Rola bibliometrii w analizie i ocenie dorobku naukowego

Rola bibliometrii w analizie i ocenie dorobku naukowego Dr hab. Zbigniew Osiński, prof. UMCS

Bibliometria Alain Pritchard (1969 ), zastosowanie matematycznych i statystycznych metod do badania książek i innych środków komunikacji GUS, zastosowanie metod matematycznych i statystycznych do analizy literatury naukowej, pozwalające na ocenę wielkości produkcji naukowej „Słownik terminologiczny informacji naukowej” , badanie stanu ilościowego i tendencji rozwojowych piśmiennictwa metodą statystyczną na podstawie opisów bibliograficznych lub statystyki wydawnictw

Prawa bibliometrii Prawo Bradforda - istnieje nieduże jądro najważniejszych czasopism, w których jest drukowana znaczna liczba (ok. 1/3) spośród wszystkich wartościowych publikacji z danej dziedziny ale… nie da się tego udowodnić w każdej dyscyplinie, to raczej „chwyt marketingowy” Prawo Lotki - liczba autorów, którzy opublikowali n prac jest odwrotnie proporcjonalna do n 2 ale… nie istnieje żadna jednolita metoda gromadzenia i grupowania danych w celu testowania prawa Lotki; ale… prof. J. Śmigielski twierdzi, że tylko 5% badaczy jest autorami prac odkrywczych Prawo Burtona i Koblera – starzenie się prac, okres od wydania artykułu do jego ostatniego cytowania wynosi, w zależności od dyscypliny, od kilku do kilkunastu lat

Zalety bibliometrii dla nauki (z wyłączeniem humanistyki i nauk społecznych) • Zobiektywizowane dane, trudne do manipulacji • Znormalizowane dane, pozwalają na porównania • Oparte na bezpośrednich efektach badań – publikacjach i cytowaniach • Analizy mogą prowadzić analitycy spoza środowiska naukowego • Prostota zbierania danych • Niezależność od ocen subiektywnych typu recenzje

Wady analiz bibliometrycznych • Oddają stosunki ilościowe, a nie jakościowe • Opisują obiekty (publikacje, cytowania), a nie idee i rozwiązania (istota nauki) • Pomijają publikacje i cytowania nieobecne w określonych bazach danych, gubią realnie istniejące tendencje i zjawiska • Ograniczoność baz danych prowadzi do wykazywania zjawisk i tendencji, których nie ma w rzeczywistości • Nie radzą sobie z takimi zjawiskami jak: utajnianie wyników badań, mody na pewne tematy, sztuczne „nabijanie” cytowań, językowa polityka wydawców i operatorów baz danych • Słabo oddają specyfikę nauk humanistycznych i społecznych

Źródło „problemu” Ocena parametryczna jednostki naukowej – 3 N – 2 N 0 Kategoria jednostki naukowej wpływa na wielkość dotacji statutowej Habilitacja – m. in. publikacje w czas. z JCR i inne naukowe (lista ministerialna), sumaryczny IF, cytowania i indeks H z Wo. S, Granty – „punktowa” waga publikacji, cytowania, indeks H

Wskaźniki bibliometryczne impact factor – miara oddziaływania, wskaźnik znaczenia; określa ilość cytowań uzyskanych przez artykuły opublikowane w danym czasopiśmie w pewnym okresie podzieloną przez ogólną liczbę artykułów zamieszczonych w tym czasopiśmie w tym samym czasie indeks Hirscha (h-index), liczba h takich publikacji, których liczba cytowań c jest nie mniejsza od h indeks Egghe (g-index), liczba g takich publikacji, które uzyskały łącznie g 2 cytowań immediacy index, wskaźnik szybkości oddziaływania – wyraża stosunek cytowań artykułów w roku ich publikacji, do liczby artykułów opublikowanych w tym samym roku w danym czasopiśmie

Bibliometryczne bazy danych Web of Knowledge firmy Thomson Reuters: Web of Science – indeksy cytowań Journal Citation Report – czasopisma z wyliczonym IF Master Journal List – czasopisma uwzględniane w Wo. S Scopus firmy Elsevier: SCImago Journal Rank (SJR) indicator - wskaźnika cytowalności czasopism indeksowanych w bazie Scopus SNIP (ang. source normalized impact per paper) „miara cytowań w kontekście”, częstotliwość cytowania publikacji w danym obszarze naukowym Index Copernicus – IC Journal Master List, personal IF badacza INSPEC - http: //inspecdirect. theiet. org/

Narzędzia wyszukiwawcze Google Scholar Metrics Google Patents Publish or Perish

Czasopisma „punktowane” A- 15 -50; B – 1 -10; C – 10 -14; http: //lista 2012. indexcopernicus. com/index. htm http: //www. czasopismapunktowane. pl/ e. Kulczycki

Kryteria oceny czasopism z listy B Recenzja naukowa (2); rada naukowa, recenzenci i autorzy międzynarodowi, rozbudowana redakcja (naczelny, językowy, statystyczny, tematyczny) Forma papierowa, mile widziana wersja elektroniczna (przynajmniej spisy treści i abstrakty); w czasopismach tylko elektronicznych artykuły z DOI; Parametr RIF – cytowalność w czasopismach z JCR; indeksowanie przez bazy bibliograficzne Minimum dwuletni okres funkcjonowania, systematyczne wydawanie, przeciwdziałanie „ghostwriting” i „guest authorship”

Wiarygodność bibliometrii IF ≠ SJR; Ih. Wo. S ≠ Ih. Po. P; ilość cytowań zależy od bazy cytowanie ≠ cytowanie: opieram się na metodzie opracowanej przez X; pisał o tym X; X popełnił plagiat; pisałem o tym w pracy. . częściej cytuje się prace o modnych problemach oraz prace przeglądowe; istotne różnice pomiędzy dyscyplinami IF czasopisma ≠ cytowalność artykułu IF dostaje się za: oryginalne artykuły naukowe, prace przeglądowe, materiały redakcyjne, listy do redakcji, nekrologi, sprawozdania ze zjazdów

Wiarygodność bibliometrii Problemy z Ih: Autor 1 – 100 prac, 5 cytowanych po 100 razy, 10 po 10 razy, 85 po 6 -7 razy; Ih = 15 Autor 2 – 50 prac, 20 po 20 razy, pozostałe 0 cytowań; Ih = 20 Problemy z cytowaniami: W latach 1976 -1983 najczęściej cytowanymi autorami byli K. Marks i W. Lenin. Jedna z ważniejszych współcześnie dla naukoznawstwa publikacja Michaela Polanyiego o "wiedzy ukrytej" nie była cytowana przez 25 lat

Widoczność w Google Scholar Biblioteki cyfrowe, np. FBC Repozytoria: instytucjonalne, dziedzinowe i ogólno -naukowe Czasopisma open access – elektroniczne, naukowe i indeksowane, np. w DOAJ

Wymogi GS wobec plików pdf Pdf z pliku doc, docx lub ocr skanu Do 5 MB, nazwa bez polskich znaków i spacji Uzupełnione metadane - Be. Cy. PDFMeta. Edit

Widoczność c. d. Polska Bibliografia Naukowa Research. Gate Researcher. ID

Przyszłość – czy webometria? Wejścia na strony, pobieralność plików, linki zewnętrzne – czy to o czymś świadczy? ? A ten ranking ? ?

Bibliografia K. Klincewicz, M. Żemigała, M. Mijal, Bibliometria w zarządzaniu technologiami i badaniami naukowymi, Warszawa 2012, dostępna na stronie MNi. SW E. Kulczycki, Jak dodać pracę do Google Scholar… - http: //ekulczycki. pl/ Poradniki ICM - http: //zatoka. icm. edu. pl/sci/ Poradniki Thomson Reuters - http: //wokinfo. com/poland/ Serwis EBIB - http: //www. nowyebib. info/ Repozytorium e-Li. S - http: //eprints. rclis. org/ Wirtualna Biblioteka Nauki - http: //wbn. edu. pl/