TRK KLTR TARHNDE VE TRKYEDE DEERLER ETM Trk

TÜRK KÜLTÜR TARİHİNDE VE TÜRKİYE’DE DEĞERLER EĞİTİMİ Türk Kültür Tarihinde Değer Eğitimi Değerler Eğitimi Bağlamında Ahîlik Teşkilatı Türk Yazılı ve Sözlü Edebi Türlerinde Değerler Eğitimi 4. 1. Masallar 4. 2. Efsaneler 4. 3. Destanlar 4. 4. Hikâyeler Türkiye’de Değerler Eğitimine Yönelik Uygulamalar ve Çalışmalar

Türk Kültür Tarihinde Değer Eğitimi Türk İslam kültür ve edebiyat tarihinde eğitim dini ve toplumsal değerlerin üzerine inşa edilmiştir. Eğitim dini inanışın gerektirdiği değerleri bireylere kazandırmak üzerine kurgulanmış, dolayısıyla teorik ve uygulamalı eğitimin her yerinde o zamanki dini inanışın gerekleri önemli yer tutumuştur.

Değerler Eğitimi Bağlamında Ahîlik Teşkilatı Ahîlik, Anadolu coğrafyasında yaşayan halkın ekonomik düzen, sosyal dayanışma ve yardımlaşma, birlik ve beraberlik, refah ve sosyal güvenlik gibi ihtiyaçlarını karşılamak üzere 5, 6, 7, düzenli ve milli bir toplum oluşturmayı amaç edinmiş sosyal bir kurumdur 8

Masallar Türk İslam Dünyasında yer alan 40 ayrı masalda 43 değer tespit edilmiştir 28. Bu değerlerden bazıları; adalet, bağışlama, aile birliğine önem verme, alçak gönüllülük, arkadaşlık, cesaret, çalışkanlık, cömertlik, dayanışma, dış görünüşle yargılamama, diğerkâmlık, dinî değerlere duyarlılık, emanete hıyanet etmemek, duygudaşlık, eş seçme özgürlüğü, güzel huylu olma, işi ehline verme, iyilik, kalp kırmama, kardeşlik ve kötülükten sakınma, vatanseverlik, vefa, yardımseverlik gibi değerlerdir.

Efsaneler Toplum kimliğinin oluşması, toplumun devamlılığını sağlaması ve toplumu bir arada tutması noktasında efsaneler önemli bir yere sahiptir. Çünkü efsaneler, toplulukların inançları, inanışları, yaşam şekilleri, tarihi, sosyolojik özellikleri ve değerleriyle yakından ilişkilidir. Farklı bir ifadeyle efsaneler toplulukların kimlikleridir, ait olduğu toplumlara kimlik kazandırırlar.

Destanlar Destanlar, bir olay veya birbirine bağlı olaylar çevresinde şekillendiği için bir kahraman etrafında toplanır ve bu kahraman milli kimliğin özelliklerini taşıyan milli bir karakterdir 35. Genellikle olaylarda geçen kahramanlar cesaret, güç, aklı kullanma, çalışkanlık, yiğitlik, iyi ahlaka sahip olma ve dürüstlük gibi erdemleri bünyesinde barındıran kişilerdir.

Destanlar Barış … Manas, bırakın kavgayı kavgadan bir şey çıkmaz, diye yakardı. (Manas Destanı) Kadına değer verme … adı Ay Handı. Koca Kağan’ın hatunuydu. Tahtta yana, çadırda yana, savaşta yanaydılar. (Oğuz Kağan Destanı) Saygı … Manas babasının uyarısına uydu. Çinliyi öldürmedi. (Manas Destanı)

Destanlar Tanrı inancı ve dua … Oğuz’a dua edip ne dileğin varsa Tanrı Ülgen versin dediler. (Oğuz Kağan Destanı) … Oğuz Kağan, bir yerde Tanrı Ülgen’e yalvarmaktaydı. (Oğuz Kağan Destanı) Töreye bağlılık …. Hele Türk, töresine bir kavuşup yeniden bir sarılınca onu kimseler durduramazdı. (Oğuz Kağan Destanı) … Türk yiğitleri Çinli kızlarla evlenmez olmuşlardır. (…) Ölü bildikleri Türklerde bir canlanma, bir öze dönme başlamıştı. (Oğuz Kağan Destanı) … Türk töresince bir kimseyi, bu bir ejderha bile olsa uyurken öldürürse bu onun şanına yaraşmaz, yiğitliğine yiğitlik katmazdı. (Oğuz Kağan Destanı)

Hikâyeler daha çok yaşamın gerçeklerine odaklanır ve gerçekçi bir üslupla anlatılır. Hikâye ve değer denildiği zaman önemle üzerinde durulan noktalardan birisi de Dede Korkut Hikâyeleridir. Çünkü Dede Korkut Hikâyeleri, Türk edebiyatının önemli kaynak eserleri arasında görülmektedir. Bu hikâyelerin Türk kültürünün bütün unsurlarını içinde barındırması, hikâyelerde millî hayat içinde evrensel insan boyutu yakalanmış, insan yaratılışında var olan olumlu ve olumsuz vasıfların büyük bir kısmı çeşitli şekillerde ifade edilmiştir

Hikâyeler Dede Korkut Hikâyeleri 12 hikâyeden oluşmaktadır. Bu hikâyeler, bütün bir Oğuz topluluğunun yaşam şekilleri, inanç ve dünya görüşlerinin etrafında toplanmaktadır. Bu açıdan bakıldığında hikâyeler, dil aracılığıyla kültür aktarılması özelliğini yansıtmakta, toplumun ortak değerlerini kazandırmayı hedeflemektedir.

Türkiye’de Değerler Eğitimine Yönelik Uygulamalar ve Çalışmalar MEB tarafından 2009 yılında hazırlanan stratejik planda da değerler konusuna değinildiği görülmektedir Türk milletini mutlu kılma ve onu çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkarma azim ve kararlılığında çalışmak, . . Cumhuriyete ve demokratik değerlere bağlılık, . . İnsan haklarına saygılı olmak, . . Toplumsal sorumluluk bilincinde olmak, . . Katılımcı, hoşgörülü, yapıcı olmak, . . Kendisiyle ve çevresiyle barışık olmak, . . Ulusal ve evrensel değerleri benimsemek ve bunları davranış hâline getirmek, şeklinde ifade edilmiştir.