NANTAI DERSN KONUSU NVERSTES U L U S

NİŞANTAŞI • DERSİN KONUSU ÜNİVERSİTESİ U L U S L A R A S I M U H A S E B E K A V R A M S A L S T A N S A R T L A R I Ç E R Ç E V E İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAVRAMSAL ÇERÇEVE 1. 1. KAVRAMSAL ÇERÇEVE METNi. N AMACI • Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’na gelecekte yeni standartların hazırlanmasında ve mevcut standartlarda yapılacak değişikliklerde kılavuzluk etmek. • Alternatif m uhasebe uygulamalarının sayısını azaltarak harmonizasyonun sağlanmasında kurul üyelerine yardım cı olm ak. • Türkiye M uhasebe Standartları Kurulu’nun TFRS’nin “ulusal muhasebe s ta n d a r tla rın ın h a z ır la n m a sın d a ” yardım cı olm a k. • Şnansal tablo hazırlayıcılarına, Türkiye Şnansal Raporlama Standartları’nın TFRS’nin uygulanmasında yardımcı olmak. • Denetçilere, şnansal tabloların TFRS’ye göre hazırlanıp hazırlanma- dığı hakkında görüş belirtmelerinde yardımcı olmak. • Şnansal tablo kullanıcılarına, TFRS’ye göre hazırlanm ış şnansal tabloları yorum lamalarında yardım cı olmak. • Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun (TFRS’nin) oluşturulma- sındaki genel yaklaşımı hakkında ilgi duyanlara bilgi sunmak. 1. 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE METNi. N KAPSAMI Kavramsal çerçeve metni kapsamında açıklanan hususlar aşağıdaki gibidir: • Şnansal tabloların amacının açıklanması, • Şnansal tablolarda sunulan bilgilerin yararlılığını belirleyen nitelik- sel özelliklerin neler olduğunun açıklanması, • Şnansal tablo unsurlarının, tanımı, şnansal tablolara dahil edilmesi (tanınma – muhasebeleştirilme) ve ölçülmesi ile ilgili genel prensiplerin açıklanması, • Sermaye ve sermaye sürekliliği kavramlarının açıklanması

3. SORU VE CEVAPLARLA KAVRAMSAL ÇERÇEVE METNi 1. KAVRAMSAL ÇERÇEVE METNi. N GENEL ÖZELLi. KLERi i. LE i. LGi. Li SORULAR 1. “Kavramsal Çerçeve” nedir? TFRS’nin iyi anlaşılabilmesi için öncelikli olarak okunması gerekli metin olan “Kavramsal Çerçeve”, bir standart değildir. Özellikle bel- li bir şnansal tablo kalemi ile ilgili ölçme veya raporlama kurallarına da işaret etmemektedir. Buna rağmen söz konusu metin en az standartlar kadar önemlidir. Çerçeve metnin iyi anlaşılamaması durumunda, TFRS’nin doğru bir şekilde uygulanması güçtür. 2. “Kavramsal Çerçeve”nin i. Yi ANLAşILMASI neden ÇOK ÖNEMLi. Di. R? TFRS’nin uygulanmasından önce “Kavramsal Çerçeve” iyi anlaşıl- madır. Çünkü TFRS’nin çeşitli şnansal tablo kalemlerinin ölçülmesi ile il- gili olarak kural koyma şekli, Vergi Usul Kanunu (VUK) ve tebliğlerinin kesin hükümlerinden farklıdır. TFRS kesin hükümler içermez, kural te- melli değil, ilke temellidir. TFRS’de, şnansal tablo kalemlerinin değerle- mesinde, çoğu durumda bu tabloları hazırlayanların kendi yargılarını kullanmalarına müsaade edilmektedir. Örnek: V U K 3 3 3 N o ’lu g e n e l te b li ğ i e k i n d e v e r ile n li s te y e g ö r e b ilg i s a - y a r la r iç i n b e li r le n e k o n o m ik ö m ü r ( a m o r ti s m a n s ü r e s i ) 4 y ıl- d ır. V U K h ü k ü m le r i n e g ö r e ş n a n s a l ta b lo h a z ı r la y a n la r ın b u s ü - r e d e n fa r k lı b ir s ü r e s e ç m e h a k k ı y o k tu r. H a lb u k i b ir i ş le tm e iç i n b ir b ilg i s a y a r d a n e k o n o m ik o la r a k fa y d a s a ğ la n a c a k s ü r e b u n - d a n d a h a k ı s a b ir s ü r e d e o la b ilir. A n c a k V U K h ü k ü m le r i u y g u - la n m a s ı z o r u n lu h ü k ü m le r d ir. B u n a g ö r e h e r h a n g i b ir b ilg i s a y a r e d i n i ld i ğ i n d e , e k o n o m ik ö m r ü n 2 y ı l o ld u ğ u g e r ç e k ç i b ir ş e k i ld e ta h m in e d iliy o r o ls a b ile , V U K a ç ı s ı n d a n b u b ilg i ö n e m s iz d ir. T F R S’ye göre şn a nsal ta b lo la r ı n ı h a z ı r la y a n b ir iş le tm e n i n y ö n e - t ic i s i , e ğ e r a y n ı tü r d e b ir b ilg i s a y a r ın e k o n o m ik ö m r ü n g e r ç e k -

ç i b ir ta h m in le i k i y ıl o ld u ğ u n u d ü ş ü n ü y o r s a , d ö n e m in a m o r ti s m a n g i d e r in in h e s a p la n m a s ın d a v e m a d d i d u r a n v a r lı k la r ın d e ğ e r le m e - s i n d e b u s ü r e y i e s a lm a lıd ır. B ir b a ş k a d e y iş le T F R S ( T M S 1 6 : M a d d i D uran V a r lık la r ) d u r a n v a r lık la r i ç in kesin b ir e k o n o m ik ö m ü r ’d e n b a h s e tm e z. B u k o n u d a , iş le tm e y ö n e t ic i le r i n d e n ( ş n a n s a l ta b lo h a z ı r la y ıc ıla r ı n d a n ) , k e n d i y a r g ı la r ı n a g ö r e g e r ç e k ç i b ir ta h - m in y a p m a la r ı b e k le n m e k te d ir. Yukarıdaki örnekte vurgulanan anlayış farklılığı, başka pek çok ölçme problemi için, daha karmaşık bir hal almakta ve şnansal tablo hazırlayıcısı- nın kendi öz yargısını DO⁄RU ve GÜVENi. Li. R bir biçimde kullanmasının önemi ortaya çıkmaktadır. Şnansal tablo hazırlayıcısı, şnansal tablo kalemlerinin pek çoğunun değerini tespit ederken başvurması gereken tahminler- de ve/veya seçeceği değerleme yöntemlerinde (bunların tümüne muhase- be politikaları denmektedir. ) artık “KARAR VERi. Ci” konumundadır. Bir başka deyişle TFRS’ye göre şnansal tablo hazırlayıcılarının, VUK ile belirlenen ekonomik ömür örneğinde olduğu gibi önceden belirlenmiş uymaları gere- ken zorunlu süreler bulunmamaktadır. Buna göre duran varlıklarla ilgili standart (TMS 16) kullanılabilecek yöntemleri sıralamaktadır ve ekonomik ömrün gerçekçi tahmin edilmesinden bahsetmektedir. Bu tahminin doğru bir şekilde yapılması ancak ÇERÇEVE METi. NDE BELi. RTi. LEN TEMEL i. LKELERi. N i. Yi ANLAşILMASI i. LE MÜMKÜNDÜR. 1. 3 “Kavramsal Çerçeve”, standartlarda belirtilen kuralların üzerinde kurallar belirler mi? Kavramsal Çerçeve Metni TFRS’nin üzerinde değildir. Belirli bir stan- dardın hükümleri ile Kavramsal Çerçeve Metni arasında bir uyumsuzluk ol- duğunda, ilgili standart hükümleri geçerlidir. Herhangi bir standart ile dü- zenlenmemiş bir şnansal olay söz konusu olduğunda, söz konusu olayın ş- nansal tablolara etkisinin belirlenmesinde Kavramsal Çerçeve Metnine baş- vurulması gerekmektedir.

1. 3. 2 ŞNANSAL TABLOLARIN KAPSAMI i. LE i. LGi. Li SORULAR 1. 3. 2. 1 “TFRS’ye göre hazırlanmış şnansal tabloların” kapsamı nedir? • Tam bir şnansal tablolar seti Gelir Tablosu (Kâr Zarar Tablosu), Bilanço, Nakit Akış Tablosu ve bunların açıklayıcı notlarından oluşur. • TFRS’ye göre hazırlanmış bir şnansal tablolar seti “genel amaçlı” olarak hazırlanmış sayılır. 1. 3. 2. 2 Genel amaçlı şnansal tabloların bilgi vermesi amaçlanan kişi ve kuruluşlar hangileridir? (şnansal tablo kullanıcıları kim - lerdir? ) • Yatırımcılar • Çalışanlar • Borç verenler • Tedarikçiler ve diğer ticari alacaklılar • Müşteriler • Devlet kurum ve kuruluşları • Kamuoyu 1. 3. 2. 3 Şnansal tabloların özellikle “genel amaçlı” olarak nitelendirilmesinin nedeni nedir? Yukarıda sayılan şnansal tablo kullanıcıları, farklı amaçlarla şnan- sal tabloları inceleme ihtiyacı duyarlar. Oysa Türkiye Muhasebe Stan- dartları Kurulu, her şnansal tablo kullanıcı grubunun ayrı bilgi ihti- yaçlarını tam olarak giderecek tek bir şnansal tablolar seti hazırlamanın olanaksızlığını çerçeve metinde kabul eder. Bu nedenle farklı kullanıcı gruplarının sadece “ortak” ihtiyaçlarına yönelik hazırlanacak bir şnansal tablolar seti “genel amaçlı şnansal tablolar” olarak ele alınmaktadır.

4. Şnansal tabloların hazırlanması ve sunulması ile ilgili sorum luluk kim dedir? Şnansal tabloların hazırlanması ve sunulması ile ilgili sorumluluk iş- LETME YÖNETi. Mi. NDi. R. 5. Şnansal tabloların amacı nedir? Şnansal tabloların amacı, işletmenin şnansal durumu (şnansal pozis- yon), performansı ve şnansal durumundaki değişiklikler hakkında geniş bir kullanıcı kitlesine alacakları ekonomik kararlarda faydalı olacak bilgiler sunmaktır. Bu amaçla hazırlanan şnansal tablolar farklı özelliklerde pek çok şnansal tablo kullanıcısının ortak ihtiyacını giderir (genel amaçlı şnan- sal tablolar). 6. Şnansal tablolar kullanıcıların alacakları ekonomik kararlarda ihtiyaç duyacakları tüm bilgileri sunar mı? ŞNANSAL TABLOLAR kullanıcıların alacakları ekonomik kararlarda i. HTi. YAÇ DUYACAKLARI Bi. LGi. LERi. N TAMAMINI SUNMAZLAR. Bu durumun iki temel nedeni vardır: a) Geçmiş olaylar ve bu olayların sonuçları ile ilgili bilgi sunmaları, b) Şnansal olmayan diğer bilgileri içermemeleri. 3. 1. ŞNANSAL TABLOLARIN TEMEL i. LKELERi i. LE i. LGi. Li SORULAR: TFRS’ye göre hazırlanmış şnansal tabloların dayandığı temel varsayımlar nelerdir? 1) Tahakkuk Esası: Şnansal olaylar gerçekleştikleri anda nakit hareke- ti yaratmasalar da kaydedilirler. işletmede gerçekleşen tüm şnansal olaylar ve sonuçları nakit hareketi yaratmamış olsalar dahi şnansal tablolarda ra- porlanırlar. 2) Süreklilik ilkesi: Şnansal tablolar işletmenin öngörülebilir 15 bir gele- cekte de faaliyetlerine devam edeceği varsayımına dayanarak hazırlanırlar.

1. 3. 3. 2. TFRS’ye göre hazırlanmış şnansal tabloların Ni. TE- Li. KSEL ÖZELLi. KLERi neler olmalıdır? 1) Anlaşılır olma 2) ihtiyaç duyulan bilgiyi sunma • Önemlilik 3) Güvenilir olma • Gerçeğe uygun gösterim • Özün önceliği • Tarafsızlık • ihtiyatlılık • Tam açıklama 4) Karşılaştırılabilir olma 1. 3. 3. 3. TFRS’ye göre hazırlanmış şnansal tabloların ANLAşILIRLI⁄I i. LE i. FAD E ED i. LM EK i. STEN EN N ED i. R? Anlaşılırlık: Kavramsal Çerçeve Metninde şnansal tablo kullanıcı- larının yeterli seviyede işletme ve ekonomik faaliyetler ile muhasebe bil- gisine sahip olduğu varsayılmaktadır. Buna rağmen şnansal tablolar, kullanıcılarının anlamakta güçlük çekeceği karmaşıklıkta hazırlanamaz- lar. Örnek Y a p ıla n b ir a ş tı r m a n ın s o n u çl a r ı n a g ö re ( S a r ıo ğ lu , 2 0 0 4 ), T ü r k iy e ’ d e V U K ilg ili t e b l iğ l e ri d o ğ r u ltu s u n d a hal en k u lla n ıla n t e k d ü z e n h esap p l a n ın d a y e r a la n “ S a t ıcıl a r ” ifa d e s i “ B o r ç H e s a p - l a r ı ” if a d e s in d e n , “ A lıcıla r ” ifa d e s i is e “ A l a c a k H e sa p l a r ı ” ifa d e s in - d e n d a h a a z a n la ş ılır o la r a k n itele n m iş t ir. A y n ı a r a ş t ır m a n ı n s o - n u ç la r ı n a g ö r e ş n a n s a l t a b lo k u lla n ıcıla rı ö z e t ş n a n s a l ta b l o l a rı a y rın tılı şn a n s a l t a b lo la r d a n d a h a a n l a ş ılır o la r a k n itel e m e k t e - d irle r. Örnek Yine bir önceki örnekte bahsi geçen araştırmaya göre (Sarıoğlu, 2004) Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu Muhasebe Standartlarına göre hazırla- nan şnansal tablolarda yer alan “Negatif şereşye” kalemi, şnansal tablolar- daki tüm diğer kalemler arasında en anlaşılmaz kalem olarak belirlenmiştir. Söz konusu kalem, sadece potansiyel yatırımcı konumundaki şnansal tab- lo kullanıcıları için değil, günlük işleri arasında bu tabloları

runluluğunda olan muhasebe ve şnans bilgisine sahip tüm şnansal tablo kullanıcıları tarafından da aynı derecede anlaşılmaz bulunmuştur. Söz ko- nusu kalem 2004 yılı sonuna dek yapılan değişikliklerle TFRS’ye göre ha- zırlanan şnansal tablolardan (anlaşılırlığı ile ilgili sorunlar dışında başka gerekçelerle de) çıkarılmıştır. 1. 3. 3. 4. TFRS’ye göre hazırlanmış şnansal tabloların i. HTi. YAÇ DUYULAN Bi. LGi. Yi SUNMASI ile ifade edilmek istenen nedir? ihtiyaç duyulan bilgiyi sunma (ihtiyaca Uygunluk): Şnansal tablolarda sunulan bilginin faydalı olabilmesi için, kullanıcıların ihtiyacına uygun içe- rikte olması gereklidir. Kullanıcılar şnansal tabloları kullanarak işletmenin geçmişi, bugünkü şnansal durumu hakkında belirli bir görüş ve geleceği hakkında tahmin geliştirebiliyorlarsa, o şnansal tabloların ihtiyaca uygun bilgi sunduğu kabul edilir. Örnek B ir ş n a n s a l ta b lo n u n i h t iy a c a u y g u n b ilg i le r i iç e r m e s i iç i n d ik - k a t e d ilm e s i g e r e k li h u s la r d a n b ir i, ş n a n s a l ta b lo la r d a k i v a r lık v e b o r ç la r ın ş n a n s a l a n a li z e im k â n ta n ı y a c a k ş e k i ld e s ı n ı ş a n d ır ıla r a k r a p o r la n m a s ıd ır. Ö r n e ğ i n , V a r lık la r ın D ö n e n V a r lık la r ve D uran V a r lık la r a ra sınd a s ı n ı ş a n d ır ıla r a k r a p o r la n m a s ı , e s a s fa a liy e t k o - n u s u g e lir le i lg i li a la c a k la r ın d iğer a la c a k la r d a n a yrı o la r a k rap o r la n m a s ı , k ı s a v a d e li v e u z u n v a d e li b o r ç la r ın d o ğ r u 17 b ir ş e k i ld e sın ı ş a n d ır ıla r a k r a p o r la n m a s ı , k u lla n ı c ıla r ın iş le tm e n i n ş n a n s a l d u - r u m u h a k k ı n d a b e lir li b ir g ö r ü ş g e liş tir m e le r i iç i n i h ti y a ç d u y a c a k - la r ı b ilg i y i e d in m e le r in e y a r d ım c ı o lu r.

Önemlilik: Verilmediği ya da yanlış verildiği takdirde şnansal tab- lo kullanıcılarının alacakları ekonomik kararları doğrudan etkileyecek bilgiler önemli sayılır. Önemlilik kavramı iki unsurdan oluşmaktadır. Bi- rincisi tutarın büyüklüğüne göre önemli olma, diğeri ise raporlanacak ş- nansal tablo kaleminin niteliğine göre önemli olmasıdır. Örneğin bir ti- caret işletmesi yıl sonu itibariyle çok düşük değerde mal stokuna sahip olsa bile (tutarsal olarak önemli olmayan bir değer) yine de stokları bi- lançoda varlıklar arasında ayrı olarak raporlamalıdır. Çünkü stoklar bir ticaret işletmesi için nitelik olarak ayrıca raporlanması şnansal tablo kul- lanıcıları tarafından talep edilen önemli bir varlıktır. Örnek T e o r id e p e ş i n ö d e n m iş v e g e ç e n z a m a n a b a ğ lı o la r a k g e le c e k - te g i d e r e d ö n ü ş e c e k h a r c a m a la r ile i lg i li o la r a k g ü n lü k , s a a tlik v e h a t ta d a k i k a lık h e s a p la m a la r y a p ıla r a k g e r ç e k te n i lg i li h a r c a m a - n ı n n e k a d a r ı n g i d e r e d ö n ü ş tü ğ ü v e n e k a d a r lık b ir t u ta r ın g e - le c e k te g i d e r e d ö n ü ş m e k ü z e r e v a r lık o la r a k r a p o r la n m a s ı g e r e k tiği b e li r ti lm e lid ir. A n c a k b u k a d a r h a s s a s b ir h e s a p la m a ile y a r a - tı la c a k b ilg i , ç o ğ u z a m a n b u h a s s a s lı k ta ö lç ü m y a p ılm a s ı n ı g e r e k - tir m e y e c e k b ir ö n e m d e d ir. Ö r n e ğ i n to p l a m 1 2. 0 0 0 TL tu t a r ın d a k i 1 2 a y l ık k ir a , b ir d e f a d a s ö z le ş m e t a r ih i o la n 1 0 K a s ı m 2 0 0 7 t a ri h in d e ö d e n d iğ i n d e K a s ım v e A r a l ık a y l a rı i ç i n g e r ç e k l e ş e n k i r a g id e ri y ıl s o n u n a d e k g e - ç e n 4 5 g ü n i ç i n h e s a p l a n a b ilir. B u d o ğ r u b ir h e s a p la m a d ır. A n c a k iş l e tm e le r b ö y le b ir d u r u m d a g e n ell ik le K a s ı m v e A r a lı k a y l a r ın ı n ta m ı için , y a n i a y l ı k h e s a p l a m a y a p a r l a r. B ö y l e c e ilg ili k i r a g i- d e ri ik i a y için g e r ç e k leş m iş s a y ıl a r a k 2. 0 0 0 TL o la r a k r a p o rla n ır. A y n ı şe k il d e y ıl s o n u b il a n ço s u n d a p e ş i n ö d e n m iş k i r a ile ilg ili v a r lığ ı n d e ğ e ri d e ( g e l e ce k a y l a r a a it g id e rle r ) a y l ı k o l a r a k y a p ıl a - r a k 1 0. 0 0 0

iş l e tm e n i n b ü y ü k l ü ğ ü ile ilg ili ş k ir v e r e b ile ce k b ir d e ğ e r le k a r ş ıla ş t ır- m a y a p ıl a r a k b elir le n e b ilir. B u iş le t m e n in y ıl s o n u itib a ri y l e v a r lık - la rı to p l a m ın ın 5 0. 0 0 0 TL o ld u ğ u d ü ş ü n ü ld ü ğ ü n d e , g ü n lü k y e r in e a y l ı k h e s a p la m a y a p m a n ın ş n a n s a l ta b lo n u n g ü v e n ilir liğ i ü z e - ri n d e n e k a d a r ö n e m s i z b ir e t k is i o ld u ğ u d a h a iy i g ö r ü le b ilir. A y n ı ö r n e k g e l iştiri lirs e b e n z e r b ir ş n a n s a l o l a y i ç i n g ü n lü k h e s a p la m a y a p m a n ı n n e k a d a r ö n e m li h a l e g e l e b ilece ğ i d e g ö r ü le b ilir. B u n a g ö - r e y u k a rıd a v e rile n p e ş in k i r a ö d e m e s i ö r n e ğ in d e , ö d e n p e ş in k i r a tu t a r ın ın b ir y ıl için 1 2. 0 0 0 TL y e r in e 1 2. 0 0 0 TL o ld u ğ u n u v a r s a y a lım. 5 0. 0 0 0 TL v a r lı k to p l a m ın a s a h i p b ir işle tm e i ç i n b u tu - t a r ın n e k a d a r ö n e m li o ld u ğ u a çık tır. G e r ç e k t e n d e y ıl s o n u n a k a d a r g e r ç e k leş e n k i r a g id e ri için 4 5 g ü n lü k h e s a p l a m a y a p m a k , şn a n s a l ta b lo l a r ın g ü v e n ilir liğ i ü z e r in d e tu t a r s a l TFRS’ye o l a r 1. 3. 3. 5. ak ön e m li göre b ir hazırlanmış e t k i d o ğ uşnansal r a c a k t ır. B ö y le b ir tabloların d u ru m d a d etaylı g ü n lü k h e s a p la m a y a p m a - n ı n GÜVENi. Li. R OLMASI ile ifade edilmek tabloları z a m a n o la r a k m a l iy e t in e k a t la n m aistenen k d o ğ a l d ır. nedir? n güvenilir olduğu kabul edilir. Şnansal tablolarda açıklanan Güvenilirlik: TFRS’ye göre hazırlanmış bilgiler ihtiyaca uygun ol- salar dahi güvenilir olmayabilirler. şnansal Şnansal tablo kalemleri ile ilgili açıkla- malar doğru bir şekilde yapılmalıdır. Aşağıdaki ilkeler güvenilirlik ilkesi ile birlikte değerlendirilirler: • G e r ç e ğ e u y g u n g ö s te r i m • Ö z ü n ö n ce liğ i • T a rafsız lı k • T a m a çık l a m a Örnek B ila n ç o ta r i h i i tib a r iy le s a h i p o lu n a n tü m v a r lı k la r ın g e r ç e k d e ğ e ri n in r a p o r la n m a s ı a r z u e d ilir. A n ca k b u z a m a n m ü m k ü n o l- m a z. Ö r n e ğ in , e l d e k i v a r lık la b e n z e r ö z e llik l e r d e v a r lık l a r ın el her b ir d eğiştird iği y e r le ş i k b ir p iy a s a b u lu n m a d ığ ı n d a , b e lir li b ir p a z a r d e ğ e r in d e n s ö z e d ile m e z. B e n z e r

k o n u - s u v a r lığ ı m a liy e t d e ğ e r in d e n d a h a y ü k s e k b ir d e ğ e r le r a p o r la y a - r a k , b u d e ğ e r in iş le tm e y e g ö r e v a r lığ ı n “ g e r ç e ğ e u y g u n d e ğ e r i ” o ld u ğ u n u ileri s ü r m e k , şn a n s a l ta b lo l a r ın g ü v e n ilir liğ in i s a r s a c a k - tır. işle tm e , s ö z k o n u s u v a r lı k k a le m in i “ i h tiy a c a u y g u n ” ş e k il d e d iğ e r v a rlık l a r d a n a y rı o l a r a k b ila n ç o d a r a p o r la m ış o la b ilir. A n - ca k y u k a rıd a a çık l a n k o ş u lla r a l tın d a v a r lı k i ç i n m a l iy e t te n y ü k s e k b ir g ü n ce l d e ğ e r t e s p it e d e r se , b u d e ğ e r “ g ü v e n ilir ” o lm a z. S ö z k o n u s u v a r lığ ın b ir d u r a n v a r lı k o ld u ğ u v e b u d u r a n v a r lığ ı n m a l iy e t d e ğ e ri ile r a p o r la n d ığ ı v a r s a y ıls ın. B ir ö n ce k i y ıl k u lla n ıla n N o r m a l A m o r tis m a n (D o ğ r u s a l A m o r tis m a n ) y ö n te m i y eri n e , H ı z la n d ırılm ış A m o r tis m a n ( A z a l a n B a k iy e le r ) y ö n te m i k u lla n ılm a s ın ın , d a h a u y g u n o l a ca ğ ı k a rı v e ri lm iş is e , b u d u - r u m d a s ö z k o n u s u d eğişik liği y a p m a n ı n ş n a n s a l t a b lo l a r ın g ü v e n ilir liğ in i s a r s a ca ğ ı is p a t la n m a l ıd ır. B ö y le b ir d eğişik lik y a p ıl d ığ ı n d a , işle tm e a n c a k ta m a çık l a m a k u r a l ı n a u y g u n o l a r a k b ila n ç o d ip n o t l a r ın d a s ö z k o n u s u d eğişik liğin ş n a n s a l t a b lo la r d a y a r a t tığ ı e t k iy i d e t a y la rıy l a a çık l a r s a , ve bu a çık l a m a d eğişik liğin g e r e k l i o ld u ğ u n u is p a t l a r sa , şn a n sa l t a b lo n u n g ü v e n ilir liğ i sağl a n m ış o lu r. 6. TFRS’ye göre hazırlanmış şnansal tabloların KARşI- LAşTIRILABi. Li. R OLMASI ile ifade edilmek istenen nedir? Karşılaştırılabilirlik: Şnansal tablolar, kullanıcıların karşılaştırma yapabilmelerine imkân tanıyacak şekilde hazırlanmalıdır. Karşılaştırılabi- lir şnansal tablolar ile hem dönemler arası hem de işletmeler arasında karşılaştırma yapmak mümkündür. TFRS’ye göre, muhasebe politikala- rında yapılan değişikliklerin etkileri dönemler arası karşılaştırma yapma- ya imkân tanıyacak şekilde açıklanmalıdır. şekil yönünden karşılaştırılabilirlik

Zamanlılık sorunu: Dönem sonu bilançosu ile dönemin gelir tablo- sunun çok kısa bir süre içinde hazırlanarak sunulması genellikle mümkün olmaz. Bunun nedeni pek çok şnansal tablo kalemi ile ilgili sonuçların kesinleşmesinin uzun süre almasıdır. Kesinleşmiş sonuçların raporlanması için geçen süre çoğunlukla şnansal tablo içeriğindeki şnansal bilgilerin güncel- liğini yitirmesine ve şnansal tablo kullanıcılarına bir fayda sağlamamasına neden olur. Bu nedenle raporlamanın yapıldığı tarih genellikle şnansal bil- gilerin kesinleştiği tarihten daha öncedir. Güvenilir bilgi üretmenin maliyeti (Fayda Maliyet Dengesi): Ş- nansal tablolarda yer alacak bilgiden sağlanacak fayda bu bilgiyi üretmenin maliyetinden fazla olmalıdır. 4. ŞNANSAL TABLOLAR VE iÇERi⁄i i. LE i. LGi. Li SORULAR 1. Şnansal tablolar ve içeriği nedir? Şnansal durum Bilanço Varlıklar, Borçlar ve Özsermay Gelir Tablosu Gelirler ve Giderler Nakit Akış T. Türlerine göre e Performan s Şnansal durumda nakit nasıl 1. 3. 4. 2. TFRS Kavramsal Çerçevede varlık değiş akış tanımlanmıştır? Geçmişte olan olayların sonucunda ortaya çıkan ve gelecekte işletme- ye ekonomik fayda sağlaması beklenen, işletmenin kontrolü altındaki mev- cut değerlerdir. 3. TFRS Kavramsal Çerçeve Metnindeki “Varlık” Tanımına Giren Her Ekonomik Değer Şnansal Tablolarda Raporlanır mı ? işletmenin kontrolü altında olan mevcut bir değer, geçmişteki olaylar sonucunda ortaya çıkmış ve gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağla- ması bekleniyor olsa da bilançoda varlık olarak raporlanmayabilir. 4. Yukarıdaki koşulları sağlayan bir varlığın bilançoda raporlanm ası için ek olarak sağlanm ası gerekli koşul nedir? Söz konusu varlığın değerinin ya da maliyetinin

şekil- de ölçülebilmesi gerekir. Örnek iş l e tm e ta r a f ın d a n y a r a t ılm ış M ARKALAR, iş l e t m e n in s a h i p o ld u ğ u m evcu t b ir değer o ld u ğ u , g e çm iş t e işle tm e n in y ü r ü ttü ğ ü f a a l iy e t le r so n u cu n d a o r ta y a çık t ığ ı ve g e l e ce k t e de iş l e tm e y e f a y - d a s a ğ la y a c a ğ ı ta r tış m a s ı z k a b u l e d ilm e le r i n e r a ğ m e n , iş le tm e b i- la n ço s u n d a k i v a r lık l a r a s ın d a r a p o r la n m a z la r. Ç ü n k ü b u v a r lık l a r ın d e ğ e r in i n g ü v e n ilir b içim d e ö lçü lm e s i m ü m k ü n d e ğ il- d ir. A n ca k b ir b a ş k a iş l e tm e d e b e l ir li b ir b e d e l ö d e n e r e k e d in ilm iş o la n b ir m a r k a s ö z k o n u s u is e , b ir a l ış v e riş e k o n u o ld u ğ u için a r tı k d e ğ e ri b e l l i o la n b ir v a r lık ta n (s a d e c e s a t ın a l a n t a r a f a çıs ın - d a n ) b a h s e d il e b ilir. 1. 3. 4. 5. TFRS Kavramsal Çerçevede borçlar nasıl tanımlanmış Geçmişte gerçekleşmiş olaylar sonucunda ortaya çıkan ve gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağlayacak değerlerinde bir azalışa neden olacak mevcut yükümlülüklerdir. 1. 3. 4. 6. TFRS Kavramsal Çerçevede özsermaye (özkaynaklar) nasıl tanımlanmıştır? Varlıklar Toplamı – Borçlar (Yabancı Kaynaklar) = Özsermaye (Öz- kaynaklar) Özsermaye işletmenin belirli bir tarihteki toplam varlıkları ve top- lam borçları arasındaki farktır. 7. Varlık, Borç veya Özsermaye olarak tanınmada işlemin hukuksal özelliklerinin önemi nedir? Varlık, borç ya da özsermaye olarak tanınmada şnansal olayın hukuk- sal şeklinden ziyade işlemin özü önemlidir. Örnek: şnansal kiralama söz- leşmeleri 8. Bir varlıktan gelecekte beklenen ekonomik fayda ne şekilde işletme tarafından elde edilebilir? • işletme tarafından satılan mal ve hizmetlerin üretiminde tek

başına veya diğer varlıklarla birlikte kullanılabilir o Örnek: Hammaddenin üretime verilmesi, makinelerin üretimde kul- lanılması • Diğer varlıklarla değiştirilebilir (Takas edilebilir), o Örnek: Alacak tahsilatı, bir alacağın nakit ile takasıdır. o Örnek: Senetsiz bir alacak karşılığında, senet alınması. o Örnek: Verilen Sipariş Avansları karşılığında Mal alınması. • Bir borcun ödemesinde kullanılabilir, • işletme sahiplerine dağıtılabilir. 9. Bir harcam a yapılm adan da varlık sahibi olunabilir mi? Harcama yapılmamış olma, varlık olarak tanınmayı önlemez. Örneğin işletmeye yapılan bağışlar sayesinde varlık edinilebilir. 10. Kavramsal Çerçeve Metninde neden yukarıdaki saptama yapılmış (yazarın görüşü) Çünkü genellikle bir varlık edinilip edinilmediği harcama ve bu harcamadan beklenen faydanın henüz tüketilmemiş olması değerlendirmesi ile açıklanmaktadır. Bu yaklaşım çoğunlukla doğru olmakla beraber yukarıda verilen örnekteki gibi ender durumlarda geçerliliğini kaybedebilir. 11. Mevcut borçlar ne şekilde kapatılır? • Nakit ödemesi, • Diğer varlıkların verilmesi, • Hizmet sağlanması, (bedeli peşin alınmış hizmet sözleşmeleriyle oluşan borçların kapatılması) • Bir yükümlülüğün bir başka yükümlülükle değiştirilmesi, (Senet- siz bir borç için senet düzenleyerek verme) • Yükümlülüğün özkaynaklara dönüştürülmesi. (Alacaklının ser- maye artıran işletmeye ortak olması) 1. 3. 4. 12. Tutar kesin olarak ölçülemese de diğer koşullar sağlandığında bir borç bilançoda raporlanabilir mi?

bilançoda rapor- lanır. 13. Ö zkaynakların ölçülm esinde esas nedir? Özkaynaklar varlık ve borçların ölçülmesi sonucunda belirlenir. 14. Özkaynakların toplam tutarı işletmenin piyasada değerini temsil eder mi? Genellikle özkaynakların kayıtlı değeri işletmenin piyasa değerini göstermez. Böyle bir durumun oluşması ancak tesadüşdir. 15. Özkaynakların toplam tutarı, iş varlıklarının tek satışından elde edilen nakitten, borçlar ödendikten sonra geriye kalan tutara eşit midir? Genellikle eş değildir. Böyle bir durumun oluş anca k tesadüşdir. 16. Gelir nedir? işletme faaliyetleri sonucu özsermayede artışa (ortakların özserma- yeye yaptıkları katkılar nedeniyle gerçekleşenler hariç) neden olan eko- nomik yararlarda artış ya da borçlarda azalıştır. Hasılat ya da kazanç ola- rak isimlendirilebilirler. 1. 3. 4. 18. Hasılat ve Kazanç nedir? 17. Gider nedir? Hasılat, işletmenin genellikle faaliyet olağa işletme faaliyetleri sonucu özsermayede azalışa konusuyla ilgili faaliyetlerinden n (ortakların çektikleri kâr payları v. b. nedeniyle gerçekleşenler gerçekleştirdikleri gelirlerdir. Kazanç faaliyetlerden olan doğabileceğiyarargibi larda genellikle olağa hariç)neden ekonomik azalış normal ya da borçlarda faaliyet dışında Gider gerçekleşen gelirlerdir. Kazanç n artıştır. ya da zarar olarak isimlendirilebilirler. olarak değerlendirilebilecek örnekler: maddi duran varlık satış kârı, konus menkul değer satış kârı, faiz geliri, kur farkı kazançları v. b. dir. u (eğer bir ticaret işletmesi sözkonusu ise) 1. 3. 4. 19. Gider ve Zarar nedir? “Gider”, işletmenin olağan faaliyetleri sırasında doğan giderleri

içerir. Örneğin: satışların maliyeti, ücret ve amortismanlar, pazarlama, genel yöne- tim giderleri v. b. Zararlar gider tanımına giren diğer kalemleri içerir. Genel- likle faaliyet konusu ile doğrudan ilişkisi olmayacak şekilde gerçekleşen gi - derlerdir. 1. 3. 4. 20. Sermaye koruma düzeltmesi nedir? Varlık ve borçların değerlerinin yeniden belirlenmesi işlemi özkaynak- larda artış ya da azalışa neden olur. Özkaynak artışı veya azalışı bir gelir ya da gider olarak tanımlanabilmesine rağmen, bu şekilde yeniden değerleme faaliyetleri sonucunda oluşan özkaynak artış ya da azalışları kâr zarar tab- losuna yansıtılmaksızın doğrudan özsermaye koruma düzeltmesi farkları olarak ya da yeniden değerleme yedeği olarak raporlanırlar. Örnek: Enfasyon Düzeltmesi Olumlu Farkları 5. ŞNANSAL TABLO UNSURLARININ TAHAKKUKU VE ÖLÇÜMÜ i. LE i. LGi. Li SORULAR: 1. Tahakkuk ile ifade edilmek istenen nedir? Tahakkuk, gerekli özellikleri taşıması halinde bir şnansal tablo un- surunun bilanço ya da gelir tablosuna dahil edilmesi sürecini ifade et- mektedir. 2. Bir kalem in tahakkuk ettirilmesi için gerekli ölçütler (kriterler) nedir? • Şnansal tablonun unsuru tanımına giren kalem ile ilgili gelecek- te işletmeye ekonomik fayda akışının gerçekleşmesi ya da işletmenin ekonomik değerlerinin işletmeden çıkışı ihtimali bulunmaktaysa, • Söz konusu kalemin maliyeti veya değeri güvenilir bir şekilde tespit edilebiliyorsa, ilgili kalemler tahakkuk ettirilir. 1. 3. 5. 3. Kavramsal Çerçeve Metninde bir şnansal olayın en az iki şnansal tablo unsuruna etkisi olduğu ne şekilde açıklanmıştır? Unsurlar arasındaki ilişkinin bir sonucu olarak, bir

borcun da tahakkuk ettirilmesi gerekir. 1. 3. 5. 4. Gelecekte ekonomik yarar olasılığı nasıl belirlenir? Gelecekte işletmeye ekonomik fayda akışının gerçekleşme ihtimali olup olmadığı (olasılığı) ya da bu konudaki belirsizlik düzeyi, şnansal tablolar hazırlandığı sırada eldeki verilere dayanılarak kararlaştırılır. Ör- neğin bir alacağın tahsil edilemeyeceği yönünde bir kanıt bulunmadığı taktirde söz konusu alacağın tahsil edilmesi olası görülebilir. Bu durum- da söz konusu alacak tahakkuk ettirilir. Çok sayıda alacak olması duru- munda bunun belirli bir kısmının tahsil edilememe olasılığı dikkate alınarak, gelecekte bu nedenle oluşacak ekonomik yararda beklenen azalma tutarı kadar gider tahakkuku yapılır. 1. 3. 5. 6. Şnansal tablo kalemlerinin ölçülme esasları nelerdir? a) Tarihi maliyet b) Cari maliyet c) Gerçekleşebilir değer d) Bugünkü değer 1. 3. 5. 7. Değerleme esaslarından “Tarihi maliyet esası” nedir? Varlıklar elde edildiklerinde, bunlara sahip olmak için verilen nakdin tu- tarı ya da başka varlıkların gerçeğe uygun değeri ile ölçülürler. Borçlar da ay- nı şekilde ortaya çıkmaları sırasında elde edilen varlığın gerçeğe uygun değeri ya da borcun kapatılması için ödenmesi gerekli tutar ile ölçülürler. 23. Değerleme esaslarından “Cari maliyet esası” nedir? Aynı varlığın ya da bu varlıkla eşdeğer bir varlığın edinilmesi için ge- rekli olan nakit ve nakit benzerlerinin tutarı ile gösterilirler. Borçlar için bu değer gelecekte borcun kapatılması için gerekli iskonto edilmemiş tutardır. 24. Değerleme esaslarından “Gerçekleş değer esası” nedir? Normal faaliyet koşullarında varlıkların elden çıkarılması durumunda el- de edilecek nakit ve nakit benzerlerinin tutarıdır.

kapatılma- ları için ödenmesi gereken nakit ve nakit benzerlerinin iskonto edilmiş bu- günkü değeridir. 3. 4. 26. çok kullanılan ölçüm Di⁄ER esası hangisidir? ESASLA TARi. Hi En. MALi. YET ESASIDIR. ÖLÇÜM GENELLi. KLE TARi. Hi RI KULLANILIRLAR. MALi. YET DE⁄ERi i. LE Bi. RLi. KTE