YAZILIM KURULUMU VE YNETIMI DERS III 3 Hafta

YAZILIM KURULUMU VE YÖNETIMI DERS III 3. Hafta Yrd. Doç. Dr. Muhammet Arucu

BIOS ve BIOS Ayarları 2 BIOS Bilgisayarımızın güç düğmesine ilk dokunduğumuzda BIOS arabirimi ( Basic Input Output System – Temel Giriş Çıkış Sistemi) devreye girer. BIOS kısaca bilgisayara işletim sistemi (Windows, Linux vs. ) yükleninceye kadar olan tüm donanım kontrol, donanım tanıma haberleşme, donanımın ayarlama ve işletim sistemini başlatmaktan sorumludur. Bilgisayar ilk açıldığında bilgisayara takılı çevre birimleri tanır ve kontrol eder.

BIOS ve BIOS Ayarları 3 BIOS tüm donanım kontrol ve ayarlamaları vs. görevlerini yaptıktan sonra sıra işletim sistemini başlatmaya gelir. Buna bilgisayarın boot etmesi de denir.

BIOS ve BIOS Ayarları 4 Cogu F 8 veya Delete veya F 12 ASUS: F 2, ESC Acer: Ctrl+Alt+Esc CASPER: F 12, F 2 Bilgisayar marka ve model ya gore Boot Tuşu ve BIOS Tuşu degismektedir. Del: F 1, F 2, F 12, DEL HP: F 10, ESC, F 9 Compaq: F 10 TOSHİBA: F 12 Hewlett Packard: F 1 MSI: F 11

BIOS AYARLARI / CMOS SETUP UTİLİTY 5

BIOS AYARLARI / CMOS SETUP UTİLİTY 6 CMOS, BIOS verilerini tutan yari iletkene verilen isimdir. (Complementary(tümleyici) Metal Qxide Semiconductor). BIOS Setup'ı ilk açtığınızda ekrana gelen mönüye de CMOS Setup adı verilir.

BIOS AYARLARI / CMOS SETUP UTİLİTY 7 Ok tuşları ile buradaki seçeneklerden üzerine gelip enter tuşuna bastığınızda mönülere geçilir, ya da bu seçenekler kendi başına birer komuttur. Bu komut getirilir. birinin ya alt zaten yerine BIOS Setup'in tüm pencerelerinde olduğu gibi bu pencereden de Esc tuşuna basılarak çıkabilir veya F 10 tuşuna basarak yaptığınız değişiklikleri kaydederek çıkabilirsiniz.

STANDART CMOS SETUP 8

STANDART CMOS SETUP 9 Ana Menüden bu bölüme girdiğinizde, temel sistem ayarları ve sistem saati ile ilgili seçeneklere ulaşırsınız. Date/Time : Sistem saatini ve tarihini buradan ayarlayabilirsiniz. Aslında sistem saatini ve tarihini Windows veya DOS'tan da ayarlayabilirsiniz. İşletim sistemlerinin saat ve tarihleri BIOS'dakilerden farkı olmaz. Sabit Diskler : BIOS ve ana kartlar 4 IDE sürücüye (sabit disk veya CD-ROM) destekler. IDE disketlerinizin ayarlarını "Hard Disks" adlı bu bölmede görebilirsiniz.

STANDART CMOS SETUP 10 Video: Bu, monitörünüzün tipi ile ilgili bir ayardır. Eskiden 40 veya 80 sütunluk CGA monitörler veya mono monitörler varken bu ayar işe yarardı. Artık hep renkli VGA veya SVGA monitörler kullanıldığı için bu ayar EGA/VGA olarak bırakılıyor. Halt-On : POST, yani BIOS‘un gerçekleştirdiği donanım testleri sırasında bir donanım hatası ile karşılaşılırsa sistem durur. Halt-On seçeneği ile bazı hataların dikkate alınmamasını, POST işleminin devam ederek sistemin açılmasını söyleyebilirsiniz. Bu seçenekler aşağıdaki gibidir.

STANDART CMOS SETUP 11 No errors POST hiçbir hatada durmaz. All errors BIOS bir hata tespit ettiğinde durur ve size bu hatayı düzetmeniz için uyarıda bulunur. All, But Keyboard POST klavye hataları dışındaki hatalarda durur. All, But Diskette POST disket sürücü hataları dışındaki hatalarda durur. All, But Disk/Key POST klavye ve disket sürücü hataları dışındaki hatalarda durur. Bellek Bilgileri : Bu alandaki bilgilerde değişiklik yapamazsınız. Burada geleneksel (base), uzatılmış (extended) ve diğer bellek kapasiteleri hakkında bilgi yer alır.

BIOS FEATURES(Advanced) SETUP 12

BIOS FEATURES SETUP 13 CPU Internal Core Speed : Bu sayıdaki ekran görüntüsünde görülmese de bazı ana kartların özelliğine bağlı olarak burada işlemcinin hızı görünür. Virus Warning : Bu seçenek "Enabled" konumuna getirilmişse diskin boot sektöründe veya bölmeleme tablosunda (partition table) kazara veya virüsler marifeti ile değişiklik yapılmasını engeller. CPU Internal Cache : Bazı BIOS'larda "CPU Level 1 cache/CPU Level 2 Cache" olarak da görünür. Sık kullanılan bazı bilgiler disk veya sistem belleği (RAM) yerine, geçici olarak hızlı olan önbellekte tutulabilir. Böylece bazı işlemler daha hızlı gerçekleştirilir. Sisteminizin performansını artırmak için bu seçeneği sürekli "Enabled" konumunda tutmalısınız.

BIOS FEATURES SETUP 14 BIOS Update : BIOS yongası ile bütünleşik BIOS güncelleme modülünün işlemciye gerekli bilgileri iletmesini sağlar. Enabled konumunda durmalıdır. CPU Fast String : Performansı artırır. Bu yüzden "Enabled" konumda olması gerekir. Bazı BIOS'larda bulunmayabilir. Quick Power On Self Test : POST işleminin 4 kez yerine (bazı PC'lerde 3 kez) bir kez yapılmasını sağlar. Sistemin hızlı açılmasını sağlamak için "Enabled" konumuna getirebilirsiniz.

BIOS FEATURES SETUP 15 Boot Sequence : PC‘niz açıldığında BIOS’un işletim sistemi için önce hangi sürücüye bakması gerektiğini söyler. HDD Sequence SCSI/IDE First : Bazı yeni BIOS'larda SCSI ve IDE diskleri bir arada kullananlar için konulan bu yeni seçenek, SCSI’ye ayarlandığında sistemin SCSI(Small Computer System Interface) sürücüler üzerinde birden fazla işletim sisteminin boot edilmesinde de kullanılabilir. Boot Up Floppy Seek : Bu seçenek "Enabled" konumda ise açılışta disket sürücü bir kez aranır. Ama "Disabled" konumda ise sistem ara sıra disket sürücüyü yoklayarak doğru çalışıp çalışmadığını kontrol eder.

BIOS FEATURES SETUP 16 Floppy Disk Access Control : Bazı BIOS'larda bulunan bu ayar, sabit diskten disket sürücüye dosya kopyalamasını engeller. R/W (Read/Write) seçilmişse, diskete yazdırma yapılabilir ve disket okunabilir. IDE HDD Block Mode Sectors : Bu seçenek, disketlerde veri transferi başına bir sektör yerine her transferde birden fazla sektörün işleme alınmasını sağlayarak disk performansını artırır. Boot Up Num. Lock Status : Klavyenizin sağındaki nümerik tuş dizisi-klavyenizde Num. Lock tuşu basılı ise - rakamları yazmak için de kullanılabilir, ok ve fonksiyon (sayfa yukarı/aşağı kaydırma, metin sonuna/başına gitme vs. ) tuşları olarak da. BIOS‘ta bu seçeneği "On" durumuna getirirseniz; sistem açıldığında Num. Lock tuşuna basmışsanız gibi olur ve nümerik klavye rakamları yazar.

BIOS FEATURES SETUP 17 Boot Up System Speed : Yeni bazı BIOS'larda bulunan bu ayarı, sistemin işlemci hızınıza uygun olarak açılması için "High" konumuna getirmelisiniz. Gate A 20 Option: Bu seçenek, sistemin 1 MB üzerindeki uzatılmış belleği (extended memory) nasıl kullanacağı ile ilgilidir. Typematic Rate : Alternatif olarak tekrarlama oranı olarak da adlandırılan, tipik hız, bir tuşa basılı tutulduğunda tek bir karakteri bir kez tekrarlayacağı sayıdır.

BIOS FEATURES SETUP 18 Security Option : Bu seçenek şifrenin sistem için mi BIOS Setup için mi olması gerektiğini belirler. PS/2 Mouse Function Control : Farenin PS/2 portuna bağlanma fonksiyonu. PCI/VGA Palette Snoop : Bazı grafik kartları (örneğin grafik hızlandırıcılar ve MPEG kartları) standart VGA olmayabilir ve renkleri düzgün şekilde göstermeyebilir. Bu ayarın "Enabled" yapılması sorunu giderir. "Disabled" olarak bırakılması önerilir.

BIOS FEATURES SETUP 19 OS/2 Onboard Memory >64 MB : OS/2 işletim sistemi ile birlikte 64 MB'tan büyük DRAM kullanıyorsanız bu ayarın "Enabled" yapın. Aksi halde "Disabled" olsun. Video ROM BIOS Shadow : Bu ayar "Enabled" yapıldığında video BIOS’ unun ROM tipi bellekten RAM tipi bellek ROM'dan hızlı olduğu için, "Shadow" adı verilen bu işlem sayesinde sistem performansı artar.

CHIPSET FEATURES(Advanced) SETUP 20

CHIPSET FEATURES(Advanced) SETUP 21 EDO Auto Configuration : Bu ayar genelde default olarak 60 ns'ye ayarlanmıştır. 50 veya 70 ns'lik EDO RAM'ler kullanıyorsanız bu ayarı 50 veya 70 ns'ye getirebilirsiniz. EDO RAM ile ilgili teknik bilgiler içeren diğer ayarları olduğu gibi bırakmanız önerilir. SDRAM Configuration : Sisteminizde SDRAM tipinde bellek kullanıyorsanız belleklerinizin hızını burada belirleyebilirsiniz. LX yonga setli ana kartlarda bu ayar 8, 10 veya 12 ns olabilir. BX ana kartlar için geliştirilen 100 MHz'lik belleklerde ise bu ayar 6 veya 8 ns olmalıdır. SDRAM ile ilgili teknik bilgiler içeren diğer ayarları olduğu gibi bırakmanız önerilir.

CHIPSET FEATURES SETUP 22 8/16 Bit I/O Recovery Time : 8 ve 16 bitlik ISA kartlar için zamanlama. Default ayarlarda bırakılmalıdır. Memory Hole at 15 M-16 M : Bu ayarı "Enabled" yapmak, belleği 15 -16 MB arasındaki kısmını bu ayarı özellikle gerektiren ISA kartlara ayırır. Sisteminizde bu tür bir ISA kart yoksa ve bu ayar "Enabled" edilmişse sistem belleği 1 MB az görünebilir. Özel bir durum olmadıkça bu ayarı "Disabled" olarak bırakın.

CHIPSET FEATURES SETUP 23 PCI 2. 1 Support : Bazı BIOS'larda bulunan bu ayar PCI 2. 1 standardının desteklenmesini sağlar. "Enabled" konumda tutulmalıdır. DRAM are xx bits wide : Pariteli bellek kullanıyorsanız bunlar 36 bit'lik olarak kabul edilir. Örneğin iki pariteli bellek modülü varsa bu ayar 72 olarak görünür. Paritesiz bellekler ise 32 bitliktir. Yine iki bellek modülü varsa bu ayar 64 olarak görünür.

CHIPSET FEATURES SETUP 24 Data Integrity Mode : Hata düzeltmeli (Error Correction Code – ECC) bellek kullanıyorsanız bu ayar ECC yapılmalı, aksi halde Non-ECC olarak bırakılmalıdır. Onboard Serial Port 1 : Birinci seri portun bellek adresini ve IRQ'sunu gösterir. Bazı dahili modemler bu portu (COM 1) kullanır ve seri portun iptal edilerek dahili veriyoluna yönlendirilmesini gerektirir. Bu durumda Seri port "Disabled" ayarına getirilir. Seri Port 1'in default bellek adresi ve IRQ'su 3 F 8 H/IRQ 4'tür.

CHIPSET FEATURES SETUP 25 Onboard Serial Port 2 : İkinci seri portun bellek adresini ve IRQ'sunu gösterir. Seri port 1 için söylediklerimiz bu port için de geçerlidir. Seri Port 2'nin default bellek adresi ve IRQ'su 2 F 8 H/IRQ 3'tür. Onboard Parallel Board : Paralel portun bellek adresini ve IRQ'sunu gösterir. Default değeri 378 H/IRQ 7'dir. Bir PC'ye paralel portlu giriş çıkış (I/O) kartı bağlanarak paralel port sayısı üçe çıkarılabilir. Ancak bu bellek adresi ve IRQlarında çakışma olmamalıdır.

CHIPSET FEATURES SETUP 26 Paralel Port Mode : Bu, portun normal hızda ama tek yönlü çalışmasını sağlar. EPP modu portun çift yönlü ve maksimum hızda çalışmasını, ECP çift yönlü ve maksimum veri transfer hızında daha hızlı çalışmasını, ECP+EPP modu ise normal hızda çift yönlü çalışmasını sağlar. Özellikle tarayıcı, yazıcı gibi cihazlar bu modları kullanabilir. ECP DMA Select : ECP modu hızlıdır ama bir DMA (Direct Memory Access – Doğrudan Bellek Erişimi) kanalının kendisine ayrılmasını ister. Seri porta ECP veya ECP+EPP modlarından birini kullanan bir aygıt takmışsanız ve seri portu buna göre ayarlamışsanız işte bu seçeneği default ayarı olan "Disabled" dan çıkarıp DMA 1 veya 3 kanalına ayarlamalısınız.

CHIPSET FEATURES SETUP 27 UART 2 Use Infrared : Bu ayar "Enabled" konuma getirildiğinde ana kart üzerindeki infrared özelliği devreye girer ve ikinci seri UART portu ana kart üzerindeki infrared konnektörüne ayırır. (Infrared cihazlar, kablo gerektirmeden kızıl ötesi ışınlarla PC ile veri alış verişinde bulunurlar; ancak bunun içinde sisteme bu konnektör yardımı ile bir Ir. DA cihazlar pek piyasaya çıkmadığı için bu ayarı "Disabled" konumda tutabilirsiniz. )

CHIPSET FEATURES SETUP 28 Onboard PCI IDE Enabled : Bu ayarı kullanarak IDE kanalını, ikinci IDE kanalını veya her ikisini birden ("both" seçeneği ile) aktif konuma getirebilirsiniz. Normalde her iki IDE kanalını da açık tutmalısınız, ancak sadece SCSI sürücüye sahip sistemler için her iki kanal da "Disabled" konuma getirilebilir. IDE Master/Slave PIO/DMA Mode : IDE kanallarına (0 ve 1) master ve slave olmak üzere ikişerden dört IDE sürücü bağlanabilir. IDE aygıtları farklı modlarda (0, 1, 2, 3) sahip olduğu için bunların bağımsız olması gerekir. IDE sürücüleriniz optimum performansa göre ayarlanır.

CHIPSET FEATURES SETUP 29 CPU Warning Temperature : İşlemci ısısı kaç dereceye gelince sistemin alarm vereceğini belirler. İşlemci ısısının üst ve alt limitlerini buradan belirleyebilirsiniz. İşlemci ısısı belirlenen limitleri aşarsa sisteminize kurulu uyarı mekanizması devreye girer. Current CPU Temperature : Anakartınızda ısı sensörleri varsa, bu alan işlemci ısısını gösterir.

CHIPSET FEATURES SETUP 30 Current System Temperature : Sisteminizde (anakartın çeşitli yerlerinde) ısı sensörleri varsa, bu alan sistem ısısını gösterir. Current CPUFAN 1/2/3 Speed : Anakartınızda bu iş için bir denetleme sistemi varsa sisteminizdeki üç CPU fanının hızını gösterir

Önümüzdeki Hafta 31 POWER MANAGEMENT SETUP SEÇENEKLERİ PNP/PCI CONFİGURATİON SEÇENEKLERİ LOAD BIOS DEFAULTS SEÇENEKLERİ LOAD SETUP DEFAULTS SEÇENEKLERİ SUPERVİSOR/USER PASSWORD SEÇENEKLERİ SAVE & EXİT SETUP SEÇENEKLERİ EXİT WİTHOUT SAVİNG BIOS PROBLEMLERİ BIOS PÜF NOKTALARI