierwszeństwo jest ustalane po pierwsze wedle posiadanej klasy po drugie wedle daty akredytacji • Uregulowania wewnętrzne, określające procedencje najwyższych stanowisk państwowych, mają różny status w różnych krajach; od powszechnie obowiązującego prawa wydawanego przez parlament (np. Portugalia) po niewiążące opracowania (np. Polska) • Szczególnie rozbudowane zasady precedencji występują w państwach o ustroju monarchicznym • Zasada precedencji stosowana jest do witania, zabierania głosu, podpisywania dokumentów, wywieszania flag, siadania przy stole

PROCEDENCJA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ (WG. T ORŁOWSKIEGO) • Precedencja w Polsce nie została określona żadnym dokumentem mającym charakter powszechnie obowiązującego prawa, wynika ona z opracowania Protokołu Dyplomatycznego MSZ bazującego na przepisach Konstytucji • Co do zasady pierwszeństwo mają stanowiska pochodzące z wyboru, a następnie z nominacji 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 2. Marszałek Sejmu 3. Marszałek Senatu 4. Prezes Rady Ministrów 5. Wicemarszałkowie Sejmu 6. Wicemarszałkowie Senatu 7. 8. Wiceprezesi Rady Ministrów Ministrowie – członkowie Rady Ministrów

PROCEDENCJA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 9. Prezes Trybunału Konstytucyjnego 10. Przewodniczący Trybunału Stanu – Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego 11. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego 12. Prezes Najwyższej Izby Kontroli 13. Rzecznik Praw Obywatelskich 14. Rzecznik Praw Dziecka 15. Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa 16. Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji 17. Generalny Inspektor Danych Osobowych 18. Prezes Narodowego Banku Polskiego 19. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej

PROCEDENCJA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. Prezesi/ kierownicy urzędów centralnych Przewodniczący komisji sejmowych Przewodniczący komisji senackich Posłowie Senatorowie Posłowie do Parlamentu Europejskiego Sekretarze Stanu Szef Kancelarii Prezydenta Szefowie Kancelarii Sejmu i Senatu Szef Kancelarii Premiera Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Prezesi Sądu Najwyzszego Dominik Rozkrut – Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (kierownik urzędu centralnego)

PROCEDENCJA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 33. Ambasadorowie RP (w swojej placówce zajmują 9. miejsce) 34. Podsekretarze stanu 35. Dowódcy rodzajów wojsk 36. Wojewodowie (w swoim województwie zajmują 9. miejsce) 37. Zastępcy prezesów/kierowników urzędów centralnych 38. Dyrektorzy generalni ministerstw i urzędów centralnych Krzysztof Ciebień– Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej

PRECEDENCJA W SEJMIE • Precedencja w Sejmie opiera na praktyce ukształtowanej przez Biuro Spraw Międzynarodowe Kancelarii Sejmu. Analogiczną można by zastosować do Senatu. 1. Marszałek Sejmu RP 2. Wicemarszałkowie Sejmu (według liczebności klubów) 3. Przewodniczący klubów (według liczebności klubów) 4. Przewodniczący kół poselskich (według liczebności klubów) 5. Przewodniczący stałych komisji sejmowych

PRECEDENCJA W MINISTERSTWIE OBRONY NARODOWEJ • Opiera się na wewnętrznej decyzji Ministra Obrony Narodowej. Poniższa lista pochodzi z 2009 r. , po reformie dowodzenia Siłami Zbrojnymi mogła ulec częściowo zmianie. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Minister Obrony Narodowej Sekretarz Stanu (wiceminister) Szef Sztabu Generalnego Podsekretarze Stanu Dyrektor Generalny Urzędu MON Dowo dca Rodzajo w Sił Zbrojnych (la dowych) Dowo dca Rodzajo w Sił Zbrojnych (lotniczych) Dowo dca Rodzajo w Sił Zbrojnych (marynarki) Zaste pcy Szefo w Sztabu Generalnego

KOLEJNOŚĆ SKŁADANIA WIEŃCÓW PRZED GROBEM NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA PODCZAS OFICJALNYCH OBCHODÓW DNIA NIEPODLEGŁOŚCI • Wieniec od 1. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - asysta Szefa Sztabu Generalnego 2. Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej 3. Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 4. Rady Ministrów 5. Władzy Sądowniczej (TK, SN, NSA, KRS) 6. Korpusu Dyplomatycznego 7. Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari 8. Ministerstwa Obrony Narodowej 9. Służb Mundurowych (Policja, Straż Graniczna, Państowa Straż Pożarna, BOR) 10. Najwyższej Izby Kontroli 11. Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Delegacja Senatu Rzeczpospolitej Polskiej 2014 r. 12. Rady Ochrony Pamieć i Walk i Męczeństwa 13. Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji 14. Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich Na podstawie przebiegu uroczystości przed Grobem Nieznanego Żołnierza w dniu 11. Listopada 2014 r. https: //www. youtube. com/watch? v=R 5 Jk. RWKLm. Ro

PRECEDENCJA W WOJEWÓDZTWIE 1. Wojewoda 2. Marszałek Województwa 3. Przewodniczący Sejmiku Województwa 4. Wicewojewodowie 5. Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej 6. Przewodniczący Samorządowego Kolegium Odwoławczego 7. Wiceprzewodniczący Zarządu Województwa 8. Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa 9. Członkowie Zarządu Województwa 10. Radni Województwa 11. Dyrektor Generalny Urzędu Wojewódzkiego 12. Skarbnik Województwa Dariusz Drelich - Wojewoda Pomorski

PRECEDENCJA W POWIECIE 1. Starosta 2. Przewodniczący Rady Powiatu 3. Wicestarostowie 4. Wiceprzewodniczący Rady Powiatu 5. Członkowie Zarządu Powiatu 6. Radni Powiatu 7. Sekretarz Powiatu 8. Skarbnik Powiatu

PRECEDENCJA W GMINIE 1. Wójt/burmistrz/prezydent 2. Przewodniczący rady gminy/miasta 3. Zastępca wójta/burmistrza/ prezydenta 4. Wiceprzewodniczący rady gminy/miasta 5. Radny gminy/miasta 6. Sekretarz Giny/Miasta 7. Skarbnik Gminy/Miasta

PRECEDENCJA W GMINIE -JEDNOSTKI POMOCNICZE 8. Sołtys 9. Przewodniczący Zarządu Rady Dzielnice / Osiedla 10. Wiceprzewodniczący Zarządu Rady Dzielnicy / Osiedla 11. Członkowie Zarządu Rady Dzielnicy/Osiedla 12. Członkowie Rady Sołeckiej 13. Członkowie Rady Dzielnicy / Osiedla

PRECEDENCJA W STANACH ZJEDNOCZONYCH AMERYKI 1. Prezydent USA 2. Prezydenci i panujący monarchowie państw obcych 3. Wiceprezydent (jednocześnie przewodniczący Senatu) 4. Gubernator (na terenie swojego stanu) 5. Burmistrz (na terenie swojego miasta) 6. Przewodniczący Izby reprezentantów 7. Przewodniczący Sądu Najwyższego 8. Byli prezydenci USA 9. Ambasadorowie USA na swoich placówkach 10. Sekretarz Stanu 11. Przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego ONZ 12. Sekretarz Generalny ONZ

PRECEDENCJA W NIEMCZECH 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 17. 18. Prezydent federalny Głowy suwerennych państw obcych Przewodniczący Bundestagu Kanclerz federalny Szefowie rządów państw obcych Przewodniczący Bundesratu Przewodniczący Sądu Konstytucyjnego Ambasadorowie państw obcych Byli prezydenci federalni Przewodniczący Konferencji Biskupów Katolickich i innych wyznań Byli kanclerze federalni Premierzy rządów krajów związkowych Kardynałowie

PRECEDENCJA W ZJEDNOCZONYM KRÓLESTWIE WIELKIEJ BRYTANII I IRLANDII PÓŁNOCNEJ • Precedencja w UK różni się znacznie od porządków występujących w innych demokratycznych państwach. Tytuły arystokratyczne mają pierwszeństwo przed urzędami państwowymi. 1. Królowa (suweren) 2. Książe małżonek 3. Byli suwerenowie i ich małżonek 4. Książę Walii, następca tronu 5. Członkowie rodziny królewskiej w kolejności następstwa tronu 6. Arcybiskup Canterbury 7. Lord wielki kanclerz (przewodniczący Izby Lordów) 8. Arcybiskup Yorku (prymas Anglii) 9. Premier Zjednoczonego Królestwa 10. Premierzy państw członkowskich Commonwealthu 11. Lord przewodniczący Prywatnej Rady 12. Przewodniczący Izby Gminy

PRECEDENCJA W REPUBLICE FRANCUSKIEJ • Została ona zmieniona w 1989 r. Drugie miejsce należące do Przewodniczącego Senatu przejął Premier, co podkreśla jego odpowiedzialność przed Prezydentem. 1. Prezydent Republiki 2. Premier 3. Przewodniczący Senatu 4. Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego 5. Byli prezydenci Republiki 6. Członkowie rządu 7. Byli premierzy 8. Przewodniczący Rady Konstytucyjnej 9. Wiceprzewodniczący Rady Stanu (przewodniczy jej ex officio premier) 10. Przewodniczący Rady Społeczno-Ekonomicznej 11. Deputowani 12. Senatorowie

PRECEDENCJA SZEFÓW MISJI DYPLOMATYCZNYCH • Podstawy zostały ustalone na Kongresie Wiedeńskim, a następnie potwierdzone postanowieniami Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 r. • W każdym kraju procedencje szefów misji dyplomatycznych określa lista protokołu dyplomatycznego. Opiera się zazwyczaj na poniższych zasadach pierwszeństwa: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Nuncjusz apostolski (w krajach katolickich) 7. 8. 9. 10. Radcy ambasady Ambasadorowie i wysocy komisarze Posłowie i ministrowie nadzwyczajni i pełnomocni Chargés d’affaires en pied Chargés d’affaires ad interim – pełniący funkcje w ambasadzie lub nuncjaturze Chargés d’affaires ad interim – pełniący funkcje w poselstwach Pierwsi sekretarze ambasady Inni sekretarze ambasady Attaché ambasady Arcybiskup Salvatore Pennacchio – Nuncjusz Apostolski w Rzeczypospolitej Polskiej

PRECEDENCJA WEWNĘTRZNA POLSKICH STRUKTUR DYPLOMATYCZNYCH • Jest ona określona w art. 8. ust. 1. Ustawy o służbie zagranicznej z dnia 27 lipca 2001 r. 1. Ambasador tytularny 2. Radca – minister 3. I radca 4. Radca 5. I sekretarz 6. II sekretarz 7. III sekretarz 8. Attachè

PRECEDENCJA W KOŚCIELE RZYMSKOKATOLICKIM • Podstawowa hierarchia w KK opiera się na trzech stopniach święceń kapłańskich: episkopatu, prezbiteratu i diakonatu. Szczegóły zostały określone w Kodeksie Prawa Kanonicznego. Charakterystyczne dla precedencji kościelnej jest występowanie szeregu dodatkowych godności. 1. Biskup Rzymski – Papież 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Kardynałowie (a. biskupi, b. Prezbiterzy, c. diakoni) Patriarchowie i arcybiskupi więksi Arcybiskupi metropolici Arcybiskupi Biskupi (a. diecezjalni, b. sufragani) Wikariusze (a. generalni, b. biskupi, c. sądowy) Przełożeni wyżsi instytutów z ycia konsekrowanego i stowarzyszeń z ycia apostolskiego na prawie papieskim

PRECEDENCJA W KOŚCIELE RZYMSKOKATOLICKIM 9. Protonotariusze apostolscy (Familiares Jego S wia tobliwos ci) i protoprezbiterzy 10. Infułaci i mitraci 11. Prałaci 12. Dziekani 13. Proboszczowie 14. Wikariusze parafialni 15. Diakoni • Hierarchia zakonna 1. Generał 2. Prowincjał 3. Opat 4. Przeor

BIBLIOGRAFIA • J. Modrzyńska, Protokół Dyplomatyczny, Etykieta i zasady Savouir-Vivre’u, wyd. 2 poszerzone Warszawa, 2016 • T. Orłowski, Protokół dyplomatyczny : ceremoniał & etykieta, yd. 3 zm Warszawa 2010 • D. Dziewulak, Precedencja stanowisk publicznych w Polsce, „Analizy BAS”, 2009, nr 2, str. 1 -6 • A. W. Bortnowski, Współczesny Protokół Dyplomatyczny Savoir-Vivre i Ceremoniał w Praktyce, Toruń, 2012