TYATRO TYATRO Tiyatro szc Yunancada seyirlik yeri anlamna

TİYATRO

TİYATRO Tiyatro sözcüğü Yunanca'da "seyirlik yeri" anlamına gelen ‘theatron'dan türetilmiş, dilimize İtalyanca'daki teatro sözcüğünden geçmiştir.

TİYATRO Tiyatro, yaşanmış ya da yaşanabilir olayların anlatıldığı "oyun" adı verilen yazılı metnin, sahne üzerinde ve topluluk önünde sanatçılar tarafından canlandırılması sanatıdır.

TİYATRO “Tiyatro" sözcüğü, tiyatro eseri (oyun, piyes); eserin oynandığı yer ve tiyatro sanatı olmak üzere üç anlamda kullanılır.

TİYATRO Tiyatro eseri, olayları oluş halinde gösterir, buna drama adı verilir.

TİYATRO Tiyatro eserinde olay ve kişiler olmak üzere iki öge bulunur. Olay, çatışmadan doğar.

TİYATRO Roman ve hikâyedeki olay örgüsü, tiyatroda dramatik örgü adını alır.

TİYATRONUN BAŞLANGICI Tiyatro, eski Yunan’da, M. Ö. V. yüzyılda bağbozumu şenliklerinde, bağbozumu tanrısı Dionysos adına yapılan törenlerden doğmuştur.

TİYATRO ÇEŞİTLERİ Tragedya (Trajedi)

TRAGEDYA ( TRAJEDİ ) Bir kahramanın yaşadığı kederli ya da korkunç olayları, kahramanın kaçınılmaz yenilgisini, yıkımını ciddi ve yüceltilmiş bir dille anlatan sahne yapıtıdır.

TRAGEDYA ( TRAJEDİ ) Tragedya terimi, tragos (keçi) ve odos (türkü) sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelmiştir (Keçi türküsü).

TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ TRAGEDYANIN ÖZELLİKLERİ:

TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Konularını tarihten ve mitolojiden alır.

TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Erdem ve ahlaka her şeyin üstünde değer verilir.

TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Manzum olarak yazılır.

TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Kişileri kral, kraliçe gibi soylular ve tanrılar, tanrıçalar, yarı tanrılar gibi olağanüstü varlıklardır.

TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Vurma, yaralama, öldürme gibi acı, üzüntü veren olaylar sahnede gösterilmez, sahnede seyirciye duyurulur.

TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Üç birlik kuralı vardır: Zamanda, olayda, mekânda birlik. Tek bir ana olay, tek bir mekânda, 24 saat içinde yaşanmak zorundadır.

TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Beş perdeden oluşur, aralıksız oynanır.

TRAGEDYA ( TRAJEDİ ) KLASİK TRAJEDİNİN ÖNEMLİ YAZARLARI: Sophokles (MÖ 4, yüzyıl) (Eski Yunan) Racine (MS 17, yüzyıl) (Fransız)

TİYATRO ÇEŞİTLERİ Komedya (Komedi)

KOMEDYA ( KOMEDİ ) İnsanların, olayların gülünç ve aksayan yönlerini ele alıp ince nüktelerle işleyen oyundur. Amaç, izleyiciyi güldürürken düşündürmektir.

KOMEDYA ( KOMEDİ ) Komedya kelimesi Comos + Oidia kelimeleri meydana getirmiştir. Comos; halk, cümbüş vs. anlamına, Oidia ise ezgi anlamına gelir.

KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ

KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Konular günlük yaşamdan alınır.

KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Kişiler, çoğunlukla halk kesimindendir.

KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Her türlü olay (acı, üzüntü veren olaylar, vurma, yaralama, öldürme bile) seyircinin gözü önünde canlandırılır.

KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Manzum olarak yazılır (17. yüzyılda nesir olarak da yazılmaya başlanmıştır. ).

KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ Üç birlik kuralı uygulanır.

KOMEDYA ( KOMEDİ ) KLASİK KOMEDİ’NİN ÖNEMLİ YAZARLARI: Aristophanes (M. Ö. 3. yüzyıl) (Eski Yunan) Menandros (M. Ö. 3. yüzyıl) (Eski Yunan)

TİYATRO ÇEŞİTLERİ DRAM

DRAM Yaşamın üzüntü ya da mutluluk veren yönlerinin bir arada ele alınmasıdır yani yaşamın olduğu gibi işlenmesidir.

DRAM’IN ÖZELLİKLERİ

DRAM’IN ÖZELLİKLERİ Konular tarihten ya da günlük olaylardan alınmıştır.

DRAM’IN ÖZELLİKLERİ Düz yazı biçiminde de şiir biçiminde de yazılabilir.

DRAM’IN ÖZELLİKLERİ Mitolojiye yönelik değerler yerine ulusal değerler ön plana çıkar.

DRAM’IN ÖZELLİKLERİ Perde sayısı yazarın isteğine bağlıdır.

DRAM’IN ÖZELLİKLERİ Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.

DRAM KLASİK DRAM’IN ÖNEMLİ YAZARLARI: Diderot (1713 -1784) Fransız Shakespeare (1564 -1616) İngiliz

ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ

ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ BENZETMECİ TİYATRO GÖSTERMECİ TİYATRO EPİK TİYATRO

ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ BENZETMECİ TİYATRO

BENZETMECİ TİYATRO Sahnede gösterilenlerin gerçek yaşamdan farklı olmadığını anlatan tiyatro eserleri, benzetmeci tiyatronun örnekleridir.

BENZETMECİ TİYATRO Bu tür tiyatronun amacı, seyircileri sahnede gördüklerinin bir oyun olmadığı, yaşamlarından bir kesit olduğu düşüncesine götürmektir.

BENZETMECİ TİYATRO Benzetmeci tiyatro, seyirciyi böylece yanıltmak ister. Oyuncular, sahnede rol yaparken sanki hiç seyirci yokmuş gibi davranırlar.

BENZETMECİ TİYATRO Oyunun bitiminde de ortada gözükmeyerek seyircide uyandırdıkları etkinin sürüp gitmesini düşünürler.

ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ GÖSTERMECİ TİYATRO

GÖSTERMECİ TİYATRO Bu tiyatro biçimi benzetmeci tiyatroya karşıt bir anlayışla geliştirilmiştir.

GÖSTERMECİ TİYATRO Göstermeci tiyatroda sahnede gösterilenlere aldanmamak gerektiği, bunun bir oyundan ibaret olduğu vurgulanır.

GÖSTERMECİ TİYATRO Sahne ile seyirci arasında yakın bir diyalog vardır.

GÖSTERMECİ TİYATRO Oyuncular zaman seyircilere seslenirler ve sahnede gösterilenlerin bir oyundan ibaret olduğunu hatırlar.

ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ EPİK TİYATRO

EPİK TİYATRO Ünlü Alman oyun yazarı Bertold Brecht tarafından ortaya konulan epik tiyatro, göstermeci tiyatro nun geliştirilmiş biçimidir.

EPİK TİYATRO Bu tür tiyatroda amaç, seyirciyi sahneye iyice yabancılaştırmaktır.

EPİK TİYATRO Oyundaki olaylar arasında bir bütünlük yoktur.

EPİK TİYATRO Olaylar, durumlar parça verilir; arada bir şarkılar, türküler söylenir, anlatıcılar devreye girer.

EPİK TİYATRO Seyirci tam bir gözlemci olarak kalır.

EPİK TİYATRO Acı duymak, sevinmek, coşkulanmak yerine durumlar üzerinde düşünür; kendisini ve olayları nasıl değiştirebileceğini anlamaya çalışır.

EPİK TİYATRO Brecht’in “halkçı tiyatro” adını verdiği epik tiyatro, sahneyi bir ideolojinin propaganda aracı olarak kullanır; seyircilerin kalbine değil, kafasına seslenir.

TÜRK TİYATROSU

TÜRK TİYATROSU Türk tiyatrosunun, eskilere uzanan sözlü geleneği vardır ama yazılı tiyatro eserleri Tanzimat'tan sonra görülür.

TÜRK TİYATROSU Bu nedenle Türk tiyatrosu sözlü ve yazılı olmak üzere iki bölümde incelenir.

TÜRK TİYATROSU Sözlü Ürünler

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Meddahlık:

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Meddahlık: Meddah, metheden (öven) anlamına gelmektedir, tek oyuncunun sunduğu bir seyirlik oyundur.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Meddahlık: En ünlü meddah Tıflî Ahmet Çelebi’dir (IV. Murat zamanı).

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Meddahlık: Meddahın elinde bir baston, omzunda da bir mendil bulunur. Bunları taklit yaparken kullanır.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Karagöz:

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Karagöz: Gölge oyunudur. Tek kişi, deriden kesilmiş, boyalı tasvirleri mum ışığının yardımıyla perdeye aksettirir ve kahramanları da kendi sesini değiştirerek seslendirir.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Karagöz, cahil ama zeki, gözü pek biridir;

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Hacivat ise biraz eğitim almış, yarı cahil, içten pazarlıklı, nabza göre şerbet veren bir kişiliktir.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Orta Oyunu:

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Orta Oyunu: Seyircinin ortasında oynanmaktadır.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Orta Oyunu: Gölge oyunundaki Karagöz'ün yerini Kavuklu; Hacivat'ın yerini de Pişekâr almıştır.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Kukla:

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Kukla: Anadolu'ya Orta Asya'dan gelmiştir.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Kukla: İlk Batı kuklasını ise elçilik göreviyle Paris'e gönderilen Yirmisekiz Mehmet Çelebi'nin maiyetinde yer alan bir görevli getirmiş, ilk gösteri de Damat İbrahim Paşa'nın huzurunda yapılmıştır.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Köy Seyirlik Oyunları:

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Köy Seyirlik Oyunları: Köylülerin kış aylarında özellikle düğünlerde eğlenmek için düzenleyip oynadıkları dram karakterli temsillerdir.

TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler Köy Seyirlik Oyunları: Kılık değiştirme, kişileştirme, maskeler, müzik ve kalıplaşmış sözlere rastlanır. Anonimdir.

TÜRK TİYATROSU - Yazılı Ürünler Çağdaş Türk tiyatrosuna ilk önemli adım 1860'ta yapılan Gedikpaşa Tiyatrosu'yla atılmıştır.

TÜRK TİYATROSU - Yazılı Ürünler 1861'de bu tiyatroyu kiralayan Güllü Agop, 1868'de Osmanlı Tiyatrosu adlı bir topluluk kurmuştur.

TÜRK TİYATROSU - Yazılı Ürünler Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal / Vatan yahut Silistre İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi Şinasi / Şair Evlenmes

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER ROL: Oyuncunun, oyun metnine göre canlandırması gereken kişiliğe özgü söz ve davranışların tümü.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER JEST: Oyuncuların el, kol kısacası vücut hareketleri.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER MİMİK: Oyuncuların yüz hareketleri.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER AKTÖR: Erkek oyuncu

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER AKTRİS: Kadın oyuncu

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER KOSTÜM: Oyuncuların, oyun kişilerine özgü giysileri.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER DİYALOG: Oyuncuların karşılıklı konuşmaları.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER MONOLOG: Bir kişinin tek başına konuşması.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER UYARLAMA/ADAPTASYON: Bir eseri değiştirerek sahneye koyma.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER REPLİK: Bir oyuncunun sözü karşısındakine bırakırken söyleyeceği son söz.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER TİRAT: Oyuncunun uzun ve kesintisiz konuşması.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER SUFLÖR: Oyunculara rollerindeki sözleri sessizce hatırlatan görevli.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER EPİZOT: Oyundaki asıl olaya karışan ikincil olaylar.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER : KONDÜİT Oyunda sahneye çıkma sırası gelen sanatçıları uyarmakla görevli kişi.

TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER : PRÖMİYER Yeni oynanmaya başlayan tiyatro oyununun ilk temsili.

TİYATRO