Rola ultrasonografii w ocenie stopnia zaawansowania zmian w

Rola ultrasonografii w ocenie stopnia zaawansowania zmian w RZS – porównanie z badaniem RTG Małgorzata Wieczorek, K. Zaniewicz-Kaniewska, M. Rell-Bakalarska* Zakład Radiologii * Przychodnia Przykliniczna Instytutu Reumatologii w Warszawie

Materiał • 44 chorych ( 39 K i 5 M ) z rozpoznanym klinicznie rzs w wieku 21 -72 lat (śr. 51 lat) • 118 badań usg rąk i/lub stóp - 76 badań rąk i 42 badania stóp • Badania RTG

Metoda • RTG – CR, kasety z wysoką rozdzielczością – 50 μ • USG - HDI 5000 sonda 12 MHz, PD z wysoką czułością

Metoda • RTG – ocena zmodyfikowaną metodą Sharpa • USG - ocena powierzchni kostnych zmodyfikowaną metodą Sharpa • Odstęp między badaniami do tygodnia

Ocena zmian Okres I – wczesny – zmiany niewielkie (ręce) (przynajmniej 1 z poniższych objawów) RTG - obrzęk części miękkich okołostawowych, - geody - osteoporoza przystawowa, - niewielkie zwężenie przestrzeni stawowych USG - płyn i/lub obrzęk błony maziowej w pochewkach ścięgien - płyn i/lub obrzęk błony maziowej wewnątrzstawowej

Ocena zmian Okres II -– zdefiniowane wczesne zmiany: RTG / USG - obrzęk tkanek miękkich, - osteoporoza przystawowa, - zwężenie przestrzeni stawowych, - nadżerki

Ocena zmian Okres III – średnie zmiany destrukcyjne: RTG / USG - obrzęk tkanek miękkich, - geody w tkance podchrzęstnej, - osteoporoza przystawowa, - zwężenie przestrzeni stawowych, - nadżerki na powierzchniach stawowych różnych stawów.

Radiologiczna ocena zmian (modyfikacja) Okres IV – deformacji stawowych: RTG / USG - obrzęk tkanek miękkich, - nadżerki kostne, - uogólniona osteoporoza, - zniekształcenia powierzchni stawowych, - nadwichnięcia, - przykurcze.

Radiologiczna ocena zmian (modyfikacja) Okres V – ciężkich deformacji stawowych: RTG / USG - uogólniona osteoporoza, - obrzęk tkanek miękkich, - nadżerki kostne, - zniekształcenia powierzchni stawowych, - nadwichnięcia, - przykurcze, - kostne zesztywnienia.

K. l. 48 RZS 1

RZS 2

M. l. 57 RZS?

RZS 3

RZS IV

RZS V

Porównanie wyników badań RTG z USG RTG 0 o Io IIIo IVo Vo 0 o 12 8 8 2 0 0 Io 1 11 13 5 0 0 IIo 0 0 17 2 0 0 IIIo 0 1 5 18 2 0 IVo 0 0 0 2 3 0 Vo 0 0 0 2 0 6 11 ( 9% ) 40 (34%) 67 (57%)

Porównanie wyników badań RTG z USG RTG 0 o Io IIIo IVo Vo 0 o 12 8 8 2 0 0 Io 1 11 13 5 0 0 IIo 0 0 17 2 0 0 IIIo 0 1 5 18 2 0 IVo 0 0 0 2 3 0 Vo 0 0 0 2 0 6 11 ( 9% ) 40 (34%) 67 (57%)

Porównanie wyników badań RTG z USG RTG 0 o Io IIIo IVo Vo 0 o 12 8 8 2 0 0 Io 1 11 13 5 0 0 IIo 0 0 17 2 0 0 IIIo 0 1 5 18 2 0 IVo 0 0 0 2 3 0 Vo 0 0 0 2 0 6 11 ( 9% ) 40 (34%) 67 (57%)

Ocena zmian wyniki RTG fałszywie ujemne Okres I: • Obrzęk pochewek ścięgien – najczęściej zginaczy może nie pogrubiać zarysu tkanek miękkich. • Nadżerki na przednich i tylnych powierzchniach widoczne są w projekcji AP jako geody. Okres ≥ II: • Część nadżerek na bocznych i przyśrodkowych powierzchniach nie jest widocznych z powodu nasilonej osteoporozy.

Ocena zmian wyniki RTG fałszywie dodatnie Okres I: • Nasilona, uogólniona osteoporoza. • Obrzęk limfatyczny. Okres > III: • Nakładające się zmiany zwyrodnieniowe i pozapalne. Okres V: • Duże zwężenia przestrzeni stawowych i osteoporoza

Ocena zmian wyniki USG fałszywie dodatnie: Okres ≥ II: • Odmiany anatomiczne kształtu kości udające nadżerki. Błąd jest tym większy im większy obrzęk błony maziowej i przekrwienie. • Usztywnienie stawów wynikające ze zmian i bólu – badanie czynnościowe może nie wykazać przesuwania się kości względem siebie.

Ocena zmian wyniki USG fałszywie ujemne Okres ≥ II: • Część nadżerek na trudno dostępnych powierzchniach nie jest widocznych. • Trudności w uwidocznieniu zwężonej przestrzeni stawowej, zwłaszcza gdy ograniczony jest ruch w stawie.

Wnioski • Badanie usg zmienia klasyfikację zmian w przebiegu RZS, szczególnie we wczesnych postaciach choroby.

Wnioski • jest badaniem nieinwazyjnym, stosunkowo tanim i łatwym do zniesienia przez chorego, • powinno być włączone w standardy postępowania diagnostycznego.

Dziękuję!