LISE MEITNER ivot u Austriji Lize Majtner je

LISE MEITNER

Život u Austriji • Lize Majtner je rođena 7. 11. 1878. u Beču kao treće dijete u jevrejskoj porodici • Bila je sramežljiva i povučena. • Školovala se uz privatnog tutora. • Bila je talentovana za fiziku i matematiku.

Studij • 1901. god upisuje se na Univerzitet u Beču (fiziku i matematiku). • Bila je jedina žena na predavanjima među 100 muškaraca. • 1906. je doktorirala iz oblasti provođenja toplote u nehomogenim čvrstim tijelima. Od svog mentora L. Boltzmana usvojila je viziju fizike kao “bitke za konačnu istinu”, viziju koju nikada nije izgubila. • Mentor joj je bio profesor Ludwig Boltzman. • Prvi posao dobila je u Boltzmanovom institutu.

Berlin • 1907. odlazi u Berlin i započinje rad na polju radioaktivnosti pod mentorstvom Maxa Plancka. • Dugo vremena sarađuje s Ottom Hahn -om, nadarenim hemičarem. • 1913. s Berlinskog univerziteta prelazi u Kaiser Wilhlem Institut. • Ona i Otto Hahn istražuju beta radioaktivnost i počinju istraživanja sa elementima na samom dnu periodnog sistema. • Tokom I Svjetskog rata Meitner prekida istraživanja i ide u Austriju da radi volonterski u poljskoj bolnici kao radiolog. Lise Meitner i Otto Hahn

Otkriće fisije • 1917. sudjeluje u otkrivanju Protaktinija • 1918. postaje šef Kaiser Wilhelm Instituta. • 1926. postaje profesor fizike na Univerzitetu u Berlinu. • Intenzivno radi na vezi gama i beta zračenja. • Otkrila je da se linije elektrona emitiraju prije radioaktivne transformacije • Ona je pionir upotrebe Geigerovog brojača. • 1932. godine dešava se Chadwickovo otkriće neutrona i Fermijevi eksperimenti bombardovanja jezgre neutronima. • Trebalo je objasniti Fermijeve rezultate.

Izbjeglištvo - Švedska • 1938. napušta nacističku Njemačku i uz pomoć Nielsa Bohra nalazi utočište u Švedskoj. • Pridružuje joj se njen nećak Otto Frich koji ostaje u Danskoj. • Njene kolege u Berlinu nastavljaju rad na bombardovanju jezgri urana i dobivaju rezultate koje niko ne zna da objasni. Oprema koju su koristili Meitner i Hahn za bombardovanje jezgri urana neutronima

FISIJA • U oktobru 1938. Otto Hahn piše o rezultatima svojih pokusa. Lise Meitner automatski shvaća rezultate i objašnjava ih svom nećaku Frichu. OTKRIĆE LISE MEITNER: • Jezgra urana se razdijelila – nije se “otkinuo” samo dio kako su neki vjerovali • Nastale jezgre su bili barij i krypton. • Osim nastalih jezgri nastalo je i nekoliko neutrona i ogromna količina energije. • Lise i njen nećak Frich računaju po Einstenovoj formuli i predviđaju da bi ta energija trebala iznositi 200 Me. V. • Lise Meitner naziva taj proces FISIJA. • Hahn nastavlja rad na proučavanju procesa i objavljuje rad na tu temu 6. 1. 1939. • Lise objavljuje fizikalno objašnjenje samo mjesec dana kasnije, 11. 2. 1939.

NOBELOVA NAGRADA za fisiju 1944. NAGRADA JE PRIPALA OTTU HAHNU, I TO NOBELOVA NAGRADA ZA HEMIJU ZA OTKRIĆE I OBJAŠNJENJE FISIJE. ULOGA LISE MEITNER JE ZANEMARENA. LISE MEITNER JE POZVANA DA RADI NA “MANHATTAN PROJEKTU” ALI JE ODLUČNO ODBILA REKAVŠI: “NE ŽELIM IMATI NIŠTA S BOMBOM!”

Socijalna, politička i povijesna uloga Lise Meitner • Lise Meitner je veoma posebna naučna i povijesna ličnost i to po slijedećem: • Bila je jedina žena na Univerzitetu u Beču • i prva žena koja je doktorirala fiziku • ONA je objasnila eksperimente koji su demonstrirali fisiju • Po njoj je nazvan element rednog broja 109 – Meitnerium • Bila je veliki humanist • i veliki borac za edukaciju žena na polju nauke

Poslije Švedske Neko vrijeme radila je na Univerzitetu u SAD, zatim se seli u Englesku, u Cambridge gdje i umire 27. 10. 1968. , nekoliko dana prije svog 90 -tog rođendana.

Kraj • Na kraju se mora kazati da je Lisi Meitner načinjena velika nepravda jer joj nije dodiljena Nobelova nagrada za fiziku 1944. godine uz Nobelovu nagradu Ottu Hahnu (za hemiju). • Napravljena joj je i još jedna nepravda jer se za Auger (Ože) spektroskopiju sve zasluge pripisuju francuskom fizičaru Pierre-u Auger-u, a Lise Meitner ga je itkrila i objavila dvije godine prije Auger-a.

Na nadgrobnoj ploči piše “A physicist who never lost her humanity!”