ETMN PSKOLOJK TEMELLER DNME SORULARI Geliim ile ilgili

EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ

DÜŞÜNME SORULARI • • • Gelişim ile ilgili belli başlı kavramlar nelerdir? Olgunlaşma, hazır oluşluk ve kritik dönem nedir? Gelişim ilkeleri nelerdir? Gelişim dönemleri kaça ayrılır? Gelişimin belirleyicileri nelerdir? Bedensel, bilişsel ve kişisel gelişimi açıklayınız? Değerler ve ahlak gelişimi neden önemlidir? Belli başlı öğrenme yaklaşımları nelerdir? Okul ve psikolojik sağlığın önemini açıklayınız.

GELİŞİM İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR • Büyüme: Bireyin bedensel yapısında gerçekleşen niceliksel durumdur • Gelişme: Döllenmeden başlayıp ölüme kadar sürekli ve düzenli değişikliklerdir • Olgunlaşma: Organizmanın büyüyüp gelişerek kendisinden beklenenler yapması durumudur • Hazır oluşluk: Bireyin herhangi bir durumu yapabilme durumuna hazır olmayı ifade eder • Kritik dönem: Organizmanın bir şeyleri yapması için en uygun dönemi ifade der

GELİŞİM DÖNGÜSÜ VE İLKELERİ • Biyolojik süreçler: bireyin fiziksel doğası ile ilgilidir • Bilişsel süreçler: kişinin düşünce, zeka ve dil gelişimine ilişkin değişikliklerdir • Sosyal ve duygusal süreçler: bireyin duygu ve kişiliğindeki değişmeleri ifade eder. • Bu alanlar birbiriyle iç içe geçmiş durumda görülür

GELİŞİM İLKELERİ • • • Gelişimde kalıtım ve çevre önemlidir Gelişim süreklidir ve belli bir sıra izler Gelişim bütündür ve birbirini etkiler Gelişimde bireysel ayrılıklar görülür Gelişimin hızı farklı dönemlerde farklıdır Gelişimde bazı yönelimler vardır (içten dışa, merkezden çevreye, başta ayağa)

GELİŞİM DÖNEMLERİ • • Doğum öncesi (döllenme-doğum) Bebeklik (0 -2 yaş) İlk çocukluk (3 -6 yaş) Son çocukluk (7 -12 yaş) Ergenlik (13 -20 yaş) Genç yetişkinlik (21 -35 yaş) Orta yaşlılık (36 -60 yaş) Geç yetişkinlik (60 yaş sonrası

GELİŞİMİN BELİRLEYİCİLERİ • Biyolojik etmenler – Kalıtım, bireyin fiziksel ve zeka özelliklerinin yanı sıra birçok özelliğin oluşmasında etkilidir. – Bu gizilgüçler uygun çevre şartları ortaya çıktığında gelişirler – Baskın genler, çekiniklerin saklı özelliklerin önüne geçerler – Genlerin diziliş ve yapıları birçok farklı özelliklerin ortaya çıkmasına zemin hazırlar

GELİŞİMİN BELİRLEYİCİLERİ • Biyolojik etmenler – Hormonlar, bedenin işleyişi ve davranışlarına yön verirler – İç salgı bezleri, hücreler ve dokular arasında haberleşmeye yardım ederler – Belli başlı bezler; hipofiz, tiroid, paratiroid, böbreküstü salgı bezleri, cinsiyet bezleri – Bu bezlerin her birisi bir veya birden fazla faaliyeti kontrol eder

GELİŞİMİN BELİRLEYİCİLERİ • Çevresel etmenler – Anne karnı, aile, arkadaş ortamı ve diğer etmenler çevreseldir – Fiziksel çevre, coğrafi, hastalıklar, yaşama koşulları, ilaçlar vb – Sosyal çevre, aile koşulları, anne babanın davranışları, arkadaş ortamı – Bu etkiler doğum öncesi, sırasında ve sonrası olarak da ele alınabilir

GELİŞİM ALANLARI • Bedensel gelişim, fiziksel büyüme, gelişme, hareket ve duyuların gelişimini kapsar • İlk iki yılda çok hızlıdır vücut geliştikçe bir çok hareketleri yapma becerisi kazanılır • Okul öncesinde oyunlarla gelişen çocuk hızla gelişmeye devam eder • Çocukların öz güveni geliştirilmelidir • Bazı çocukların motor becerileri geri olabilir

BEDENSEL • İlköğretimin ilk yıllarında çocukların büyüme hızı yavaşlar, ergenlik döneminde artar • Bireysel farklılıklar dikkate alınmalıdır. II. Kademe öğretmenleri anlayışlı davranmalı • 9 -10 yaşlarında ergenlik dönemine girilir bu durum 18 yaşa kadar sürer • Kızlar 17 -18 erkekler ise 18 -19 yaşlarında yetişkin görünümleri başlar • Her dönemde çocukların bu durumları dikkate alınmalıdır

BİLİŞSEL • Piaeget”in kuramına göre dört dönem vardır – Duyusal hareket (0 -2 yaş): Nesnenin devamlılığı – İşlem öncesi (2 -7): Dil gelişimi, semboller, ben merkezlilik, sezgisel sınıflama – Somut işlemler (7 -11): Olaylarla mantıklı düşünme çok boyutlu sınıflama, geriye dönebilirlik – Soyut işlemler (11 yaş sonrası): Soyut düşünme, çok yönlü eleştiri, toplumsal ve evresel sorunlara ilgi artışı

KİŞİLİK GELİŞİMİ • Freud”un psikoseksüel kuramına göre; – Oral dönem (0 -1, 5) – Anal dönem (1, 5 -3) – Fallik (3 -6) – Gizil dönem 6 -ergenliğe kadar) – Genital (Ergenlik-genç yetişkinlik) – 6. yaş sonuna kadar kişilik biçimlenir. Gizlilik döneminde dengelenme görülür. Ergenlikte dinamizm yeniden artar – Bireyin davranışları bastırılır ve korkutulursu bu ileri yılları olumsuz etkiler.

KİŞİLİK GELİŞİMİ • Erikson”un psikososyal kuramına göre; – Oral duyum (0 -1 yaş) – Anal-kas dönemi (2 -3) – Cinsel-devinsel dönem (4 -5) – Gizil dönem (6 -11) – Erinlik ve ergenlik dönemi (12 -20) – Genç yetişkinlik dönemi (21 -35) – Yetişkinlik dönemi (35 -60) – Olgunluk dönemi (60 yaş sonrası)

BENLİK GELİŞİMİ • Her insan kendine özgü biçimde etkileşimde bulunur. Bu onun benliğidir • Benliğin iki yaşına kadar temelleri oluşur. Bir kez oluştuktan sonra bireyin yaşamına yön verir • Çocukların benlik algısını pek çok etken etkiler • Kişi kendisini yeterli ve değerli hissettiği süre içinde olumlu benlik algısına sahip demektir

BENLİK GELİŞİMİ • Roger”e göre algılanan benlik, kişinin kendini algılama biçimidir • Kişi kendini nasıl algılıyorsa, dünyasını da böyle algılar • Kişinin benlik bütünlüğü, bebeklikten itibaren çeşitli özellikler yönünde biçimlenir • Benliği kabul, kişinin kendisini gerçekçi bir şekilde değerlendirerek etkileşimde bulunması olarak değerlendirilir • Düşük benlik algısı, öz güven ve öz saygının düşük olmasına neden olur

BENLİĞİN GELİŞİMİ • Temel gereksinimlerin karşılanması güven duygusunu geliştirir • Okula başlayan çocuklar yarıştırılmamalı ve çok yönlü becerileriyle değerlendirilmelidir • Ergenlik döneminde tercih edilip edilmeme önemlidir. İlerleyen dönemde kişi bir kimlik bulmaya çalışır • Bireyin gereksinimlerinin karşılanması sağlıklı bir benliğin oluşmasına yardım eder • Maslow”un bunu ihtiyaçlar hiyerarşiyle açıklar

DEĞERLER VE AHLAK GELİŞİMİ • Bireyin diğer insanlarla etkileşimi ve nasıl davranması yönünde beklenti ve kurallardır • Ahlaki gelişim için sabırlı olma ve hazzı erteleme önemlidir • Freud bu konuyu süper ego kavramıyla açıklar • Piage”ye göre kişi ben merkezli düşünmeden kendisini başkalarının yerine koymalıdır (Gelenek öncesi 2 -7; gelenek 7 -11, gelenek sonrası 12 yaş sonrası dönem)

DEĞERLER VE AHLAK GELİŞİMİ • Kohlberg bu durumu altı basamakta ele alır • Bireyler yetişme koşulları ve gelişim özelliğine göre bu basamaklarda yer alır – Ceza ve boyun eğme dönemi – Bireycilik ve çıkarlara uygunluk dönemi – Karşılıklı beklentiler dönemi – Toplumsal sistem ve yasaya uygunluk dönemi – Sosyal anlaşma ve bireysel haklar dönemi – Evrensel ahlak ilkeleri dönemi

ÖĞRENME • • • Öğrenmede yaşantı önemlidir Öğrenmenin süreç oluş önemlidir Öğrenmede davranış değişikliği önemlidir Öğrenmenin kalıcı olması önemlidir öğreme=yaş+olgunlaşma+hazır oluşluk+zeka+ ortam • Hazır oluşluk, dikkat, güdüleme gibi kavramlar dikkate alınmalıdır

ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI • Klasik koşullanma-Pavlov: bazı davranışlar bu yolla öğrenilir • Edimsel koşullanma-Skinner ve Thorndike: Tepkilerin değil edimlerin de öğrenilmesini öngörür. Dürtü organizmayı harekete götürür • Sosyal öğrenme-Bandura: Toplum içinde yaşantılar ve etkileşimler sırasında davranışlar öğrenilir. Model alarak bir şeyler öğreniriz • Gestalt: birey içinde yaşadığı fiziksel ve psikolojik çevreyi kendi yaşantıları yönünde algılar ve anlamlandırır

ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI • Bilgi işleme yaklaşımı: Bilginin algılanması, seçilmesi, özümsenerek kodlanması, depolanması, geri çağrılması ve davranışın oluşturulması esasına dayanır • Beyin temelli öğrenme: Öğrenme sınıf ortamı ile sınırlı değildir. Ortam iyi düzenlenmelidir. Öğrencilere temel sinirsel ağların gelişimini destekleyici çalışmalar yaptırılmalıdır • Yapılandırıcı öğrenme: Birey gerçeği kendi yaşantılarına ve çevreye etkileşimde bulunarak yaratır

PSİKOLOJİK SAĞLIK • Kişinin kendini anlaması, kişilik ve kimlik gelişimini, kendi olanakları ölçüsünde en üst düzeyde gerçekleştirebilmeyi içerir • Psikolojik denge bazı durumlarda bozulabilir • Yeterli destek alamayan bireyin uyum yeteneği azalır veya savunma mekanizmaları kullanma sonucu psikolojik sağlık bozulur • Sevgi ve özgüven başarılı bir kimliğe ulaşma yönünde bireye yardımcı olur. Koşulsuz saygı, empati ve dürüstlük önemlidir.