Metodat e hulumtimit ETIKA N KRKIMIN SHKENCOR SHT

Metodat e hulumtimit ETIKA NË KËRKIMIN SHKENCOR

Ç’ËSHTË ETIKA? � Fjala etikë vjen nga greqishtja: ethocos (ose ethos), do të thotë sjellje, zakon. Etika është një sistem parimesh morale ose vlerash dalluese të një kulture, apo të një grupi (si: etika kristiane, etika protestante, etika tribale); � Etika i referohet asaj që duhet të jetë, një realiteti të kërkuar, disi ideal. � Shkenca i referohet asaj që është, pra vetë realitetit në çastin kur e studiojmë atë, realitetit të vërtetë (shkenca synon të vërtetën).

DILEMAT ETIKE TË KËRKIMIT SHKENCOR � “Dilema e OPENHEJMERIT”. � Dilema lidhet me faktin se shkenca karakterizohet, para së gjithash, nga kërkimi shkencor. Madje, deri vonë shkencëtarët, duke përfshirë edhe shkencëtarët socialë, shfaqin shpeshherë arrogancë në trajtimin e subjekteve studimore, duke i përligjur veprimet e tyre me kërkimin e së vërtetës. Ndaj janë vendosur standarde etike, të cilat kryesisht u takojnë një apo dy dekadave të fundit.

ETIKA E HULUMTIMEVE Sipas Këshillit të Hulumtimeve Ekonomike dhe Shoqërore në Britani (2009): � Etika e hulumtimeve ka të bëjë me parimet morale që drejtojnë hulumtimet që prej fazave fillestare, deri në përfundimin dhe bërjen publike të rezultateve dhe më tej – për ruajtja nën kujdestari e të dhënave dhe e kampionëve fizikë edhe pas botimit të hulumtimit.

KËRKESAT ETIKE TË KËRKIMIT SHKENCOR E para, ndër to, ështe ndershmëria. 2. E dyta ndër kërkesat etike të kërkimit shkencor është objektiviteti. 3. Një tjetër kërkesë e kërkimit shkencor është integriteti. 4. Por edhe këto nuk mjaftojnë: duhet edhe kujdesi. 5. Të qenit i hapur është, gjithashtu, një kërkesë etike e kërkimit shkencor. 1.

KËRKESAT ETIKE TË KËRKIMIT SHKENCOR � Kusht i domosdoshëm për kërkimin shkencor është respektimi i të drejtës së autorit dhe pronësisë intelektuale. � Konficencialiteti apo mirëbesimi. � Një parim i rëndësishëm etik është mosndërhyrja në jetën private të individëve. � Kërkesat etike të kërkimit zbatohen jo vetëm ndaj qënieve njerëzore por edhe ndaj kafshëve.

DHËNIA E PËLQIMIT TË INFORMUAR! � Thelbi i pëlqimit të informuar është të sigurojë se personat që do të marrin pjesë në hulumtim ta kuptojnë plotësisht se çfarë po pranojnë. Kjo mund të duket diçka “afërmendësh”, por ka një numër gjërash që hulumtuesi mund të bëjë për të siguruar ndjekjen e rregullave etike.

INFORMIMI MBI HULUMTIMIN Pranimi duhet të jepet me vullnet të lirë. � Njerëzve duhet t’u jepni një informatë të qartë dhe të saktë: � çfarë përfitimi do të kenë. � pse po e bëni këtë hulumtim. � cilat janë rrjedhojat praktike për ta. � pjesëmarrja është e vullnetare dhe ata kanë të drejtën të tërhiqen në çdo kohë. � a ka ndonjë rrezik? � çfarë do të bëni me të dhënat. � çfarë autoriteti keni. �