ocuk hmali ve stismar Yelda ATAN Uzm Psikolojik

Çocuk İhmali ve İstismarı Yelda ATAN Uzm. Psikolojik Danışman Bornova RAM Kasım, 2017

Çocuk Haklarının Tarihçesi ve Tanımı Savaşların yarattığı olumsuzlukların ortadan kaldırılması ve insanlığın barış ve huzurlu bir dünyada yaşamak isteği sonucu kurulan Milletler Cemiyeti, ilk olarak 26 Eylül 1924’de Çocuk Hakları Cenevre Bildirgesi’ni kabul etmiştir. Ancak 1939 yılında yeni bir savaş çıkması Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin bir süre ertelenmesine neden olmuştur.

1948’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Sözleşmesi’nde çocukların hak ve özgürlüklerine yeterince değinilmediği için çocukların özel durumları ve özel korunma ihtiyaçları nedeniyle çocuklara özgü ayrı bir belge hazırlama çalışmaları başlatılmıştır.

20 Kasım 1959 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 78 ülkenin temsilcilerinin katıldığı genel oturumda Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni oybirliğiyle kabul etmiştir. Geçen otuz yıllık süre içinde üye ülkeler açısından bağlayıcı olan yeni bir uluslararası metnin hazırlanması gerekli görülmüş ve yapılan çalışmalar sonucunda 20 Kasım 1989’da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Çocuk Hakları Sözleşmesini oy birliği ile kabul etmiştir.

14 Şubat 1990 tarihinde Türkiye tarafından imzalanan ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda onaylanan Sözleşme 9 Aralık 1994 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmıştır. Çocuk Hakları Sözleşmesi 27 Ocak 1995 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak 4058 sayılı yasa ile iç hukuk kuralına dönüşmüş ve Türkiye’de de uygulanmaya başlanmıştır.

Çocuk İhmal ve İstismarına İlişkin Maddeler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 19, 34 ve 39’uncu maddeleri çocuk istismarı, ihmali ve önlenmesiyle ilgilidir. Sözleşmenin 19’uncu maddesine göre çocuğun yetiştirilmesinden sorumlu olanlar, bu haklarını çocuklara zarar verecek şekilde kullanamazlar.

Devlet çocuğu anne-babanın ya da çocuğun bakımından sorumlu başka kişilerin her türlü kötü muamelesinden korumak, çocuğun istismarını önlemek ve bu tür davranışlara maruz kalan çocukların tedavisini amaçlayan sosyal programlar hazırlamakla yükümlüdür.

Sözleşmenin 39’uncu maddesi, silahlı çatışma mağduru olan çocukların bedensel ve ruhsal sağlığının korunmaları veya buna yeniden kavuşmaları ve toplumla bütünleşebilmelerini sağlamaları için taraf devletlerin uygun önlemler almaları gerektiğini vurgulamaktadır.

Şiddete maruz kalmış çocukların rehabilitasyonunu bu madde irdelemektedir. Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 34’üncü maddesi de cinsel istismarla ilgili olup bu maddede fuhuş ve pornografi dahil, çocuğu cinsel istismar ve sömürüden korumak konu edilmektedir.

Çocuk Haklarına dair Sözleşme’nin temel ilkesi ÇOCUĞUN YÜKSEK YARARIDIR VE HER KONUDA ÇOCUĞUN YÜKSEK YARARININ GÖZETİLMESİNİ ÖNGÖRÜR. Bu sözleşme çocukların haklarının gözetilmesinde asgari standardı tespit eder çocuğun öncelikle aile içinde ve aile çevresinde korunması esasını öngörür. Çocuğun KENDİSİ İLE İLGİLİ KARARLARDA GÖRÜŞ BİLDİRMESİ VE BU GÖRÜŞÜN DİKKATE ALINMASINI emreder.

Çocuk Haklarına dair Sözleşme öncelikle ana babaya olmak üzere ailelere, topluluklara, gençlere, öğretmenlere, sağlık çalışanlarına, emniyet görevlilerine ve devlete çocuklarla ilgili olarak asgari yükümlülükler veren, davranış biçimleri öngörür.

Çocuk Koruma Kanunu ( 5395) Madde 1 - Bu kanunun amacı; korunma ihtiyacı olan veya suça sürüklenen çocukların korunmasına, haklarının ve esenliklerinin güvence altına alınmasına ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.

Madde 3 - (1) Bu Kanunun uygulanmasında; Korunma ihtiyacı olan çocuk: Bedensel, zihinsel, ahlaki, sosyal ve duygusal gelişimi ile kişisel güvenliği tehlikede olan, ihmal veya istismar edilen ya da suç mağduru çocuğu,

Suça sürüklenen çocuk: Kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuğu, İfade eder.

Kuruma başvuru; Madde 6 - Adlî ve idarî merciler, kolluk görevlileri, sağlık ve eğitim kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, korunma ihtiyacı olan çocuğu Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bildirmekle yükümlüdür.

Çocuk ile çocuğun bakımından sorumlu kimseler çocuğun korunma altına alınması amacıyla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna başvurabilir.

Çocuk İzlem Merkezleri Avrupa Konseyi Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması Sözleşmesi, Bakanlar Kurulu tarafından onaylanıp 10. 09. 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmak suretiyle yürürlüğe girmiştir. Bu sözleşme de “Çocukların cinsel sömürüsünün ve istismarının hem ulusal hem de uluslararası düzeyde, özellikle bilgi ve iletişim teknolojilerinin (ICT) çocuklar ve failler tarafından artan kullanımı ile ilgili olarak endişe verici oranlara ulaştığı” tespitine yer verilmiştir.

Bu sözleşmede imzacı devletler birtakım yasal düzenlemeler yapmaya davet edilmektedir ki bunlardan birisi de çocukların ifadelerinin alınma şekillerine ilişkindir. Sözleşmenin ilgili 35. maddesinde özellikle 2 noktaya vurgu yapmakta olup bunların ilki, çocukla yapılacak mülakatın bu amaçla eğitilmiş profesyoneller tarafından gerçekleştirilmesi, diğeri ise bütün mülakatların aynı kişiler tarafından gerçekleştirilmesidir.

Her iki talep de bizi Türkiye’de tek bir kuruma götürmektedir: Çocuk İzlem Merkezleri (ÇİM), her il için ayrı olmak üzere Sağlık Bakanlığına bağlı hastaneler, kurumlar bünyesinde kurulması planlanan, cinsel istismara uğrama şüphesi altındaki mağdur çocukların, ifade alma, adli muayene ve diğer her türlü soruşturma işlemlerinin tek merkezde yapılması için planlanan yerlere verilen addır.

Ç. İ. M’in görevi, cinsel istismara uğradığı konusunda şüphe olduğu durumlarda, şüpheye vakıf olan ilgililerin (ana-baba, sağlık çalışanları, öğretmenler. . . )durumu ivedilikle kolluk kuvvetine iletmesi, kolluk kuvvetlerinin de mağdur olma şüphesi taşıyan çocuğu, hiçbir görüşme yapmadan sivil bir ekip ve sivil bir araçla Ç. İ. M’e ulaştırması ile başlar.

Mağdur çocuğa ilişkin soruşturma işlemleri burada yapılmakta, adli ve idari işlemlerin tüm ilgilileri (C. Savcısı, Avukat. . . ) çocuğun bulunduğu Ç. İ. M’e gelmektedir. Mağdur çocuğun ifadesi alınırken camlı oda kullanılmakta, soruşturmayı yürüten C. Savcısı, mağdur vekili olan avukat, ve diğer ilgililer camın arkasından ifade işlemini izlerken, görüşmeyi sürdüren adli görüşmeci de kulaklıklar aracılığıyla yönlendirilebilmektedirler.

Böylelikle mağdur çocuğun beyanına, çocuk iletişimi konusunda alanında uzman tek bir görevli tarafından başvurulmakta ve tüm görüşmelerde kamera ile kayıt altına alınmaktadır.

Çocuk ihmali nedir? Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımına göre ihmal; çocuğa bakmakla yükümlü kimsenin, çocuğun gelişimi için gerekli ihtiyaçları karşılamaması veya bu ihtiyaçları dikkate almamasıdır. Bu ihtiyaçlar sağlık, eğitim, duygusal gelişim, beslenme, barınma ve güvenli yaşam şartlarıdır. Ebeveyn veya bakıcının çocuğa sahip olduğu kaynaklarla orantılı bir yaşama alanı sağlaması gerekir.

�Duygusal gereksinimlerini karşılamamak, �Çocuğun bakımını yapmamak (kirli, aç kalması), �Çocuğu çalıştırmak, �Çocuğun tıbbi gereksinimlerini karşılamamak, �Çocuğu korumasız bırakmak, vb.

Çocuk ihmali ne kadar yaygındır? Çocuk ihmali çocuklara yapılan kötü muamelenin en yaygın şeklidir. Ne yazık ki ihmal, çocuk istismarı kadar görünür bir yara ve iz bırakmadığı için, istismar kadar çok dikkat çekmez ve çoğunlukla ihbar edilmez. Fakat araştırmalar ihmalin de en az istismar kadar zararlı olduğunu göstermektedir.

İhmal çeşitleri nelerdir? �Fiziksel ihmal �Eğitimsel ihmal �Duygusal ihmal

Fiziksel ihmal nedir? �Çocuğun temel tıbbi gereksinimlerinin karşılanmaması. �Çocuğun önlenebilir rahatsızlıklardan korunmaması. �Ciddi bir sağlık sorununda acil ve doğru tıbbi yardımın aranmaması. �Çocuğun, bakacak yetkin kişiler bulunmadan ve uzun süreler boyunca yalnız bırakılması. �Çocuğun gece geç saatlere kadar nerede olduğunun bilinmemesi ve umursanmaması. �Çocuğa düzenli ve besleyici öğünlerin, temiz ve yeterli giysinin sağlanmaması.

Eğitimsel ihmal nedir? �Çocuğun gelişimsel ve eğitimsel ihtiyaçlarının tutarlı olarak karşılanmamasıdır. Örneğin; çocuğun zorunlu yaşa gelmesine rağmen okula gönderilmemesi, � 18 yaşın altında olmasına rağmen çalışmaya zorlanması �Okula devamlılığının sağlanmaması �Okula devam etmediği bilinmesine rağmen müdahalede bulunulmaması �Eğitim başarısı için gerekli ihtiyaçların karşılanmaması ve gerekli desteğin sağlanmaması

Duygusal ihmal nedir? �Çocuğa yetersiz ilgi ve şefkat göstermek �Çocuğun aile içi kötü muamele ve şiddete şahit olmasına izin vermek �Çocuğun suç işleme, aşırı saldırganlık gibi uyumsuz davranışlarına destek olmak veya izin vermek �Çocuğun duygusal veya davranışsal probleminde gerek duyduğu profesyonel psikolojik desteği almasına engel olmak veya geciktirmek.

İhmalin çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir? �Yalnızlık ve korunmasızlık hissi �Öğrenme güçlüğü �Davranış problemleri �Yaşıtlarıyla ve çevreyle iletişimde başarısızlık �Ölüme kadar varabilen sağlık problemleri �İlgi görebilmek için sağlık problemi yaratma eğilimi, sürekli fiziksel problemler �Gelişim geriliği �Yemek istifleme alışkanlığı �Eşya ve madde bağımlılığı

İhmali ihbar ederken göz önüne alınması gereken durumlar nelerdir? �Ebeveynlerin çocuğa karşı yetersiz ilgisi, davranışları ve kayıtsızlıkları ihmalden ziyade fakirlikten mi kaynaklanıyor? �Bu davranış veya kayıtsızlıklar kasıtlı olarak mı yapılıyor?

Çocuk İstismarı ( Çocuğun Kötüye Kullanımı) nedir? Çocuk istismarı; fiziksel istismar, cinsel istismar, duygusal istismar olarak 3 temel grupta incelenmektedir.

Fiziksel İstismar : Fiziksel istismar en geniş anlamda “çocuğun kaza dışı yaralanması” şeklinde tanımlanabilir. En yaygın rastlanılan ve belirlenmesi en kolay olan istismar tipidir.

On sekiz yaşından küçük çocuk ya da gencin anne, baba ya da bakımından sorumlu başka kişi tarafından sağlığına zarar verecek biçimde fiziksel hasara uğraması ya da yaralanma riski taşımasıdır. Bu hasar, itaati sağlama, cezalandırma ya da öfke boşaltma amacıyla elle ve/veya aletle vurularak, itilerek, sarsılarak yakılarak ya da ısırılarak çocuğun vücudunun herhangi bir yerinde iz bırakacak şekilde ya da iz bırakmasa da şiddet uygulayarak çocuğa bir zarar vermesidir.

Duygusal İstismar Gündelik yaşamda en sık rastlanan istismar tiplerinden birisi olan duygusal istismar; anne, baba ya da çevredeki diğer yetişkinlerin çocuğun yetenekleri üstünde istek ve beklentiler içinde olmaları ve saldırganca davranmaları olarak tanımlanır

Çocuğa bağırma, reddetme, aşağılama, küfretme, yalnız bırakma, yanıltma, korkutma, yıldırma, tehdit etme, duygusal bakımdan ihtiyaçlarını karşılamama, yaşın üzerinde sorumluluklar bekleme, kardeşler arasında ayırım yapma, değer vermeme, önemsememe, küçük düşürme, alaylı konuşma, lakap takma, aşırı baskı ve otorite kurma, bağımlı kılma ve aşırı koruma görülen duygusal istismar türleridir.

Duygusal istismar tek başına var olduğu gibi fiziksel ve cinsel istismarın hasarı ortadan kalktığında bile devam edebilir. Bu tür davranışlara maruz kalan çocuklarda aileden uzaklaşma, gergin olma, bağımlı kişilik geliştirme, değersizlik duyguları geliştirme, uyumsuz ve saldırgan davranışlarda bulunma gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bunların yanı sıra duygusal istismar, çocukların fiziksel ve zihinsel gelişmelerini de olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Bu çocuklarda normal zihinsel kapasite olmasına karşın, öğrenme güçlüğü ve dikkat dağınıklılığı gibi sorunlar görülmektedir. Dolayısıyla duygusal istismar çocuğun hem kişiliği hem de başarısını olumsuz yönde etkilemektedir. Diğer istismar türlerine göre duygusal istismar tanımlanması daha karmaşık, en zor ancak en sık rastlanan istismar türüdür.

Cinsel İstismar Cinsel istismar, cinsel açıdan olgun ergen veya yetişkin tarafından zorlama, kandırma, rüşvet, korkutma, tehdit ve baskı yolları ile çocuğa olan sosyal ve spesifik sorumluluklarını ihmal ederek çocukla herhangi bir cinsel eylemde bulunarak cinsel haz alınmasıdır.

Cinsel İstismar çeşitleri nelerdir? �Temas içermeyen (seksi konuşma, teşhircilik), �Röntgencilik, �Cinsel dokunma (cinsel organlara dokunma), �Oral seks (oral-vajinal, oral-penil, oral-anal), �Interfemoral ilişki (çocuk bacakları arasına penisin yerleştirilmesi), �Cinsel penetrasyon (anal, genital, parmak, cisim), �Cinsel sömürü (pornografi ve çocuk fuhuşu).

Cinsel istismar çocukları nasıl etkiler? Çocukların aile içi veya aile dışı şiddete maruz kalmaları psikolojik, sosyal ve bilişsel gelişimlerini olumsuz etkiler. İhmal edilen ve istismara uğrayan çocukların, istismar yaşantısına özgü tipik davranım bozuklukları gösterdikleri ve hem travmayı izleyen kısa dönemde hem de travma sonrasındaki uzun bir dönemde ağır ruhsal sorunlar yaşama riskine sahip oldukları gözlenir:

a. Fiziksel Etkiler : �Baş ve karın ağrısı, kusma, iştah azalması, �Çocuklarda açıklaması olmayan dudak/ağız ve genital/anal çevresinde ağrı, şişme, kızarma, kanama, iltihap kapmaları, ürinary iltihaplar ve cinsel yoldan transfer edilmiş hastalıkların olması.

b. Psikolojik Semptomlar : �Dikkat eksikliği, �Öfke nöbetleri, �Depresyon ve kaygı, �Kendine saygıda düşüş, güven eksikliği, �Disosiyatif bozukluklar (unutkanlık, amneziler, aşırı hayal kurma, trans benzeri durumlar, hayali arkadaşın olması ve uykuda yürüme), �Uyku rahatsızlıkları, yeme bozuklukları.

c. Davranışsal Semptomlar : �Aşırı temizlenme ihtiyacı veya temizliğin ihmali, �Daha bebekçe davranışlar geliştirme, �İnsanlardan veya bazı yerlerden korkmak ve kaçmak, �Okul ve disiplin problemleri, suça yönelme, �Madde bağımlılığı, kendine zarar, intihar girişimleri,

�Cinsel eylemlerin çoğalması ve erken yaşta hamile kalma, �Yetişkinlerin cinsel davranışlarını taklit etmek, �Kendileri, başka çocuklar ve oyuncakları ile cinsel içerikli oyunlar oynamak, �Kendi yaşlarının üzerinde olan cinsel bilgiyi dolaylı yoldan yapılan konuşmalar, sözler, ifadeler ve davranış yolu ile göstermek.

Çocuklar cinsel istismara maruz kaldığını ne zaman ve nasıl söyler? �İstismarın derecesi, sıklığı artar ve çocuğu korkutursa, �Cinsel istismardan korunmayla ilgili bilgi alırsa ve kendisine yapılanın doğru olmadığını fark ederse ve söylenmesi gerektiğini öğrenirse, �Kardeşleri kendisinin ilk istismar edildiği yaşa gelmişse onları korumak maksadıyla, �Ergenliğe gelip hamilelikten korkarsa,

�İstismarcının baskısından kurtulmak istediğinde, �Çocuk güvenebileceği ve kendisi ile yakından ilgilenen bir yetişkinle karşılaşırsa, �Fiziksel bir yakınması (üriner enfeksiyon vb. ) sonrası doktora gittiğinde, �Ayrıca çocuklar sırlarını en yakın arkadaşları ile paylaşmak istediklerinde

Çocuğun Cinsel İstismara Maruz Kaldığını Nasıl Anlarız? �Özellikle fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtiler çocukların cinsel istismara maruz kaldıklarının açık göstergesi olurlar.

Eğer bir çocuk; � Sık sık baş ve karın ağrısı, kusma, iştah azalması, genital şikayetler ve cinsel enfeksiyonlar yaşıyorsa, � Dikkat eksikliği, öfke, depresyona benzeyen donuklaşma, olağan aktivitelerden geri çekilme ve insanlar yanında yoğun kaygı ve kaçma eğilimleri gösteriyorsa, � Aşırı temizlenme ya da temizliği ihmal etme, cinsel ilişkiye dayalı bilgiyi sözel ve davranışsal olarak sergiliyor ve oyunlarda sık oynuyorsa ve okul ve sosyal becerilerde gerileme yaşıyorsa istismara maruz kaldığını söyleyebiliriz.

Çocukları Cinsel İstismardan Nasıl Koruyabiliriz? �Güvenliklerini sağlamayı öğretin. �Bedenlerini korumayı öğretin. �Hayır demeyi öğretin. �Yardım istemeyi öğretin. �Onlara sizinle her türlü sorunu paylaşabileceği inancını yerleştirin. �Her zaman sır saklanmayacağını öğretin. �Dokunulmayı reddetmeyi ve sınırlar koymayı öğretin �Büyüklerin bazı kurallara uymayacağını öğretin.

Cinsel İstismara Uğrayan bir Çocukla karşılaşıldığında Neler Yapılmalı? �Durumu yazılı ya da sözlü olarak en yakın karakol ya da Cumhuriyet Savcılığına bildirimde bulunulmalıdır.

Çocuk Cinsel İstismara Uğradığını Söylediğinde Ne Yapmak Gerekir? Çocuğun uzun süre birçok sorun yaşamasına sebep olan bazen de cinsel istismar ortaya çıktığında çocuğa verilen mesajların içerikleridir. Bir çocuk cinsel olarak istismara maruz kaldığını belirtiyorsa;

� Anlattıklarına inanın çünkü çocuklar bu konuda yalan söylemezler. � Çocuğun korkup kaygılanmasına neden olacak abartılı tepkiler vermeyin. � Bu durumun O’nun suçu olmadığını, herşeyin düzeleceğini söyleyin. � Kendisine yardım edeceğinizi ve güvende olacağına dair teminat verin. � Konuyla ilgili konuşması için zorlamayın, ama çocuk konuyu konuşmak istiyor ve sık gündeme getirme ihtiyacı hissediyorsa dinleyin. � Çocuğun anlattığı istismar öyküsüne hiçbir şekilde yorum yapmayın. Eğer çocuk kendisinin bu olayı hakkettiğine dair çarpıltılmış inançlar geliştirmiş ise bunun hiç bir şekilde kendisinin suçu olmadığını söyleyin.

�Meraka dayalı sorular değil (Nerde oldu, nasıl oldu, ne zaman başladı, ne yaptı vb…), duygularına dayalı sorular sorun (ne hissettin, nasıl hissediyorsun, duyguların neler vb. ). �Durum ortaya çıktıktan sonra neler olacağına dair bilgi vererek çocuğu olacaklar konusunda hazırlayın. �Çocuğun sosyal olarak damgalanmaması için durumu sadece bilmesi gereken kişiler arasında tutun.

�Sizin (öğretmenler, aile bireyleri) bu travmatik olaya yaklaşımınız çocuğun olayı kısa zamanda atlatıp sağlıklı hayat ve gelişimine devam etmesine yardımcı olacaktır. Çocukla kuracağınız sevgi, şefkat ve güven içerikli bir ilişkinin iyileştirici gücü fazladır. �Çocuğa haklarının ne olduğunu, neler yapabileceğini ve yapmaya karar verdiği davranışın ne gibi sonuçları olacağını bildirin.

ÇOCUK İSTİSMARINI BELİRLEMEDE YARDIMCI İPUÇLARI �Çocukta Duygusal İstismar Uyarı İşaretleri:

� Sosyal olarak geri çekilme, bir şeyi yanlış yapma konusunda aşırı kaygı � Depresif ruh hali � Kendine veya etrafa zarar verici davranışlarda bulunma � Davranışlarında değişimler (uyku düzeni, yemek düzeni, pasifleşme, ağlama krizi veya öfke nöbetleri, okul başarısında düşüş vb. ) � Ebeveynlerine veya bakım veren kişiye bağlanamama � Yaşından büyük bir yetişkin gibi davranma (diğer çocuklara bakmak vb. ) veya yaşından küçük bir çocuk gibi davranmak (parmak emme, altına kaçırma, karanlıktan korkma vb. ) � Duygusal gelişim, Fiziksel gelişim, bilişsel gelişimde gerileme

� Çocukta Fiziksel İstismar Uyarı İşaretleri : istismar- bölgeleri yaralanma-bölgeleri � Sıklıkla açıklanamayan yara, kesik, yanıklar, morluklar vb. � Sürekli tetikte olma, dikkatli olma (Kötü bir şeyin olmasını bekleme ) � Yaralanmaların normal kaza bölgelerinde olmaması � Yaralarda kemer , el izi veya sigara izinin olması � Başkaların normal fiziksel dokunmalarından (öğretmenin sırtını sıvazlaması vb. ) ani şekilde kaçma veya tepki verme � Eve gitme korkusu, eve gitmek istememe (veya okula vb. ) � Yaralarını gizlemek için mevsime ve ortama uygun olmayan kıyafetler seçme � Fiziksel İstismara işaret edecek yaralanma bölgeleri : boyun, yüz, sırt, kalça, bacakların üst ve arka kısımları, cinsel bölge.

� Çocukta Cinsel İstismar Uyarı İşaretleri: � Yürüme veya oturmada güçlük � Cinsel bölgede yaralanmalar � Cinsel bölgede kaşınma veya ağrı şikayetleri � Yaşına ve gelişimine uygun olmayan cinsel konular hakkında bilgisi olması veya merakının oluşması � Belirli bir durumu veya kişiden uzak durmak için aşırı efor sarf etmesi, güvendiği bir kişi yanında olmadan gitmek istememe � Fiziksel aktivitelerden uzaklaşma � Arkadaşları arasında üstünü değiştirmek istememesi (Beden eğitimi vb. ) � 14 -16 yaş (her ülkeye göre değişiklik göstererek) altı hamilelik veya cinsel yolla buluşan hastalık � Evden/dersten vb. ortamdan kaçma

ŞİKAYET VE İHBAR KAVRAMI Şikayetçi ne demektir? �Bir suç nedeniyle yetkili makamlara şikayette bulunan kişiye şikayetçi denir. Şikayetçi suçtan zarar gören kişi olmalıdır. Şikayet tabi olan suçlarda suçtan zarar görmeyen kişinin ihbarı geçersizdir. İhbar eden ne demektir? �Bir suç nedeniyle yetkili makamlara soruşturma açılması için bilgi veren kişi ihbar edendir. �İhbar eden kişi yetkili kişilere suçla ilgili bilgi vermekle suç duyurusunda bulunmuş olur. �İhbar, şikayete tabi olmayan yani kamu davasının açılmasını gerektirecek suçlarda geçerlidir.

İHBAR �Olaya ve duruma tanık olan kişiler (komşu, akraba, vb. ) �Olaya ve durumu fark eden , öğrenen kişiler �Okul&Kurum yönetimi �Psikolojik Danışmanları �Öğretmenler �Personel �Çocuğun arkadaşının ailesi �İşlenen suçtan bir şekilde haberi olan herkesin bu bildirimde bulunması gerekir. �Aksi halde suça iştirak ve gizlemekten sorumludurlar.

İHBAR SÜRECİ VE TUTUM �Suç istismar durumlarında çocuğun beyanının doğruluğu sorgulanmadan, beyanı esas kabul edilerek süreç yürütülür. � Görüşme yapan kişi çocuğun anlatımı sırasında olaya ilişkin meraklı bir tutum içinde detayları öğrenmeye çalışmaz, hayret, üzüntü, öfke gibi duygusal tepkiler göstermez. �Uygulanacak süreç ve gerekçeleri uygun terapötik ve empatik ilişki kurularak anlatılır. �Suç durumu ile karşılaşan, öğretmen, psikolojik danışman ihbarı çalıştığı kurum idaresi ile birlikte yapması. Suçu işleyen kişinin ihbar edene karşı kişiselleştirmesini önleyeceği gibi güvenlik boyutunda tehdit ve saldırıya maruz kalmasını önleyecektir. �Bu bakımdan bilgiye ulaşan personelin ihbarı kurum müdürü ile birlikte yapması önemlidir.

TCK 279: � Kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de yetkili makamlara bildirimde bulunmayı ihmal eden veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. �İhbar sadece idare veya Psikolojik danışman tarafından yapılmaz. Karşılaşan herkes anında ihbar etmekle yükümlüdür aksi halde suçludur.

� BİLDİRİLECEK BİRİMLER � * İlgili okul Müdürlükleri � * Polis merkezleri, � * jandarma karakolları � * Sağlık kuruluşları � * Cumhuriyet Savcılığı � * Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl Müdürlükleri � * Alo 183 (Aile, Kadın, Çocuk ve Özürlü Sosyal Hizmet Danışma Hattı) *

� Okul Yönetimi ve suçu fark eden görevlinin yapacağı işlemler: � *Çocuğun beyanını tutanak altına alır. � * Türk Ceza Kanununun 279. maddesi gereğince bildirimler adli ve kolluk birimlerine ivedi bir şekilde yüze ya da telefon yoluyla yapılır. (Tutanak altına alınır. ) � *İhbar, hiyerarşi gözetilmeden bireysel yapılabilir. Ancak kurumsal yapılması ihbar eden kişiyi korumak adına önemlidir. � *Bildirim sürecinde ailenin onayı aranmaz. (Bilgi verilir) � *Bildirim sonrası süreçler hakkında çocuk bilgilendirilir. (Psiko- sosyal destek verilir)

� KURUM SORUMLULUĞU � Suç ilgili personel tarafından tutanak ile bildirildiğinde; � KURUM MÜDÜRÜ; � Sorgulamadan , doğruluğunu araştırmadan , çocukla uygun değilse görüşmeden Çocuk istismar merkezi veya savcı aranır. � İhbar saati, içeriği ve kiminle görüşüldüğü tutanak altına alınır. � Gelen polis ve görevliler ile görüşme tutanak altına alınır. � İlçe Milli Eğitim Müdürü bilgilendirilir( Telefon veya yüze) � Bütün tutanakların bir örneği üst yazı eşliğinde kapalı bir zarfa konularak gizli ibaresi ile bizzat Kurum müdürü tarafından bağlı bulunduğu ilçe Milli eğitim Müdürüne ulaştırılır.

TUTANAK ÖRNEĞİ TUTANAKTIR � 12/06/2016 Tarihinde Saat 11: 00 da Okulumuz Rehberlik servisinde yapılan görüşme veya Psikolojik danışma esnasında öğrencimiz 8/A Sınıfı öğrencimiz Aslı… komşusu …… tarafından 15 gün önce evlerinde kendisine zorla cinsel&saldırgan&şiddet amaçlı davranış yaptığını belirtmiştir. 12/06/2016 � ……………… � Psikolojik Danışman � NOT: Tutanakta yorum, kişiselleştirme, analız ve değerlendirme olmaz sadece vaka kaydı ve tespiti vardır.

PSİKOLOJİK DANIŞMAN � Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Yönetmeliğine göre her durumda Görüşme ve psikolojik danışma kayıtları gizlidir. � Olay vaka boyutu ne olursa olsun paylaşılmamalıdır. Çoğaltılamaz, verilemez , anlatılamaz. � Hiçbir makam tarafından istenemez ve verilmesi suçtur. � Durum tutanak veya dilekçe ile ayrıca tanzim edilmelidir. � Sözel veya yazılı savcı ve hakim dışında kimseye anlatılmamalıdır. � Anlatmasını isteyen yöneticiler bunu resmi istemek zorundadır. � Psikolojik Danışman sadece ihbar boyutundadır. � Resmi yazıları taşımak, mağduru ilgili kurumlara götürmek , dava ve süreçle ilgilenmek görevi değildir.

İLGİLİ ÇOCUĞA KARŞI TUTUM � *Çocukla bu süreçte , Sadece psikolojik danışman , Savcılık ile çocuk istismar merkezi görevlileri görüşebilir. � (Okul idaresi , öğretmenler ve başka yetkililer konuyla ilgili görüşmez. ) � *Öğrenci herhangi bir yere götürülmez. � *Sürekli sorgulanmaz, çok sorulmaz, bir yerde odada bekletilmez. � *Anormal bir durum ve travma etkisi yaratacak davranışlardan kaçınılır. � *Günlük okul ve çevre yaşantı süreci aynen sürdürmesi sağlanır.

SONRAKİ SÜREÇ � *Polis ihbar geldiğinde önce ihbarın doğru olup olmadığını değerlendirir. � * Sonra adrese gidip çocukla ya da ilgili kişilerle görüşüp daha sonra da savcıya durumu aktarır. � ** Acil durumlarda (darp, hayati tehlike, taciz, tecavüz, zorla evlendirme vb. ) öncelikle çocuğun ifadesine başvurulur. Çocuk savcılık kararıyla derhal koruma altına alınır ve Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından bakım ve gözetim altına alınır. � ** Acil olmayan durumlardaysa, karakolun ilk işlemlerini takiben gerekli görüldüğü taktirde, durum savcılık kararıyla Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne bildirilir. Müdürlük tarafından yapılan ev, okul ziyareti vb. incelemeler sonucu bir rapor yazılır.

�KAYNAKÇA �İstanbul Bilgi Üniversitesi Şiddet ve Travmayı Önleyici Çalışmalar Grubu ( www. bilgiacikkapi. com) Çocuk Koruma Kanunu � Çocuk Hakları Çerçevesinde Çocuk İhmal ve İstismarı (Prof. Dr. Neriman ARAL Yrd. Doç. Dr. Figen GÜRSOY)

�Trabzon Barosu Çocuk Hakları Komisyonu Çocuk İzlem Merkezi Türkiye Raporu Nisan 2015

Dinlediğiniz İçin Teşekkürler…