Postpowanie nakazowe i upominawcze Opracowaa Dominika Dyrka Postpowanie

Postępowanie nakazowe i upominawcze Opracowała Dominika Dyrka

Postępowanie nakazowe � Właściwość rzeczowa sądów rejonowych i okręgowych – określenie właściwości zgodnie z art. 16 i 17 kpc. � Sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu nakazowym na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie – wybór rodzaju postępowania należy do powoda. � Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym to warunkowe pozytywne merytoryczne orzeczenie wydawane w postępowaniu odrębnym. � Od pozwu w postępowaniu nakazowym pobiera się czwartą część opłaty – art. 19 ust. 2 KSCU. � Rozpoznanie sprawy następuje na posiedzeniu niejawnym w składzie jednoosobowym.

Postępowanie nakazowe �W postępowaniu nakazowym nie może zapaść orzeczenie merytorycznie oddalające powództwo. �Przedmiotem postępowania nakazowego może być tylko dochodzenie roszczeń pieniężnych lub świadczeń innych rzeczy zamiennych, pod warunkiem, że okoliczności uzasadniające roszczenie są udowodnione dokumentami wskazanymi w art. 485 kpc.

Katalog dokumentów – 485 kpc � Dokument urzędowy – art. 244 kpc i 1138 kpc. � Zaakceptowany przez dłużnika rachunek – np. faktura VAT. � Wezwanie dłużnika do zapłaty – dokument prywatny, z którego wynika: kto jest dłużnikiem, wysokość zobowiązania, wymagalność zobowiązania, termin w jakim zobowiązanie powinno być spełnione, stosunek prawny, z którego zobowiązanie wynika. � Pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu: 1. Uznanie właściwe – umowa zawarta pomiędzy uprawnionym a zobowiązanym; 2. Uznanie niewłaściwe – oświadczenie wiedzy zobowiązanego.

Katalog dokumentów – 485 kpc � Art. 485 § 1 pkt. 4 kpc – polecenie zapłaty, będące jednym ze sposobów rozliczeń bezgotówkowych. � Art. 485 § 2 kpc 1. weksel, 2. czek, 3. warrant (części dowodu składowego, który stwierdza ustanowienie zastawu na rzeczach złożonych do składu), 4. rewers ( części dowodu składowego, który stwierdza posiadanie rzeczy złożonych do składu) - należycie wypełniony, którego treść na nasuwa wątpliwości. � Art. 485 § 2 a kpc – inne dokumenty mogące stanowić podstawę wydania nakazu zapłaty. � Art. 485 § 3 kpc – wyciąg z ksiąg bankowych musi spełniać kumulatywnie warunki wskazane w dyspozycji przepisu. Powodem w takiej sprawie może być wyłącznie bank.

Brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Jeżeli nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty przewodniczący podejmuje czynności związane ze skierowaniem sprawy do postępowania zwykłego lub postępowania odrębnego. � Stwierdzając brak podstaw do nakazu zapłaty przewodniczący wydaje zarządzenie wzywające powoda do uzupełnienia opłaty od pozwu. � Brak podstaw do wydania nakazu zapłaty może występować, gdy: 1. brak jest wniosku o wydanie nakazu zapłaty, 2. powód domaga się roszczenia nienadającego się do trybu nakazowego, 3. nie dołączono do pozwu wszystkich wymaganych dokumentów, 4. dołączone dokumenty nie spełniają wymogów. �

Treść nakazu zapłaty �W treści nakazu zapłaty zawarty jest obowiązek pozwanego spełnienia świadczenia w całości wraz z kosztami na rzecz powoda w terminie 14 dni albo wniesienia zarzutów w tym samym terminie. �Sąd nie może wydać nakazu co do części dochodzonego roszczenia.

Nakaz zapłaty jako tytuł zabezpieczenia i tytuł wykonawczy �Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym wzmacnia pozycję powoda, bowiem z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia bez nadawania mu klauzuli wykonalności. �Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, czeku, warrantu, rewersu staje się natychmiast wykonany po upływie dwóch tygodni od chwili jego doręczenia.

art. 4921 kpc �Stanowi przykład sytuacji, w której sąd z urzędu może uchylić swoje merytoryczne orzeczenie. �Dwie podstawy uchylenia nakazu zapłaty z urzędu: 1. Brak możliwości doręczenia nakazu zapłaty pozwanemu. - miejsce pobytu pozwanego nie jest znane, - doręczenie może nastąpić w kraju, 2. Braki w zakresie zdolności sądowej i procesowej pozwanego. � Skutkiem uchylenia nakazu zapłaty jest pozbawienie go cech tytułu zabezpieczającego.

Drugi etap postępowania nakazowego �Koncentracja materiału procesowego będzie podległa tzw. dyskrecjonalnej władzy sędziego. �Zamknięty katalog przyczyn z jakich sąd nie będzie mógł pominąć spóźnionych twierdzeń i dowodów: 1. gdy strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swej winy, 2. gdy uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy, 3. gdy wystąpią inne wyjątkowe okoliczności.

Zarzuty od nakazu zapłaty � Szczególny rodzaj pisma procesowego, który powinien spełniać wymogi z art. 126 i nast. kpc oraz art. 493 kpc: 1. Wniosek o uchylenie nakazu zapłaty w całości lub w części, 2. Wniosek o oddalenie powództwa w całości lub w części albo wniosek o odrzucenie pozwu. � W części niezaskarżonej nakaz zapłaty się uprawomocnia. � Od zarzutów w postępowaniu nakazowym pobiera się od pozwanego ¾ należnej opłaty – art. 19 ust. 4 KSCU. � Do potrącenia w postępowaniu nakazowym mogą być zgłoszone tylko wierzytelności udowodnione dokumentami, o których mowa w art. 485 kpc.

Odrzucenie zarzutów od nakazu zapłaty �Sąd odrzuca zarzuty od nakazu zapłaty w sytuacji, gdy: 1. ich wniesienie nastąpiło po terminie, 2. zarzuty nie zostały opłacone, 3. nie usunięto w terminie ich braków formalnych, 4. są one niedopuszczalne z innych przyczyn. � Niezaskarżony nakaz zapłaty ma skutek prawomocnego wyroku, a więc korzysta z powagi rzeczy osądzonej (art. 366 kpc) i wiąże krąg podmiotów określony w art. 365 kpc. � Prawomocny nakaz zapłaty stanowi tytuł egzekucyjny.

Drugi etap postępowania nakazowego � W toku postępowania powód nie może wystąpić z nowymi roszczeniami. Od powyższego zakazu ustawodawca wprowadził dwa wyjątki: 1. W razie zmiany okoliczności – żądanie zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu. 2. W sprawach o świadczenia powtarzające się możliwość rozszerzenia żądania pozwu o świadczenie za dalszy okres. � W postępowaniu wywołanym wniesieniem zarzutów nie są dopuszczalne przekształcenia podmiotowe określone w art. 194 – 196 kpc, 198 kpc. � Prawidłowe wniesienie zarzutów następuje wtedy, gdy zostały wniesione w ustawowym terminie oraz gdy spełniają wszelkie warunki formalne dla tego rodzaju pisma procesowego.

Drugi etap postępowania nakazowego �Wniesienie zarzutów nie wywołuje skutku anulacyjnego. �Na skutek prawidłowo wniesionych zarzutów sąd wydaje rozstrzygnięcie po przeprowadzeniu obligatoryjnej rozprawy. �Wydanie postanowienia o uchyleniu nakazu zapłaty oraz o odrzuceniu pozwu albo umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym. �Po przeprowadzeniu rozprawy sąd może wydać wyrok: 1. utrzymujący w całości lub w części nakaz zapłaty,

Cofnięcie zarzutów �Cofnięcie zarzutów w całości lub w części może nastąpić w każdym czasie. �Cofnięcie podlega ocenie sądu i nie zależy od zgody powoda. �Uznanie cofnięcia za dopuszczalne sąd wyraża poprzez wydanie postanowienia o pozostawieniu nakazu zapłaty w mocy.

Postępowanie upominawcze � Właściwość rzeczowa sądów rejonowych i okręgowych ustalana jest zgodnie z art. 16 i 17 kpc. � Postępowanie upominawcze prowadzone jest wyłącznie na posiedzeniu niejawnym. � Co do zasady jest obligatoryjne, gdy są spełnione przesłanki z art. 498 kpc i brak jest negatywnych przesłanek z art. 499 kpc. Postępowanie upominawcze jest niezależne od woli powoda. � Postępowanie upominawcze kończy się wydaniem nakazu zapłaty i jest prowadzone tylko z udziałem powoda. � Postępowanie nakazowe ma pierwszeństwo przed postępowaniem upominawczym. � W postępowaniu upominawczym opłata jest taka sama jak w postępowaniu zwykłym. W przypadku uprawomocnienia się nakazu zapłaty sąd z urzędu zwraca powodowi ¾ uiszczonej opłaty.

Podstawy postępowania upominawczego � Możliwość wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym ograniczona jest tylko do roszczeń pieniężnych. � W postępowaniach odrębnych: w sprawach małżeńskich, ze stosunku pomiędzy rodzicami a dziećmi, o naruszenie posiadania zastosowanie przepisów o postępowaniu upominawczym jest wykluczone. � W postępowaniu upominawczym nie można orzec o ustaleniu istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa ani też wydania rzeczy. � W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych postępowanie upominawcze jest niedopuszczalne. � Jeżeli nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym sprawa zostaje przekazana do rozpoznania w postępowaniu zwykłym lub w postępowaniu odrębnym. � Stwierdzenie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty nie wymaga formy postanowienia. Najczęściej występuje to

Dodatkowe ograniczenia możliwości wydania nakazu zapłaty �Nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu: 1. roszczenie jest oczywiście bezzasadne, 2. przytoczone okoliczności budzą wątpliwości, 3. zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego, a świadczenie to nie zostało jeszcze spełnione, 4. miejsce pobyty pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu zapłaty nie mogło nastąpić w kraju.

Treść nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym � Nakaz zapłaty to warunkowe orzeczenie, które ma zawsze treść pozytywną i uwzględnia roszczenie dochodzone pozwem. � W postępowaniu upominawczym istnieje możliwość wydania nakazu zapłaty co do części roszczenia, niektórych roszczeń albo co do niektórych pozwanych. � Nakaz zapłaty powinien w swej treści zawierać postanowienie w przedmiocie kosztów procesu. � Od zawartego w nakazie zapłaty orzeczenia o kosztach przysługują: 1. zażalenie – jeśli nakaz zapłaty wydał sąd, 2. skarga na orzeczenie referendarza sądowego – jeśli nakaz zapłaty wydał referendarz sądowy.

Uchylenie nakazu zapłaty, sprzeciw od nakazu zapłaty � Okoliczności wskazane w art. 5021 § 1 kpc muszą ujawnić się po wydaniu nakazu zapłaty. � Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym jest jedynym i szczególnym środkiem zaskarżenia przysługującym niezależnie od tego, czy nakaz został wydany przez sąd, czy przez referendarza sądowego. � Sprzeciw powinien spełniać wymogi przewidziane dla pism procesowych (art. 126 i nast. kpc) oraz wymogi z art. 503 § 1 kpc. � Sprzeciw od nakazu zapłaty musi zawierać wskazanie zakresu zaskarżenia, tj. czy pozwany zaskarża nakaz zapłaty w całości, czy w części.

Sprzeciw od nakazu zapłaty � Konsekwencją zaskarżenia nakazu zapłaty w części jest uprawomocnienie się nakazu zapłaty w części niezaskarżonej. � Sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty lub też do sądu, w którym nakaz wydał referendarz sądowy. � Sprzeciw nie podlega opłacie sądowej. � Pozwany ma obowiązek przedstawienia w sprzeciwie zarzutów, które pod rygorem utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór, np. : 1. nieprawidłowego wskazania WPS, 2. braku jurysdykcji krajowej, 3. zapisu na sąd polubowny, 4. zawarcia umowy o mediację, 5. żądań związanych z obowiązkiem złożenia kaucji.

Podstawy odrzucenia sprzeciwu �Wniesienie sprzeciwu po upływie terminu, �nieusunięcie braków formalnych sprzeciwu w terminie, �niedopuszczalność sprzeciwu, np. gdy został on wniesiony przez osobę nieuprawnioną, �zaniechanie użycia formularza sądowego lub złożenie nieprawidłowo wypełnionego formularza.

Skuteczne wniesienie sprzeciwu � Skutkiem prawidłowego wniesienia sprzeciwu przeciwko całemu nakazowi zapłaty jest utrata mocy tego nakazu. � Utrata mocy nakazu zapłaty skutkuje rozpoznaniem sprawy we właściwym dla niej postępowaniu zwykłym lub odrębnym. � Orzeczenia wydane na skutek wniesienia sprzeciwu i utraty mocy nakazu zapłaty podlegają zaskarżeniu na zasadach ogólnych. � Częściowa utrata mocy nakazu zapłaty może być rozpatrywana w ujęciu podmiotowym, przedmiotowym, podmiotowo-przedmiotowym.

Bibliografia: Marszałkowska-Krześ E. (red. ), Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, Warszawa 2017, Legalis Beck. Online.