XII posiedzenie grupy tematycznej ds podejcia LEADER Informacje

XII posiedzenie grupy tematycznej ds. podejścia LEADER Informacje o pracach dot. okresu programowania 2021 -2027 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Dyrektor Joanna Gierulska Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich 3 -4 czerwca 2019 r. , Koszęcin „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. ” Prezentacja opracowana przez Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 -2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Porównanie PROW 2014 -2020 i rozwoju obszarów wiejskich w planie strategicznym WPR Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014 -2020 Rozwój Obszarów Wiejskich 2021 -2027 ü 15 działan, 35 poddziałań, 43 typy operacji; ü wskaźniki produktu i rezultatu – określona wartość docelowa wskaźników; ü roczne sprawozdania z realizacji; ü roczne sprawozdania finansowe; ü jeden przegląd wykonania celów (brak sankcji za niewykonanie). ü 8 typów interwencji; ü wartości wskaźników produktu i rezultatu wyznaczane dla każdego roku wdrażania planu (Polska postuluje zmianę w tym zakresie). W ramach dyskusji na forum Rady zaproponowano aby wskaźniki rezultatu były wyznaczane na dwa lata i przegląd odbywał się w cyklu co dwa lata; ü roczne sprawozdania z wykonania planu (obejmują dane finansowe skorelowane ze wskaźnikami produktu, sprawozdanie z realizacji wskaźników rezultatu, informację o funkcjonowaniu administracyjnego systemu wdrażania); ü nieosiągnięcie wskaźników skutkuje sankcjami finansowymi.

Menu celów szczegółowych Cel szczegółowy A - wspieranie godziwych dochodów gospodarstw rolnych i ich odporności w całej Unii w celu zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego; Cel szczegółowy B - zwiększenie zorientowania na rynek i konkurencyjność, w tym większe ukierunkowanie na badania naukowe, technologię i cyfryzację ; Cel szczegółowy C - poprawa pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym; Cel szczegółowy D - przyczynianie się do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej, a także wykorzystanie zrównoważonej energii; Cel szczegółowy E - wspieranie zrównoważonego rozwoju i wydajnego gospodarowania zasobami naturalnymi, takimi jak woda, gleba i powietrze; Cel szczegółowy F - przyczynianie się do ochrony różnorodności biologicznej, wzmacnianie usług ekosystemowych oraz ochrona siedlisk i krajobrazu; Cel szczegółowy G - przyciąganie młodych rolników i ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej na obszarach wiejskich Cel szczegółowy H - promowanie zatrudnienia, wzrostu, włączenia społecznego i rozwoju lokalnego na obszarach wiejskich, w tym biogospodarki i zrównoważonego leśnictwa ; Cel szczegółowy I - poprawa reakcji rolnictwa UE na potrzeby społeczne dotyczące żywności i zdrowia, w tym bezpiecznej, bogatej w składniki odżywcze i zrównoważonej żywności, zapobiegania marnotrawieniu żywności, jak również dobrostanu zwierząt.

Nowe zasady (1) - elastyczność pomiędzy filarami maksymalnie 15% środków (Polska postuluje 25%); - 30% środków całkowitej alokacji EFRROW przeznaczyć należy na realizację celów środowiskowych i klimatycznych (poprzez realizację interwencji w ramach Art. 6, ust. 1, lit. d, e, f – Wypracowano zmianę przepisów zakładająca, że ONW będzie wliczane do realizacji ww. celów); - 40% całkowitej puli środków finansowych WPR należy przeznaczyć na realizację celów klimatycznych; - co najmniej 5% budżetu II filara przeznaczone na realizację LEADER/RLKS; -W przypadku gdy realizacja LSR obejmuje wsparcie z więcej niż jednego funduszu, odpowiednie instytucje zarządzające mogą wybrać jeden z danych funduszy jako fundusz wiodący. (Można również określić rodzaj środków i operacji, które mają być finansowane przez każdy z funduszy. ) - maksymalnie 4% całkowitego budżetu II filara przeznaczone na pomoc techniczną (dla całego Planu Strategicznego); - ok. 430 mln euro przeznaczone w budżecie WPR na realizację celu „Przyciąganie młodych rolników i ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej na obszarach wiejskich” – uzupełniające wsparcie do dochodu/rozpoczynanie działalności przez młodych rolników; - 40% środków przeznaczonych na realizacje płatności z tytułu ograniczeń naturalnych i innych ograniczeń specyficznych dla obszaru (ONW) jest wliczanych do realizacji celów związanych ze zmianą klimatu; - zasada finansowa n+2.

Nowe zasady (2) Zróżnicowanie wkładu EFRROW w zależności od kategorii regionu Do 70% kwalifikowalnych wydatków publicznych w regionach najbardziej oddalonych oraz na mniejszych wyspach Morza Egejskiego; Do 70% kwalifikowalnych wydatków publicznych w regionach słabiej rozwiniętych; Do 65% w regionach z ograniczeniami naturalnymi i innymi ograniczeniami specyficznymi dla obszaru; Do 43% kwalifikowalnych wydatków publicznych w pozostałych regionach. Polska postuluje dodanie kategorii regionów przejściowych z 70% stawka wsparcia. Propozycja KE nie zakłada wprowadzenia kategorii regionów przejściowych. Katalog odstępstw: Do 80% w przypadku wydatków z art. 65 (zobowiązania środowiskowe i klimatyczne), art. 67 (niekorzystne warunki specyficzne) oraz w zakresie inwestycji nieprodukcyjnych art. 68; Do 80 % w przypadku wydatków związanych ze wsparciem EPI i LEADER/RLKS; Do 100% operacji dofinansowywanych ze środków przeniesionych do EFRROW na podstawie art. 15 (degresywność) i art. 90 (elastyczność).

Interwencje w zakresie ROW II Filar WPR - Art. 64 • Inwestycje – szeroki katalog beneficjentów oraz interwencji obejmujący inwestycje w gospodarstwach rolnych, przetwórstwo ( małe , lokalne) , inwestycje w infrastrukturę; • Rozpoczynanie działalności (Installation / Business start up) – premie dla młodych rolników oraz osób rozpoczynających działalność gospodarczą w rolnictwie i na obszarach wiejskich; • Współpraca – wsparcie dla szerokiego wachlarza form współpracy (warunek: co najmniej dwa podmioty współpracujące), w tym promocja uczestnictwa w systemach jakości, grupy producentów, Leader, grupy EPI. Wsparcie na funkcjonowanie i inwestycje związane z prowadzoną współpracą; • Wymiana wiedzy i informacji – interwencje z zakresu szkoleń, wymiany wiedzy pomiędzy rolnikami i innymi podmiotami sektora rolno – spożywczego, wsparcie doradztwa rolniczego; • Zarządzanie ryzykiem – interwencje z zakresu systemowych rozwiązań ubezpieczeń w rolnictwie ( W dyskusjach na Radzie przedstawiono propozycję zmiany treści przepisu umożliwiającą dobrowolne wdrażanie tego instrumentu wsparcia) ; • Niekorzystne warunki specyficzne dla obszaru – płatności dla rolników, posiadaczy lasów i innych zarządców gruntów w odniesieniu do obszarów cechujących się niekorzystnymi warunkami; • Ograniczenia naturalne lub inne specyficzne dla obszaru - płatności dla osób faktycznie prowadzących działalność rolniczą na obszarach z ograniczeniami; • Zobowiązania rolno - środowiskowo - klimatyczne.

Inwestycje Art. 68 - zakres Kategorie kosztów niekwalifikowalnych: - Zakup praw do produkcji rolnej*; - Zakup uprawnień do płatności*; - Zakup gruntów rolnych z wyłączeniem gruntów na potrzeby ochrony środowiska lub zakup gruntów przez młodych rolników z zastosowaniem instrumentów finansowych**; - Zakup zwierząt, roślin jednorocznych i sadzenie tych roślin, w celach innych niż przywrócenie potencjału gospodarstwa rolnego lub leśnego zniszczonego w następstwie klęsk żywiołowych i katastrof; - Odsetki od zadłużenia, z wyjątkiem dotacji udzielonych w formie dotacji na spłatę odsetek lub dotacji na opłaty gwarancyjne; - Inwestycje w nawadnianie niezgodne z dyrektywą 2000/60/WE; - Inwestycje w duże projekty infrastrukturalne niebędące częścią lokalnej strategii rozwoju (LEADER/RLKS)***; - Inwestycje w zalesianie, które nie są spójne z celami w zakresie klimatu i środowiska określonymi w ogólnoeuropejskich wytycznych dotyczących zalesiania i ponownego zalesiania. * Propozycja wykreślenia tego przepisu. ** Propozycja zmiany treści przepisu umożliwiająca wszystkim rolnikom zakup ziemi w przypadku gdy koszty transakcji przekraczają 10% całkowitych kosztów realizowanej inwestycji, a w przypadku zastosowania instrumentów finansowych możliwość przeznaczania całej kwoty wsparcia na zakup ziemi. *** Propozycja zmiany przepisu aby nie wiązać duzej infrastruktury z LSR

Inwestycje Art. 68 – intensywność pomocy üMaksymalny poziom pomocy 75%; üWyjątki, gdzie można podnieść maksymalny poziom pomocy (propozycja PREZ AT do 100%): - Zalesianie i inwestycje nieprodukcyjne związane z celami szczegółowymi dotyczącymi środowiska i klimatu; - Inwestycje w podstawowe usługi na obszarach wiejskich; - Inwestycje w przywrócenie potencjału rolnego lub leśnego oraz inwestycje w działania zapobiegawcze w lasach i na obszarach wiejskich. Zaproponowano rozszerzenie katalogu wyjątków o następujące kategorie: - Inwestycje nieprodukcyjne wspierane w ramach strategii lokalnych wdrażanych poprzez RLKS - Inwestycje w infrastrukturę poza gospodarstwami , scalanie gruntów i infrastrukturę leśną

Rozpoczęcie działalności przez młodych rolników i zakładanie przedsiębiorstw wiejskich Art. 69 – zakres i forma pomocy Pomoc może być przyznawana na: üRozpoczęcie prowadzenia gospodarstwa przez młodych rolników (definicja z Art. 4, ust. 1, lit. e); üZakładanie przedsiębiorstw wiejskich związanych z rolnictwem i leśnictwem lub dywersyfikacją dochodów gospodarstw domowych rolników; üZakładanie przedsiębiorstw prowadzących działalność pozarolniczą na obszarach wiejskich ( Wprowadzono zmiane w treści przepisu poprzez zniesienie powiązania z LSR). Forma pomocy: Płatność ryczałtowa do 100 tys. euro.

Współpraca Art. 71 – zakres i forma pomocy Wsparcie udzielane w celu promowania różnych form współpracy – max 7 lat (Za wyjątkiem LEADERa). Wsparcie udzielane jest dla różnych form współpracy określonych przez państwo członkowskie, w tym m. in. ü współpraca w ramach grup producentów i innych form zrzeszających rolników; ü współpraca w ramach grup EPI; ü LEADER/RLKS; ü współpraca w celu promowania systemów jakości; ü współpraca w zakresie wymiany pokoleniowej w rolnictwie (pomoc może być udzielana jedynie rolnikom, którzy osiągnęli wiek emerytalny). Współfinansowane są wszystkie koszty związane z realizacją poszczególnych form współpracy, w tym koszty operacyjne. Forma wsparcia: Kwota ogólna pokrywająca wszystkie koszty związane z realizowaną współpracą, w tym koszty inwestycji lub koszty operacyjne oraz w ramach innych typów interwencji koszty inwestycyjne (w takim przypadku wg. zasad określonych dla poszczególnych typów interwencji).

Formy wsparcia Art. 77 • zwrot kosztów kwalifikowalnych faktycznie poniesionych przez beneficjenta; • koszty jednostkowe; • kwoty ryczałtowe; • finansowanie ryczałtowe. • Kwoty ustala się w jeden z następujących sposobów: • (a) rzetelną, sprawiedliwą i weryfikowalną metodę obliczeniową opartą na: (i) dane statystyczne, inne obiektywne informacje lub ekspertyza; lub (ii) zweryfikowane dane historyczne poszczególnych beneficjentów; lub (iii) stosowanie zwykłych praktyk księgowania kosztów poszczególnych beneficjentów; • b) budżet ustalany indywidualnie dla każdego przypadku i uzgadniane ex-ante przez organ dokonujący wyboru operacji; • c) zgodnie z zasadami stosowania odpowiednich kosztów jednostkowych, kwot ryczałtowych i stawek ryczałtowych mających zastosowanie w politykach Unii dla podobnego rodzaju operacji; • d) zgodnie z zasadami stosowania odpowiednich kosztów jednostkowych, kwot ryczałtowych i stawek zryczałtowanych stosowanych w ramach systemów dotacji finansowanych w całości przez państwo członkowskie dla podobnego rodzaju operacji.

Przygotowania do przyszłości: Badanie: „Określenie optymalnego modelu funkcjonowania Lokalnych Grup Działania w nowej perspektywie finansowej oraz ocena jakości i efektywności ich funkcjonowania” Przedmiotem badania jest struktura organizacyjna, sposób funkcjonowania polskich LGD oraz wybrane elementy LSR. Badanie powinno skupić się na funkcjonowaniu LGD w Polsce. Badanie obejmie okres od 2014 roku do końca 2018 roku (z ewentualnym uwzględnieniem wyników oceny SW w zakresie tzw. kamieni milowych).

Przygotowania do przyszłości: Badanie: „Określenie optymalnego modelu funkcjonowania Lokalnych Grup Działania w nowej perspektywie finansowej oraz ocena jakości i efektywności ich funkcjonowania” Jak przyjęte rozwiązania prawne i organizacyjne wpływają na funkcjonowanie LGD? Czy w swej obecnej strukturze LGD oraz strukturze organów, skutecznie realizują swoje zadania animatora, organizatora, doradcy? a. skuteczność doradztwa oraz jakość wniosków wybieranych przez LGD, b. proporcje partnerów w organie decyzyjnym, c. poziom samodzielności LGD (szkolenia dla beneficjentów, procedury LGD), d. poziom realizacji zadań wynikających z nowych kompetencji wynikających z ustawy RLKS (jakość i zasadność wezwań do uzupełnień dokonywanych przez LGD w stosunku do wnioskodawców, ustalanie kwoty wsparcia, potrzeby dotyczące innych kompetencji LGD), e. czy budżet LSR jest optymalny i jaki przyjęto model realizacji planu działania i harmonogramu naborów, f. jaki model realizacji celów i przedsięwzięć gwarantuje skuteczną realizację LSR, g. optymalna wielkość LGD (liczba gmin, ludność), h. sposób wykorzystania środków na koszty bieżące (np. szkolenia dla pracowników i członków organów, wynagrodzenia, działania informacyjne i animacyjne). cdn

Przygotowania do przyszłości: Badanie: „Określenie optymalnego modelu funkcjonowania Lokalnych Grup Działania w nowej perspektywie finansowej oraz ocena jakości i efektywności ich funkcjonowania” W jakim stopniu LGD realizują główne założenia podejścia Leader? : a. Podejście oddolne (w tym: tworzenie nowych inicjatyw i podmiotów a także nowych form współpracy w lokalnych społecznościach, współpraca partnerów społecznych, gospodarczych i publicznych, rola animatorów inicjatyw); b. Podejście terytorialne (w tym: określenie granic geograficznych LGD, populacja); c. Partnerstwo lokalne (w tym: partnerstwo otwarte i przejrzyste); d. Integracja pomiędzy wieloma sektorami (w tym: identyfikacja wspólnych potrzeb różnych sektorów, myślenie sektorowe); e. Tworzenie sieci powiązań, współpraca międzyterytorialna i międzynarodowa (w tym: relacje LGD w odniesieniu do innych podmiotów zajmujących się rozwojem lokalnym, myślenie sektorowe i powielanie tych samych działań, efektywność i prostota współpracy, zaangażowanie finansowe we współpracę); f. Innowacyjność (w tym: wsparcie innowacyjności). cdn

Przygotowania do przyszłości: Badanie: „Określenie optymalnego modelu funkcjonowania Lokalnych Grup Działania w nowej perspektywie finansowej oraz ocena jakości i efektywności ich funkcjonowania” Jakie rozwiązania prawne i organizacyjne można przyjąć po 2020 r. , aby skuteczniej wspierać rozwój lokalny na obszarach wiejskich? a) Czy optymalny model LGD wymaga przekazania dodatkowych kompetencji LGD? b) Czy konieczne jest dostosowanie zadań i wymagań do zróżnicowanych potencjałów LGD? W jaki sposób działalność LGD wpływa na rozwój obszaru objętego LSR oraz który model wyboru projektów przez LGD zapewnia wartość dodaną (w tym system wyboru operacji, postęp w realizacji LSR, zgodność podejmowanych przedsięwzięć z umową, realizacja działań wykraczających poza działania objęte PROW 2014 -2020)?

Przygotowania do przyszłości: Badanie: „Określenie optymalnego modelu funkcjonowania Lokalnych Grup Działania w nowej perspektywie finansowej oraz ocena jakości i efektywności ich funkcjonowania” Ramy Czasowe: Wstępne wyniki – druga połowa sierpnia 2019 r.

Pierwsze przymiarki do przyszłości (1) Proponowane typy operacji w LEADER/RLKS § § § przygotowanie lokalnych strategii rozwoju (LSR); realizacja operacji w ramach LSR; koszty bieżące lokalnych grup działania (LGD); koszty aktywizacji społeczności lokalnej; operacje z zakresu wdrażania projektów współpracy.

Pierwsze przymiarki do przyszłości (2) Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich – obszary do analizy: § usługi lokalnego transportu (inwestycja w środki transportu i oprogramowanie); § gospodarstwa opiekuńcze; § turystyka wiejska i rekreacja – usługi: oferowanie miejsc noclegowych, gastronomia, rekreacja, w tym wypożyczalnie sprzętu; § wsparcie spółdzielni socjalnych; § wsparcie podmiotów gospodarczych ukierunkowanych społecznie (rehabilitacja, szkolenia dla os. starszych z obsługi internetu); § zakładanie i modernizacja wiejskich placówek opiekuńczych i wychowawczo – oświatowych (np. żłobki, przedszkola); § świetlice środowiskowe; § domy dziennego pobytu - opieki np. nad osobami niepełnosprawnymi.

Pierwsze przymiarki do przyszłości (3) Aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich – obszary do analizy: § aktywizacja kobiet i osób starszych (pomoc polegająca na działaniach aktywizujących, na preferencyjnych warunkach dla kobiet; preferowany beneficjent: Koła Gospodyń Wiejskich) § pomoc dla osób z obszarów zmarginalizowanych (w tym obszary po-PGR); § pomoc osobom wykluczonym społecznie (np. : w przekwalifikowaniu się lub legalizacji posiadanych umiejętności lub uzyskaniu zawodu/kwalifikacji); § zachowanie dziedzictwa lokalnego; § wzmocnienie kapitału społecznego, w tym przez podnoszenie wiedzy społeczności lokalnej w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych, także z wykorzystaniem rozwiązań innowacyjnych.

Pierwsze przymiarki do przyszłości (4) Współpraca na poziomie lokalnym (tzw. mała współpraca) obszary do analizy: § współpraca podmiotów świadczących usługi turystyczne; § współpraca rolników w zakresie przygotowywania i wprowadzania do obrotu na poziomie lokalnym produktów rolnych, w tym przetworzonych (np. spółdzielnie); § współpraca rolników, przedsiębiorców i szkół rolniczych – umożliwienie uczniom zdobycie wiedzy/zapoznania się z nowymi technologiami w produkcji żywności, zarówno u rolnika jak i przetwórcy/przedsiębiorcy; § współpraca dot. infrastrukturystycznej, rekreacyjnej, kulturalnej; Beneficjent: co najmniej dwa podmioty z obszaru objętego LSR.

Dziękuję za uwagę!