stanbul ekonomisi plan ve sanayi stanbul Ekonomisi stanbul

İstanbul ekonomisi, plan ve sanayi • İstanbul Ekonomisi • İstanbul Çevre Düzeni Planı • Planın Getirdikleri • Tesbitler, uygulama ve uygulama trendleri • Sanayiye Uyumlu Şehirleşme • Öneriler 03 Aralık 2008 –Uran Tiryakioğlu 7. SANAYİ KONGRESİ

İSTANBUL EKONOMİSİ İstanbul alanı Türkiye’nin %5’idir.

İstanbul Ekonomisi ve Boyutu, Bir Ülke Kadardır. İstanbul 153 Milyar $ Çek Cum. 175 Milyar $ İsrail 162 Milyar $ Singapur 161 Milyar $ Ölçekler yaklaşıktır CIA World factbook 2007 GDP

İstanbul’un Geliri Türk Ekonomisinin kalbi • Türkiye’nin gayrisafi milli Hasılasının 23%’ü İstanbul’da üretilir. 2007 Türkiye * Istanbul ** Kişi Başına GDP 9, 333 USD 13, 700 USD Kişi Başına GDP (Satınalma Paritesi) 12, 888 USD 18, 000 USD İstanbulda ITO ya kayıtlı 63 456; ISO ya kayıtlı 13 000; Büyük, Orta ve küçük ölçekli sanayici var. * TUIK and IMF World Economic Outlook Database April 2008 Edition ** kaba tahmin

Ekonomik Aktivitede Sektör Ağırlığı Sanayi % 38 İnşaat % 3 Finans % 6 Ulaştırma/haberleşme % 14 Ticaret % 26 Diğer % 13

İşgücü Türkiyedeki işgücünün %16’sı o Sanayi işgücünün % 28’i, o Hizmet sektörünün işlerinin % 19. 9. o Istanbul işgücü yurtiçi ortalamasına göre daha kalifiyedir. Bu nedenle İstanbul’a gelen göç inşaat ve hizmet sektöründe iş bulabilmektedir. SANAYİ İŞGÜCÜ DAĞILIMI HİZMET İŞGÜCÜ DAĞILIMI

Finans Kurumları ve Piyasası • Türkiye'deki Toplam 6, 050 banka şubesinin 1, 825 adedi İstanbul’dadır (30%). • Ülke düzeyinde 49 bankanın 42’sinin merkezi İstanbul’dadır. • İstanbul şubeleri mevduatın ve kredilerin % 42’sini oluşturmaktadır. TÜRKİYE’ DE MEVDUAT ve KREDİLERİN DAĞILIMI

İstanbul, Türkiye ihracatının yarıdan fazlasını yapmaktadır. Türkiye ihracatının %55’i İstanbul’dandır ve bunun büyük ağırlığı (%85) İstanbul sanayisi ürünleridir. Yani Türkiyenin ihracatının %46 sı istanbul sanayisinin ürünleridir. (USD billions )

Türkiye’de Toplanan Verginin Yarısı İstanbul’dan 2008 YILINA AİT VERİLER GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ TÜRKİYE/ İSTANBUL KARŞILAŞTIRMASI (1000 YTL) 2006 YILI TAHAKKUK Türkiye 150. 305. 000 İstanbul 62. 833. 000 2006 YILI İSTANBUL PAYI (%) 2007 YILI TAHAKKUK 2007 YILI İSTANBUL PAYI (%) 150. 305. 000 42, 70 43, 10 Ödenen vergiler dolayısıyla İstanbul ekonomisi belediye gelirlerine de önemli katkı getirmektedir. TÜRKİYE’ DE TOPLANAN VERGİLERİN DAĞILIMI

Vizyon 2023 yılında Türkiye’nin dünyada ilk 10. büyük ekonomisi olmasını öngörülmektedir. İstanbul ekonomisi, bu vizyonun %23 ünü; ihracatın %55 ini desteklemekte, ihracatınınsa %85’i sanayi ürünleri oluşturmaktadır. İstanbul sanayiinin durdurulmaması, yavaşlatılmaması, büyütülmesi gerekmektedir. Bu nedenle İstanbul sanayisi, kent ekonomisinin ve Türkiye ekonomisinin en önemli paydaşıdır.

1/100 000 ÇEVRE DÜZENİ PLANI 1/100 000 ÖLÇEKLİ İSTANBUL İL ÇEVRE DÜZENİ PLANI Planda Sanayi ? Mevcut Sınırlar İçinde Sağlıklaştırılacak Alanlar Ö Sanayi İşlevi Farklılaştırılacak Alanlar! Doygunluk Düzeyi Sağlanacak Organize Sanayi Bölgeleri! Desantralizasyon ! Tehdidindedir

İstanbul vizyonunda Neler Öngörülüyor? • İstanbul vizyonu olarak İstanbul Metropolü ile Marmara bölgesi arasında desantralizasyona dayalı yeni bir mekânsal iş bölümünü yansıtan bu yaklaşım; tarihi, 2 kültürel, sanatsal, turizm değerlerinin küresel ilgilere sunumu ile birlikte üst düzey yönetim ve finans 3 hizmetlerinin yürütülmesi, yüksek ve temiz teknolojinin üretilmesi, uluslar arası ve dünyaya yön veren kararların alınmasına ev sahipliği yapılması gibi öğelerle bezenmiş İstanbul vizyonunun da stratejik temelini oluşturmaktadır (sayfa 11). § Bu vizyon içinde üretim, katma değer, ihracat, bağlı hizmet sektörü, ilgili tüm paydaşlar, çalışanlar ve aileleri yoktur. Bu durumda ülke menfeatlerinin bir kısmı gözönüne alınabilmektedir. 1

Planda Sanayi Açısından Neler Öngörülüyor? • Ekonomik faaliyet sektörleri III. 1. Sanayi bölümünde: Sağlıklaştırılacak alanlar paragrafında (Sayfa 17) Ümraniye-Dudullu ve Hadımköy gibi alanlarda gelişmenin sınırlandırılması ve ayrıntılı çalışmalarla yeniden organizasyonu önerilmektedir. §Bu bölgelere sanayi yeni yönlendirilmişti. Şimdi plan gelişmeyi sınırlandırılmaya çalışılıyor.

Planda/Planda Sanayi Açısından Neler Öngörülüyor? • • • Sentez raporu bölüm’ 2 de Sanayi istihdamının 2023’e kadar %32’den %25 e düşürülmesi hedeflenmiştir. Bunun için: Dudullu, Esenyurt-Kıraç, Bahçeşehir, Gürpınar, Büyükçekmece, Tuzla OSB üstü, Tuzla Tersaneler Bölgesi istihdamı donup sağlıklılaştırılacak, İkitelli prestij alanı, Mimar Sinan, Çatalca-Merkez, Küçükçekmece-Tevfik Fikret, Zeytinburnu, Bayrampaşa, Kartal, Samandıra, Sarıgazi, Sultanbeyli, Silivri, Gaziosmanpaşa-Esentepe, Arnavutköy, Avcılar-Firuzköy, Ümraniye. Oto Sanayi, Kasımpaşa, Kağıthane-Gürsel, Şişli- Hürriyet, Gültepe, Levent Oto Sanayi, Bağcılar, Güneşli, Bahçelievler, Güngören, Topkapı-Maltepe, Dudullu OSB, Pendik, Tuzla, Maltepe, Kadıköy Sanayi işlevi farklılaştırılacak (Yani sanayi kaldırılacak) İkitelli OSB, Tuzla OSB, Dudullu OSB, Beylikdüzü OSB, Tekstilkent’in Mevcut sınırlar içinde doygunluk düzeyi sağlanacak (Yani sadece kapasitesi kadar istihdam ile sınırlandırılacak) Çerkezköy ve Gebze Tampon bölge olacak, 374 000 kişi ek istihdam alacak. (tablo 1) Dolayısı ile istihdam 1 700 000 kişiye limitlenecek, Sanayi işgücü %25 e düşecek. §İstanbul sanayinin sürdürülebilir uluslararası rekabet gücü için yılda %6 -10 büyümesi; % 5 istihdam arttırması; yılda 1000 ha ek alana ihtiyacı vardır. Kısıtlama kabul edilemez biçimdedir.

Planda Sanayi Açısından Neler Öngörülüyor? • Sanayi gelişim öngörülerine ilişkin stratejiler: A 6 da : Doğal afetler bakımından risk taşıyan istanbul'da sanayinin yığılmasının ülke geleceği bakımından yaratacağı olası dezavantajları ortadan kaldırmak için istanbuldaki sanayi yükününü azaltılmasının teşviklerle desteklenmesi (sayfa 17) B 3 : İstanbul Metropoliten alanı içinde ; özellikle merkez alanlarda kalan sanayi alanlarının 'sanayi işlevi farklılaştırılacak alanlar' olarak belirlenmesi ve bu yönde teşviklerin sağlanması (sayfa 19). § Sanayi tesisleri bilinçli kontrol ve gereksinimlere uygun inşaatlar nedeniyle konutlara göre çok daha az deprem riski taşımaktadır. § Metropoliten alan içindeki fabrikaların çevresel negatif etkisi olmayanların kendi yerlerinde kalmaları gereklidir. §Ayrıca sanayi işlevi farklılaştırılacak alanlardaki fabrikaların şehire uyum sağlaamak yerine gitmek isteyenleri olursa, buna yönelik teşviklerin vergi istisnası değil; taşınmayı finanse edecek şekilde olması gerekir. Assessing the Impacts of the Cultural Industry, David Throsby, May 12 -14, 2004

Planda Sanayi Açısından Neler Öngörülüyor? • İş hizmetleri bölümünde Tekstil ve tekstil ürünleri imalatı , verimliliği düşük; ancak istihdam payı yüksek bir sektördür. Bu birimlerin uygun olanlarının merkez şehirden çıkarılmaları alternatif hizmet istihdamının geliştirilmesi ile mümkündür (sayfa 21). • Mekânsal stratejiler: Boşalan sanayi alanlarının kültür endüstrilerinin geliştirilmesi bir potansiyel olarak değerlendirilmesine (sayfa 27). § Sanayi tesislerinin verimliliğinin düşüklüğünün bir kelimeyle varsaymak, bunu desantralizasyon gerekçesi yapmak, karar vermek zordur. İstanbul sanayii, ihracat ağırlığı gözönüne alındığında Rekabetçi ve verimlidir. Verimsizlik savı ölçüsü sektörün kendi içinde ve yurtdışı referansla kanıtlanamadıkça, hiçbirşeye gerekçe oluşturamaz. Diğer taraftan rekabet gücü düşen sanayi zaten kendiliğinden şehir dışındaki ucuz, vasıfsız işçiliği kulllanmak için dışarı gider. §Kültür endüstrisi abartılmaktadır. İhracatı ve istihdamı çok kısıtlı olan bu sektör bugünkü ve yakın gelecekteki haliyle boşalan yerlerin çok cüzi bir yerini doldurabilir. Böyle bir plan varsayımı yanlıştır.

Planda Sanayi Açısından Neler Öngörülüyor? • Sektörel yapı bölümünde: Günümüzde küresel metropoller, sanayi üretiminde yoğunlaşmayı bırakmış olup, bilgi ve teknoloji üretimine ağırlık vererek, üst düzey hizmetler, finans ve bilişim sektörlerinde küresel pazarın en rekabetçi ögelerini geliştirmektedirler. Bu doğrultuda İstanbul’un küresel platformda rekabet üstünlüğü sağlamak üzere kapsamlı bir dönüşüm gerçekleştirmesi, mevcut sektörel yapısının değişmesi hedeflenmektedir. Plan yılında çalışan oranının %40'a çıkacağı öngörülmekte, 2000 yılı itibariyle %31'i sanayi, %59'u hizmet olarak görülen istihdam yapısının %80 -85 hizmet %15 -20 sanayi olarak değişmesi hedeflenmektedir. Böylece istihdam yapısındaki sanayi baskınlığının hizmete çekilmesi öngörülmektedir (sayfa 89). 2 § Sanayi istihdamının hizmete çekilmesi nitelik ve nicelik olarak mümkün değildir. Hizmet gereklerinin çoğu sanayi ve sanayide çalışıp para kazanan ailelerle bağlantılı olduğundan sanayi istihdamı azalınca hizmet gereği daha fazla azalır. Desantralizasyonla da hizmet gerekleri de desantralize olur. Sanayi istihdam baskınlığının hizmete çekilmesi gerçekleştirilemez.

Planda Sanayi Açısından Neler Öngörülüyor? • Sanayi desantralizasyonu bölümünde: Yukarıda anlatılan sektörel yapının hizmetler yönünde gelişimine yönelik hedeflerin gerçekleştirilebilmesi sanayi politikalarının bu hedefleri destekler nitelikte olmasına bağlıdır. Kent içinde kalanların desantralizasyonu sanayinin bir çalışma alanı olarak kirleticilik boyutunun, çevresine çektiği nüfusun ve bu nüfusun yerleşmeyi seçtiği alanlar itibariyle İstanbul'un sürdürülebilirliği açısından oluşturduğu tehdidin yanında, İstanbul'un sektörel yapısının dönüşümü hedefi bağlamında da büyük önem teşkil etmektedir(sayfa 90). Denilmektedir… 3 §Desantralizasyonla insan kaynaklarını verimsizleştiren, yatırımları duplike eden, hammadde ve pazardan uzaklaşan, rekabet gücünü kaybeden, kente uyumlu ve çevreci olacağı yerde gidip başka yeri kirletme şeklinde bir politika, plan gerçekçi olamaz. Önemli olan kente, dolayısıyla çevreye uyumlu ve verimli bir sanayi ve onun gereklerini sağlayacak olan kentsel altyapıdır.

Plan metodolojisi Girdiler, Analiz 1 2 Sentez, çıktılar İstanbul Vizyonu Nüfus Artışı Girdiler Eksik Dondur PLAN Desentralize et 3 İşlev değiştir 1 SANAYİ 4

PLANIN GETİRDİKLERİ : ÇIKTILAR : SIHHİLEŞTİRİLECEK SANAYİ DÖNÜŞTÜRÜLECEK SANAYİ DOYGUNLAŞTIRILACAK SANAYİ Yeni büyüme alanları? Yeni OSB ler? Sanayi bölgeleri? 4

Sanayi için Anlam ve Sakıncaları Plan ve raporlarda İstanbul’un gelecekte bir “üst düzey yönetim, hizmetler, kültür endüstrileri ve turizm” şehri olması öngörülmekte, sanayinin desantralizasyonu ile yeni maliyetler, alt yapı ve sosyal sorunlara yol açılmaktadır. Bu İstanbul’un ve dolayısıyla Türkiye’nin daha az üreten, daha da azını ihraç edebilen yani gereksinimlerini, azalan kazançlarıyla karşılayamayan bir topluma doğru yönlendirilmesidir. Paralel şekilde planda sanayisiz “hizmetler sektörünün” gelişmesinin de kısıtlı olacağı göz önüne alınarak öngörüler tekrar değerlendirilmelidir. Abartılmış olan kültür endüstrilerinin tüm hizmet sektörü içinde payı düşüktür, dominant olması mümkün değildir. Hizmet sektörü ve kültür endüstrisinin döviz getirici vasfı sanayiye göre çok azdır. Dolayısıyla yanlış varsayımlar ve analizlerden hareket eden plan da yanlış çıktılar vermektedir. 2

Sanayi Desentralizasyonunun GETİRDİKLERİ ŞEHİR SANAYİNİN DESANTRALİZASYONU KİŞİLERİN ARTAN HAREKET İHTİYACI Mevcut altyapı yatırımının ziyanı Yeni altyapı yatırım ihtiyacı Trafik sorunu Kaos SANAYİ Metropoliten alanda konut patlaması, 3 FABRİKAYA YENİ YERDE YENİ YATIRIM K R YOK, zor durum Eski bölgedekileri işten çıkarma, Yeni yerde yeni kişilerin istihdamı Vergi düşüşü, belediye geliri düşüşü Personele sağlık, zaman israfı

Sanayi için Anlam ve Sakıncaları Temelde sanayinin çevreye ve şehre uyumlu hale dönüştürülmesi esastır. Sanayi bulunduğu yere elverişli ve verimli olduğu için gelmiştir, ve planın da tüm batıda olduğu gibi buna yönelik altyapıyı sağlayacak şekilde yapılması gerekir. Sanayi’nin de kentin önemli bir paydaşı olduğu gözardı edilerek, hazırlanan rapor ve planda sanayinin gelişim dondurularak, tahliyeye zorlanarak, sanayi verimsizleştirilmekte, Şehir istihdamı, geliri ve ihracatı da olumsuz etkilenmektedir. Sanayinin İstanbul dışına taşınması ile boşalan ve gidilen noktada rant getirmekle beraber sanayinin naklinin maliyeti ve uzaklaşmasının maliyetinden dolayı rekabet gücünü azaltmaktadır, plan bu kayıpları giderecek somut bir fon ve mekanizma öngörmemiştir. Luzumsuz yatırıma zorlanan sanayinin 5 -10 yıl kâr edemeyeceği; vergi veremeyeceği; bunun belediye gelirlerini de düşüreceği gözönüne alınmalıdır. Desantralizasyon ancak çok sıkışılan sektörler ile limitli kalmak kaydıyla zaman planı, yer gösterilmesi, gidilecek yerin tahsisi, altyapısının önceden yapılması ve yer değiştirmenin maliyetinin desteklenmesi ile mümkün olabilir. Bunun da İSO içi sektör temsilcileri ile müştereken planlanması, zamana yayılması suretiyle yapılması çok yararlı olacaktır.

Plan çıktılarının sosyo-ekonomik Sakıncaları • Fabrikalar yer değiştirmeye zorlanınca orta vadede personel ve aileleri de endirekt olarak yer değiştirmeye (şehir içi göçe) fabrikaların gittiği yerlerin yakınına yerleşmeye zorlanmaktadır. • Hal böyle olunca bir sonraki aşamada ailelerin göçü; maddi yük getirmekte, çalışmayan diğer fertlerin sorunlarını büyütmekte, şehir içinde çözülmüş bulunan ailelerin eğitim, sağlık, ulaşım gibi temel gereksinimleri aksamakta, bu hizmetlerin tekrar elde edilmesi zorlaşmaktadır. • İstanbul’da değişen birçok semtte bu olgu tekrarlayarak yıllar boyu sürmektedir. Son yıllarda Arnavutköy, Başakşehir, Hadımköy, Avcılar arası, GOSB civarında Aydınlı köyü gibi sayısız yeni yerleşim alanları gecekondulaşma, hukuki sorunları ile beraber doğmakta; buralara altyapı götürmek ülkeye külfet getirmektedir. • Diğer taraftan Batıda sanayi şehirle uyumlu olarak gelişmekte, insanlar evlerinden işlerine kolayca gidebilmektedir. Bu ise insanların trafik, uzun mesafelere ulaşmaktaki zaman kaybı gibi olumsuzlukları ortadan kaldırmaktadır. Böylece işgücünün verimliliği artmakta, ailelerin kaliteli yaşam zamanlarının artması nedeniyle iş yaşamları da olumlu etkilenmektedir.

Sanayi için Anlam ve Sakıncaları İstanbul’ da sanayi üretim yerlerinin yeniden düzenlenmesi ile sanayi üretiminde nitelik değişimi politikalarının uygulanmasında AB sürecinin getireceği yeni koşullar da belirleyici olacaktır. • AB sürecinin yeni koşullarının getireceği ilave yüklerin karşılanması ve harcamaların finansmanı için de (başta çevre yatırımları olmak üzere) devlet desteklerinin oluşması sağlanmalı ve bunların şartları, kaynakları, miktarı ve veren mercileri planda yeralmalıdır. • AB’ ye uyum sürecinde yabancı yatırımcıların Türkiye’ ye yönelik sanayi yatırımları ve ortaklık girişimlerinin genişleyeceği beklenmektedir. Yeni dönemde yabancı sermaye yatırımları için elverişli çevrenin oluşturulmasının önemli koşullarından biri de AB standartları ile uyumlu üretim yerlerinin yaratılmasıdır. Bu nedenle yabancı yatırımcılara uygun yeni sanayi üretim alanları oluşturulmalı, olanakları anlatılmalı, planda gösterilmelidir.

1 2 3 4 Plan girdisinde tüm paydaşların girdilerini içermiyor. Hizmet sektörü abartılı bir ümitle benimseniyor. Altyapı dublikasyonu ve fonksiyonlar merkezileşirilerek şehrin hareket ihtiyacı arttırılıyor, verimi düşürülüyor. Sanayi işlev değiştirilerek, büyümesi kısıtlanarak sonuçta İstanbul enonomisi küçültülüyor. Sanayi yerleşimini planla: Dondur Desentralize et ÖNLEM AL İşlev değiştir PLANLA Ö P K U İmar patlaması, Konut yığılması, KONTROL ET Konut sentralizasyonu UYGULA Kayıtsız ekonomi Merdiven altı Atölyeler

TESBİTLER, UYGULAMA VE UYGULAMA TRENDLERİ

İstanbulda sanayi yığılması yoktur

Uygulama “İstanbul’da Konut Yığılması”

“İstanbul’da Konut Yığılması vardır” “Ayrıca Özel İmar Durumları da çok artmıştır. ”

Desentralizasyona dayalı planlama ve ayrışmış yerleşim birimleri arası hareket ihtiyacını arttırmaktadır. “UYGULAMALAR VE SONUCUNDA TRAFİK KAOSU”

Konut Yığılmasında Uygulama: “KONUT İNŞAATINA ÖNCEDEN ALTYAPI” “OSB ÇIKIŞ YOLU TIKALI” OSB ye ne zaman yapılacak?

sanayi göçe zorlanınca: Desentralizasyon Uygulaması: Boşalan dükkanlar Sanayi Kıraç’a göçünce: Kiralık üst katlar “SANAYİ NEREYE HİZMET ORAYA”

İstanbul’a Göç Devam İstanbul’a göç hizmet sektörü ağırlıklı iş bulmaktadır. Sanayi 2. nesil çalışanları tercih etmektedir.

Turizm, Kongre Turizmi Gereklidir, Geliştirilmelidir. Turizm gelişmektedir. Bu alandaki yatırımlar olumlu meyvelerini verecektir. Ancak turizm yatırımları sanayi ve diğer altyapı yatırımların gecikmesi anlamını taşımamalıdır. Diğer taraftan kongre turizminin artışı da kısmi döviz getirisi açısından yadsınamaz ak avantajlar taşımaktadır.

İstanbul’un Finans Merkezi Olarak Yurtdışı Gelir Elde Edeceği Çok Uzun Vadede Gerçekçi Olabilir. İstanbul halen uluslararsı şehirler sıralmasında “Gama” Daldaki Kuş kategorisinde 48. Sıradadır. İstanbul’un finans merkezi olabilmesi için gerekli 14 altyapı faktörünü tamamlayarak, 2 milyar avro yatırım masrafı yaparak 2030 vizyonu olarak ilk beş finans merkezinden biri olma hedefini koyarsa, 2025 yılında GSMH’ya %4 lük bir ek katkı ile finansin GSMH içindeki payı %8’e (20 Milyar $) yükseltebilir. gerçekleştiren bölgesel bir finans merkezi olabilir. Diğer taraftan Türkiye’de tasarruf ve sermaye birikimi oluşamaması da bir dezavantajdır. • London’s place in the UK Economy, 2006 -07 • İstanbul’un Uluslararası Finans Merkezi Olma Potansiyelinin Değerlendirilmesi; Deloitte Ekim 2007 • The Competitive position of London as global Financial Centre Z/Yen Ltd. 2005 • Ersin Özince , Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Başkanı, 2008 • International Financial Markets in the UK, November 2008

İstanbul Kültür Endüstrileri Gereklidir. Ancak İstihdam ve Gelir Sağlaması İhmal Edilecek Boyuttadır. Daldaki Kuş Kültür faaliyetleri gerekli ve önemlidir; ancak ekonomik etkisi kısıtlı boyutta kalmaktadır. Diğer taraftan içsel bir hizmet olduğundan döviz getirisi çok az düzeydedir. Kültür endüstrisi abartılmaktadır. İstihdamı nitelik ve nicelik bakımından da çok kısıtlı olan bu sektör bugünkü ve yakın gelecekteki boyutuyla sanayiden boşalabileceği düşünülen yerlerin çok cüzi bir kısmını doldurabilir. • Assessing the Impacts of the Cultural Industry (presented at Lasting Effects: Assessing the Future of Economic Impact Analysis of the Arts Conference), David Throsby, May 12 -14, 2004, The University of Chicago-Cultural Policy Center.

Hizmet Sektöründe büyümek mümkündür, ancak içseldir, döviz getirisi azdır. 2 HİZMETLER SANAYİ TARIM İNŞAAT HİZMETLER SANAYİ Sanayi gelişmezse sanayiyle ilgili %30 -80 bağlantılı alt hizmet sektörleri gelişemez.

Gelişimi topyekün sağlayarak dengeli, hızlı ve köklü büyümek mümkündür. 2 HİZMETLER SANAYİ TARIM İNŞAAT HİZMETLER SANAYİ Topyekün gelişme birbirini destekleyerek büyütür. Bunun ana komponenti sanayidir.

1/100 işlevini 000 PLANI UYGULANIRSA: Sanayi değiştirmek, dondurmak ve desantralizasyon Yeni altyapı gereği Az vergi Az gelir Yatırım yapamama İhracat azalması İşsizlik İlgili hizmetlerde azalma Gelir dağılımında Bozulma Göreceli Fakirleşme Suç Oranında Artış

SANAYİYE UYUMLU ŞEHİRLEŞME Örnekler : Dünyada sanayileşmiş ve sanayileşmekte olan ülkelerde sanayinin bulunduğu yerde şehir ve çevre ile uyumlu hale dönüştürülmesi için sürekli plan ve teşvikler uygulanmakta ve desantralizasyon düşünülmemektedir. Diğer taraftan şehrin gelişmesi mevcut sanayiye uygun olarak planlanmaktadır. Bunun sebebi desantralizasyonun getireceği sosyoekonomik maliyetin yüksek olmasıdır. Aşağıda dünyadan örnekler verilmektedir.

Sanayiye Uyumlu Şehirleşme : Münih Krauss-Maffei BKK Demag • • • Krauss-Maffei, Münih’in içinde, tank zırhı dökümlerinin yapıldığı, dev plastik enjeksiyon makinalarının imal edildiği, her yıl 10. 000’lerce ton çelik döküm yapılan bir fabrikadır. Çevresinde konutlar da bulunmaktadır. 100 yıldır “Desentralize” edilmemiştir. TIR lar fabrikaya ağaçlıklı yollardan ulaşmakta, Çalışanlar işlerine bisikletle gidebilmekte, hiçbir çevre ve trafik sorunu görülmemektedir.

Sanayiye Uyumlu Şehirleşme : Los Angeles, CA Nortrop Aircraft Hughes Aircraft Robinson Helicopter • • Hughes Aircraft Elektrik makinaları fabrikaları, Nortrop Aircraft ve Robinson Helikopter fabrikaları (Ağır sanayi) Los Angeles içinde, “Rodando Beach” sahilindedir. Etrafı yerleşim alanıdır. 70 -80 yıldır hiçbiri “Desentralize” edilmemiştir.

Sanayiye Uyumlu Şehirleşme : Berlin Siemens Power Energie Siemens AG • • Siemen’in birçok fabrikası Berlin dedir. Halen Elektrik makinaları ve ileri teknoloji üretimler yapılmaktadır. Fabrikaların Etrafı yerleşim alanıdır. 100 yılı aşkın süredir “Desentralize” edilmemişlerdir.

Sanayiye Uyumlu Şehirleşme : Ludwigshafen BASF • BASF Almanya’nın en büyük kimya sanayi Rhein Bölgesi’nde nehir kenarında turizm ve yerleşim alanlarıyla iç içe. Çalışanların büyük çoğunluğu çevrede yaşıyor.

Sanayiye Uyumlu Şehirleşme : Ludwigshafen • Şehir, nehir kenarındaki sanayiye uyumlu şekilde, sanayinin etrafında oluşturulmuştur.

Sanayiye Uyumlu Şehirleşme : Trieste, Monfalcone Evler Fincantieri Tersanesi 600 Yan Sanayi • 200 yıllık Fincantieri tersanesi (Ağır sanayi) Trieste de Monfalcone sahilindedir. Etrafı yan sanayi ve yerleşim alanıdır; birçok parçanın yanısıra prefabrik olarak yapılmış kamaralar treyler üzerinde yan sanayiden tersaneye getirilmektedir. 1959 da özelleşmiş ama “Desentralize” edilmemiştir. FVG bölgesi İtalya ve Avrupa’nın en zengin bölgesi olmuştur.

Sanayiye Uyumlu Şehirleşme : Trieste

Uygunsuz örnek: Tüketim Şehri Dubai Her şeyi ithal et Petrol ihracat Lojistik merkezi Tüccarlar, Hizmet sektörü, Tüketiciler

ÖNERİLER

Hedefler, Girdiler Vizyon 2023 Türkiyeyi dünyanın onuncu büyük ekonomisi olmayı öngörmektedir. Nazım Ekren, Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı İstanbul, Türkiye ekonomisinin kalbidir, Türkiyenin merkezidir, ekonomininlokomotifi konumundadır. Yılda 42 milyon turistin ziyaret ettiği, 12 milyon kişinin kongreler için gittiği Paris, sanayiden vazgeçmiş değildir. C. Tanıl Küçük, İSO Yönetim kurulu başkanı “Verdiğim ekonomik rakkamlar İstanbul’un sanayiden soyutlanmasının yanlış olacağını ortaya koymaktadır. ” “Bu mesele istanbulun değil, Türkiyenin meselesidir. Dolayısıyla, genel olarak sanayiyi bir sorun olarak algılamak son derece yanlıştır. ” “Çözüm için atılması gereken adımlardan birisi; mevcut sanayi işletmelerinin Organize Sanayi Bölgelerine taşınması olabilir. ” Murat Yalçıntaş, İTO Başkanı

Yeni İstanbul Vizyonu Vizyon: İstanbul’un yaşamak, üretmek, çalışmak ve ziyaret etmek için küresel metropoller arasında tercih edilen ilk 10 şehirden biri olması. İstanbul Yönetiminin Misyonu: Kısa vadeli ve küçük paydaş gruplarının öngörülerini aşıp, tüm paydaşların uzman görüşlerini birleştiren bir model kullanarak İstanbul’da yaşayanların refah, güvenlik ve huzurunun artışı için verimli üretim, üst düzey yönetim, finans ve ileri teknolojileri dengeli kullanan, planlı bir gelişim.

Girdiler, Analiz Vizyon 2023 Sentez, çıktılar Yeni İstanbul Vizyonu Büyüme verileri (Nüfus dahil) Küçük Bölgeler Şeklinde ve Sanayiye Uyumlu Şehirleşme PLAN Kalkınma planı Sanayi Envanteri Sanayi Tüm Sosyal Paydaşlar Dengeli Gelişme Refah arttırma

Yeni Plan Nasıl Olmalı? Genel: • Sanayinin tahribini engelleyecek şekilde değişkenlerin gelişimine yönelik ortak çözüm bulmak; • Hareket ihtiyacının azaltılması için: o Büyük plan yerine daha küçük birçok plan o Küçük, kendine yeterli bölgeler (Konut, sanayi, hizmet) o Sanayi, depolama bütünleşmesi • Kamu yararı gözeterek tüm paydaşlarla beraber refah artışının gereklerini sağlamak. • Sanayiye büyüme öngörüsü doğrultusunda Metropoliten alanda her yıl yeni OSB’ler ve sanayi bölgeleri açmak; • İstanbul’a göçe önlem almak

Kent Makroformunda Kendi Başına Yeterli, Küçük Yerleşim Birimlerinin Dengeli Yayılımı: Kendi başına yeterli, minimum hareket gerektiriyor, minimum trafik sorunu ile, daha rahat, daha verimli. . . (Mevcut liman, gümrüklerin işlemeye devamı kaydı ile)

Küçük Ölçekli, İyi Uygulama Örneği: “SANAYİ VE DEPOLAR YANA” Kendiliğinden oluşmuş planlanmamış, . . . Trafik sorunu yok, minimum hareket gerektiriyor, verimli ve JIT. . .

Genel Öneriler: • İstanbul’da şehirle uyumlu sanayinin ISO ile beraber tesbiti ile metropoliten alanda kalması desteklenmeli, • İmar planlarında yeni sanayi alanları belirlenerek bürokratik engeller kaldırılıp izinler verilmelidir • Kapasite artırımı, teknoloji yenilenmesi konularında bürokratik engeller kaldırılmalıdır. • Taşınması gereken sanayinin taşınmasına ilişkin bir plan, ISO ile beraber ortaya konmalıdır. • Ne tür sanayinin, ne zaman, nereye, hangi kaynaklar kullanılarak (Raporda teşviklerden bahsedilmekle beraber neyin, hangi kurum tarafından ne şartlarla teşvik edileceği belli değildir. ) hangi finansman ile gidileceği uzlaşarak planlanmalıdır.

İstanbul’da şehirle uyumlu sanayinin ISO ile beraber tesbiti ile metropoliten alanda kalması desteklenmeli, lüzumsuz işlev değişimi ve yer değişimi ve mükerrer altyapı gereksiniminden kaçınılmalıdır. Atık Sektör Transport Gereği Su Hava Hurda az evsel ısınma az az evsel ısınma orta evsel ısınma az X Y Elektronik Z Konfeksiyon T U Makina, otomasyon

Şehire Uyumlu Sanayi Korunmalıdır : Keresteciler: Bostancı: Gürpınar: Elektronik sanayii Konfeksiyon Kimya maddeleri Civardan 130 kişi çalışıyor, Civardan 100 kişi çalışıyor, 1200 kişi çalışıyor, İhracat: 1 Milyon $ / Yıl İhracat: 25 Milyon $ / Yıl Ruhsatlı, Atık yok Ruhsatlı, Arıtması var İhracat: 3 Milyon $ / Yıl Ruhsatlı, Atık yok Jeneratörü ses yapıyor Rehabilite edilmeli Bu fabrikaların altyapısı zaten var; çevreye atıkları yok, civardan istihdam nedeniyle ek trafik yaratmıyorlar. Sadece üçü 29 Milyon $ yıllık ihracat ile döviz kazandırıyorlar. Niçin büyümesinler veya gitsinler?

Genel Öneriler: • İstanbul’ un yeni yapılanmasına bağlı olarak sanayi sektörü için geliştirilen strateji ve uygulama politikalarının plan ve karar aşamasında İSO koordinasyonunda sanayi sektörünün tüm uzman temsilcilerinin azami katılımının sağlanması, uzlaşılan isteklerinin plana işlenmesi, • Metropoliten alan planlamasında: • Katı atık, Atık depolama, Arıtma, geri kazanım şekli ve yerleri Ulaşım ve trafik • Enerji altyapısı öncelikli yapılacak eylemler içinde yeralması. • İstanbul Metropoliten Alanı’nda dondurulan veya gitmek zorunda bırakılan sanayinin ne kadarı Türkiye’nin daha az elverişli yerine mi kayar? Yoksa geniş teşviklerin olduğu uygun atmosferdeki başka ülkelere mi gider? Konusunun iyi düşünülmesi ve ekonomik ve istihdam kayıplarının sağlıklı tahmini ve plana yansıtılması gerekir. • Metropolitan alan içersindeki kamu alanları sit alanı ilan edilerek park, bahçe ve sergi alanlarının yapımı öncelikle bu kamuya ait alanlardan başlatılması. • Merdiven altı tabir edilen kayıtsız küçük atölyeler rehabilite edilmeli, sanayi siteleri planlanarak buralara yönlendirilmeli, teşvik edilmelidir.

Genel Öneriler: Üretim yerleri değişecek olan şirketler ve kurulacak yeni sanayi alanları için: • İmar, elektrik, su, doğalgaz, yol, otopark bedellerinde, ruhsat harçlarında indirim ve kolaylıklar sağlanması, • Altyapı hizmetlerinin tamamının TAŞINMA ÖNCESİNDE hazır hale getirilmesi, • Taşınmanın makul bir takvim içinde yapılması, • Üreticilerin rekabet gücü kaybına yönelik riskleri azaltıcı şekilde yansanayi için de yerleşimler düşünülmesi, • İl mesleki eğitim fonlarının yeni gidilecek yerlerde işbaşında nitelikli iş gücü eğitim projelerine kaydırılması,

TEŞEKKÜRLER… Referanslar: • TUi. K • İstanbul çevre düzeni planı Temmuz 2006 • 1/100 000 ölçekli İstanbul il çevre düzeni planı raporu (taslak) • İSO • London’s place in the UK Economy, 2006 -07 • İstanbul’un Uluslararası Finans Merkezi Olma Potansiyelinin Değerlendirilmesi Deloitte Ekim 2007 • İstanbul Ekonomisi Prof. Dr. Deniz Gökçe • Central intelligence agency, the world fact book, 2007 • The Competitive position of London as global Financial Centre Z/Yen Ltd. 2005 • Assessing the Impacts of the Cultural Industry, David Throsby, May 12 -14, 2004, The University of Chicago-Cultural Policy Center. • International Financial Markets in the UK, November 2008