Ryby uchwowce pierwotnie wodne RYBY SYSTEMATYKA CHRZSTNOSZKIELETOWE KOSTNOSZKIELETOWE

Ryby − żuchwowce pierwotnie wodne

RYBY − SYSTEMATYKA • CHRZĘSTNOSZKIELETOWE • KOSTNOSZKIELETOWE • łuski plakoidalne • łuski ganoidalne, cykloidalne lub ktenoidalne • szkielet skostniały • skrzela okryte pokrywą skrzelową • pęcherz pławny u wielu gatunków • wydalanie amoniaku • zapłodnienie zewnętrzne u większości gatunków • jajorodne • • • szkielet zbudowany z chrząstek szczeliny skrzelowe brak pęcherza pławnego wydalanie mocznika zapłodnienie wewnętrzne • jajorodne lub żyworodne

RYBY − SYSTEMATYKA • CHRZĘSTNOSZKIELETOWE • KOSTNOSZKIELETOWE • skóra z licznymi gruczołami • czaszka połączona nieruchomo z kręgosłupem • jeden obieg krwi • płetwy • skrzela

RYBY − ŚRODOWISKO ŻYCIA RYBY • zmiennocieplne kręgowce wodne oddychające skrzelami • najstarsza grupa kręgowców (pojawiły się około 480 mln lat temu) • najliczniejsza grupa współcześnie żyjących kręgowców • występują we wszystkich typach zbiorników wodnych na Ziemi, z wyjątkiem zbiorników o skrajnie trudnych warunkach

RYBY − PRZYSTOSOWANIA DO ŻYCIA W WODZIE Przystosowania do życia w wodzie • skóra pokryta łuskami i śluzem • nieruchome połączenie głowy z tułowiem • obecność płetw • obecność pęcherza pławnego • obecność skrzeli • występowanie linii nabocznej • wyostrzone zmysły węchu i smaku

RYBY − KSZTAŁTY CIAŁA

RYBY − POKRYCIE CIAŁA • Skóra zbudowana z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwej − naga, gruba, z licznymi gruczołami śluzowymi i komórkami barwnikowymi (u niektórych gatunków) − pokryta łuskami, ułożonymi dachówkowato (u większości gatunków) ŁUSKI plakoidalne cykloidalne ganoidalne ktenoidalne

RYBY − BUDOWA SZKIELETU płetwa piersiowa promienie płetwa grzbietowa czaszka pas barkowy pas miednicowy żebra płetwa brzuszna kręgosłup płetwa odbytowa płetwa ogonowa

RYBY − RODZAJE PŁETW Płetwa piersiowa − Płetwa grzbietowa − parzysta, służy do utrzymywania równowagi i zmiany kierunku nieparzysta, zapewnia utrzymanie równowagi, wraz z płetwą odbytową pełni funkcję steru umożliwiającego nagłe zmiany kierunku ruchu Płetwa ogonowa − nieparzysta, umożliwia wykonywanie ruchu postępowego Płetwa brzuszna − parzysta, u większości gatunków służy do utrzymywania wybranej pozycji ciała, u niektórych − do kroczenia po lądzie, a u ryb latających umożliwia wykonywanie lotów ślizgowych ponad powierzchnią wody Płetwa odbytowa − nieparzysta, zapewnia utrzymanie równowagi

RYBY − BUDOWA WEWNĘTRZNA pęcherz pławny nerka skrzela jelito serce wątroba gonada

RYBY − DZIAŁANIE PĘCHERZA PŁAWNEGO • przekształcony uchyłek przewodu pokarmowego • postać worka nieprzepuszczalnego dla gazów • narząd hydrostatyczny, może również brać udział w odbieraniu dźwięków, wydawaniu odgłosów TYPY PĘCHERZY PŁAWNYCH zamknięty regulacja zawartości gazu w pęcherzu odbywa się za pomocą specjalnego gruczołu otwarty, jedna komora otwarty, dwie komory połączenie z przełykiem umożliwia zwierzęciu uzupełnianie gazów przez połykanie powietrza znad powierzchni wody oprócz regulacji ciężaru właściwego ryby bierze udział w odbieraniu dźwięków

RYBY − SKRZELA I UKŁAD KRWIONOŚNY Pokrywy skrzelowe działają jak pompy ssąco-tłoczące, utrzymując jednokierunkowy przepływ krwi Skrzela umieszczone są w jamie skrzelowej i osadzone na łukach skrzelowych Listki skrzelowe osadzone są na łukach skrzelowych w dwóch szeregach Blaszki skrzelowe, bogato unaczynione i unerwione poprzeczne fałdy na powierzchni każdego listka, zwiększają powierzchnię oddechową Układ krwionośny ryb zamknięty, jeden obieg krwi aorta brzuszna przedsionek serca naczynia włosowate skrzeli aorta grzbietowa komora serca zatoka żylna naczynia włosowate narządów

RYBY − UKŁAD NERWOWY I NARZĄDY ZMYSŁÓW Linia naboczna jest najważniejszym narządem zmysłu ryb Oko jest dobrze rozwinięte, jego akomodacja następuje poprzez przemieszczanie się prawie kulistej soczewki względem siatkówki Mózgowie składa się z pięciu części ułożonych liniowo kresomózgowie międzymózgowie Receptory ułożone są w jednej linii w kanalikach Kanaliki biegną wzdłuż całego ciała i rozgałęziają po obu stronach głowy śródmózgowie móżdżek rdzeń przedłużony

RYBY − OSMOREGULACJA RYBY CHRZĘSTNOSZKIELETOWE • utrzymują w organizmie wysokie stężenie substancji osmotycznie czynnych , np. mocznika, przez co ciśnienie osmotyczne w płynach ustrojowych jest podobne do tego w wodzie morskiej

RYBY − OSMOREGULACJA RYBY KOSTNOSZKIELETOWE MORSKIE SŁODKOWODNE • stale tracą wodę, ponieważ stężenie soli w wodzie jest większe niż w płynach ustrojowych ryby • piją wodę morską w celu odzyskania utraconej wody • nadmiar jonów soli mineralnych (Na+, K+, Cl-) usuwają przez skrzela • wydalają niewielkie ilości silnie stężonego moczu • są narażone na przenikanie wody do wnętrza ciała i straty jonów soli mineralnych, ponieważ stężenie soli w płynach ustrojowych ryby jest większe niż w wodzie • stale usuwają nadmiar wody przez nerki • uzupełniają ubytek jonów soli mineralnych, wychwytując je z wody za pomocą komórek solnych nabłonka skrzeli

RYBY − OSMOREGULACJA U RYB KOSTNOSZKIELETOWYCH MORSKICH SŁODKOWODNYCH

RYBY − ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ • zwierzęta rozdzielnopłciowe, u wielu gatunków z wyraźnie zaznaczonym dymorfizmem płciowym • okres rozrodu − tarło − odbywa się w określonych miejscach − tarliskach • ryby anadromiczne, np. łosoś, wędrują do wód słodkich • ryby katadromiczne, np. węgorz, wędrują do mórz • zapłodnienie zewnętrzne u ryb jajorodnych (większość ryb kostnoszkieletowych); samica składa w wodzie ikrę, która jest zapładniana przez samca • zapłodnienie wewnętrzne u ryb jajożyworodnych lub żyworodnych (ryby chrzęstnoszkieletowe i kostnoszkieletowe ryby akwariowe)

RYBY − OPIEKA NAD POTOMSTWEM • u konika morskiego jaja są przechowywane w specjalnej torbie lęgowej na spodniej stronie ogona u samców • ryby pielęgnicowate, np. pyszczaki, przechowują ikrę, a później larwy w pysku • w wypadku ciernika – samica buduje gniazdo i opiekuje się jajami i narybkiem • sumy wentylują ogonem jaja złożone w gnieździe przez samicę

RYBY − PRZEGLĄD SYSTEMATYCZNY • Podgromada: ryby chrzęstnoszkieletowe ogończa chimera rekin manta

RYBY − PRZEGLĄD SYSTEMATYCZNY • Kostnoszkieletowe dorsz okoń płoć pstrąg

RYBY − OCHRONA SPOSOBY OCHRONY RYB • ochrona zbiorników wodnych: • powstrzymywanie dopływu zanieczyszczeń i substancji biogennych • napowietrzanie, odmulanie, odchwaszczanie • odtwarzanie zróżnicowanej strefy przybrzeżnej • zapewnienie drożności rzek: • usuwanie przeszkód i progów • przebudowa koryt rzecznych • przywracanie połączeń starorzeczy z rzekami • ochrona gatunkowa ryb: • przepisy wprowadzające limity połowów, okresy ochronne, wymiary ochronne ryb • ochrona siedlisk i tarlisk

RYBY CHRONIONE W POLSCE jesiotr zachodni kiełb białopłetwy różanka piskorz