WIELKANOC W POLSCE OD REDNIOWIECZA DO CZASW WSPCZESNYCH

WIELKANOC W POLSCE OD ŚREDNIOWIECZA DO CZASÓW WSPÓŁCZESNYCH • , , Od średniowiecza do czasów współczesnych’’. Red. Andrzej Chwalba. Warszawa 2004. , • Jędrzej Kitowicz, , , Opis obyczajów za panowania Augusta III’’, • Władysław Broniewski , , Wiersze’’ Opracował: Damian Mydlak kl. VI b

Żegnanie zimy w Polsce było obchodzone w dniu przesilenia wiosennego.

W tym dniu zawsze topiono marzannę czyli uosobienie śmierci. Topiono ją w rzece lub błocie oddalonym od wsi lub miasta.

Świętowanie WIELKANOCY

WIELKA ŚRODA W Wielką Środę palono ogniska w celu ogrzania dusz zmarłych.

WIELKI CZWARTEK W Wielki Czwartek pozostawiano misy z jedzeniem na grobach zmarłych.

WIELKA SOBOTA Rozpoczęcie świętowania połączonego z zabawą zaczęto dopiero w Wielką Sobotę gdy przestawał obowiązywać post.

ROZPOCZĘCIE ŚWIĘTOWANIA Początek stanowiło poświęcenie jedzenia z ogniem i wodą szczególnie jajek.

Jajka symbolizowały życie i miały moc przepędzania złych sił.

ŚMINGUS DINGUS Zabawę polewania się wodą rozpoczynano w poniedziałek po święcie zmartwychwstania.

NA CZYM ON POLEGAŁ W poniedziałek chłopcy oblewali dziewczyny, a następnego dnia na odwrót.

JAK UNIKNĄĆ OBLANIA WODĄ Żeby nie zostać oblanym wodą trzeba było się wykupić jakimś darem najczęściej pisankami.

Śmigus! Dyngus! Na uciechę z kubła wodę lej ze śmiechem! Jak nie z kubła, to ze dzbana, śmigus-dyngus dziś od rana! Staropolski to obyczaj, żebyś wiedział i nie krzyczał!, Gdy w Wielkanoc, w drugie święto, Będziesz kurtkę miał zmokniętą!

Śmigus (z niem. Schmackostern oznacza –bić na Wielkanoc) Dyngus z niem. Dingen co w wolnym przekładzie znaczy wykupywać.

Jędrzej Kitowicz , , Opis obyczajów za panowania Augusta III) tak opisuje Śmigus –Dyngus: Była to swawola powszechna w całym kraju, tak, między pospólstwem, jak i między dystyngowanymi - w Poniedziałek Wielkanocny mężczyźni oblewali kobiety, a we wtorek i inne następujące dni kobiety mężczyzn, uzurpując sobie tego prawa aż do Zielonych Świątek… Amanci i dystyngowani, chcąc tę ceremonię odprawić na amantkach

swoich bez przykrości, oblewali je lekko różaną, lub inną, pachnącą wodą po ręce albo po gorsie, małą jaką sikawką albo flaszeczką. Którzy zaś przekładali swawolą nad dyskrecją oblewali damy wodą prostą, chlustając garnkami, szklenicami, dużymi sikawkami, prosto w twarz lub od nóg do góry… Największa była rozkosz przydybać jaką damę w łóżku, to już ta nieboga musiała pływać w wodzie między bałwanami… Po ulicach zaś młodzież obojej płci czatowała z sikawkami, garnkami z wodą na przechodzących.

ŚRODA POPIELCOWA W Środę Popielcową chłopcy napełniali gliniane garnki popiołem i rzucali je pod nogi dziewczynom, a czasem poważnym osobom.

ZWYCZAJE W niektórych wsiach odbywały się specjalne tańce mające przynieść urodzaj. Z czasem damy przyprowadzały mężów i wszystko zamieniło się w zabawę.

ZWYCZAJE Na Mazowszu wożono grajka na taczce do karczmy gdzie go tam „wieszano” lub „palono” czasami zastępowano go kukłą.

ZWYCZAJE W miastach czeladnicy cechowi przebierali jednego z nich za niedźwiedzia następnie oprowadzali go po domach w celu otrzymania poczęstunku lub pieniędzy.

DZIEŃ ŚWIĘTEGO GRZEGORZA W dzień Świętego Grzegorza starsi uczniowie młodszym uczniom częstowali piwem nalewanym w niewielką miskę.

PRIMA APRILIS Pierwszego Kwietnia obchodzono Prima Aprilis. Opowiadano wtedy zmyślone historie i naigrywano się z innych.

NIEDIELA PALMOWA (KWIETNA) Tego dnia święcono palmy, które zastępowano najczęściej gałązkami wierzby.

MAGICZNE ZDOLNOŚCI PALEMKI Uważano, że palmy mają magiczne moce. Wkładano je za święty obraz by chroniły dom przed nieszczęściem.

BITWY PALEMKAMI Kiedyś bito się nimi, co miało przynieść szczęście i zdrowie. W tym samym celu połykano też bazie wierzbowe

ZWYCZAJ TOPIENIA MARZANNY (JUDASZA) W Wielką Środę wznoszono ją na wierzę kościelną i tam ją bito, a potem zrzucono, a następnie palono i topiono.

NIE UŻYWANIE DZWONÓW KOŚCIELNYCH W Wielki Czwartek, a także Piątek i Sobotę nie wolno było używać dzwonów kościelnych!, dlatego zastępowano je kołatkami.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ