Liryka czyli co kryje si w wierszu Opisujc

Liryka czyli co kryje się w wierszu?

Opisując wiersz, postaraj się odpowiedzieć na cztery pytania, aby Twoja wypowiedź była jak najpełniejsza : n n Kto mówi? Do kogo mówi? O czym mówi? W jaki sposób mówi?

Kto mówi? PODMIOT LIRYCZNY Fikcyjna osoba (nadawca) - „Ja” liryczne, skonstruowana w utworze lirycznym, wyrażająca refleksje, przeżycia, doznania i poglądy.

PAMIETAJ!!! Podmiotu lirycznego nie można całkowicie utożsamiać z autorem.

Do kogo mówi? ADRESAT UTWORU LIRYCZNEGO Adresat liryczny ("ty" liryczne) osoba, zbiorowość (adresat zbiorowy), pojęcie lub zjawisko przywołane w wierszu jako adresat utworu lirycznego.

Spróbuj określić kim jest podmiot liryczny (nadawca) i adresat liryczny w podanym wierszu? Jesliby w moich książkach co takiego było, Czego by się przed panną czytać nie godziło, Odpuść, mój Mikołaju, bo ma być stateczny Sam poeta; rym czasem ujdzie i wszeteczny. J. Kochanowski, Do Mikołaja Firleja

Jesliby w moich książkach co takiego było, Czego by się przed panną czytać nie godziło, Odpuść, mój Mikołaju, bo ma być stateczny Sam poeta; rym czasem ujdzie i wszeteczny. • Podmiot liryczny (kto mówi? ) poeta • Adresat liryczny (do kogo mówi? ) Mikołaj Firlej

O czym mówi? Po określeniu nadawcy i adresata wiersza, zastanów się nad tym, o czym jest wiersz, czyli nad jego tematem i sensem.

Mogą Ci w tym pomóc przykładowe pytania: ► Co jest podstawowym tematem wiersza (miłość, wiara, wydarzenie historyczne…)? ► Jakie znaczenie dla treści wiersza ma jego tytuł? A może wiersz nie ma tytułu - dlaczego? ► W jakim celu powstał wiersz (żeby wzruszać, bawić…)? ► Czy czas w wierszu ma znaczenie (symboliczna data, epoka…)? ► Czy dedykacja może pomoc w interpretacji wiersza?

Spróbuj określić tematykę podanego wiersza:

Ślachetne zdrowie Nikt się nie dowie, Jako smakujesz, Aż się zepsujesz. Tam człowiek prawie Widzi na jawie I sam to powie, Że nic nad zdrowie Ani lepszego, Ani droższego; Bo dobre kamienie, Także wiek młody I dar urody, Mieśca wysokie, Władze szerokie, Dobre są, ale – Gdy zdrowie cale. Gdzie nie masz siły, I świat niemiły. Klinocie drogi, Mój dom ubogi Oddany tobie Ulubuj sobie. Jan kochanowski, Na zdrowie tematem utworu jest: zdrowie

W jaki sposób mówi? Postaraj się odpowiedzieć na te przykładowe pytania: ØCzy ØIle wiersz ma tytuł? w wierszu występuje podział na strofy (zwrotki) wersów występuje w każdej strofie? ØCzy występują rymy? ØJakich środków stylistycznych użyto? Jaką pełnią one funkcję?

ZWROTKA zespół wersów w utworze wierszowanym, graficznie wyodrębniony i powtórzony w tym kształcie co najmniej dwa razy. WERS jedna linijka wiersza.

ŚRODKI POETYCKIE:

EPITET: wyraz (najczęściej jest nim przymiotnik) określający rzeczownik, np. : "wieczna miłość", "piękny widok" , "mały człowiek„.

PORÓWNIANIE: zestawienie dwóch pojęć mających wspólną cechę za pomocą wyrazów: jak, jakby, podobnie, na kształt, niby; np. : „błękitny jak niebo”.

UOSOBIENIE: środek stosowany w celu nadania przedmiotom, zwierzętom, roślinom lub zjawiskom cech ludzkich.

PRZENOŚNIA: (INACZEJ METAFORA), jest to zespół słów, w którym znaczenie jednych zostaje niejako przeniesione na znaczenie pozostałych; znaczenie przenośne jest różne od dosłownego; np. : „Noszę w sercu Twój obraz”.

WYRAZY DŹWIĘKONAŚLADOWCZE (ONOMATOPEJE): naśladowanie za pomocą środków językowych, zjawisk dźwiękowych (głosów i odgłosów), z otaczającej rzeczywistości, np. : „A na dębie dwa gołębie na zielonym rajskim dębie. Gru – gru”.

RYM: powtórzenie jednakowych lub podobnych układów brzmieniowych w zakończeniach wyrazów zajmujących ustaloną pozycję w obrębie wersu, np. : „woda – uroda”, „miała – czekała”.

Przeczytaj uważnie wiersz „Kalina” Teofila Lenartowicza, a następnie: a) wpisz do tabelki środki poetyckie, które odnajdziesz; b) podkreśl występujące w wierszu rymy.

Rosła kalina z liściem szerokim, Nad modrym w gaju rosła potokiem, Drobny deszcz piła, rosę zbierała, W majowym słońcu liście kąpała. W lipcu korale miała czerwone, W cienkie z gałązek włosy wplecione Tak się stroiła jak dziewczę młode I jak w lusterko patrzała w wodę. Wiatr co dnia czesał jej długie włosy, A oczy myła kroplami rosy. U tej krynicy, u tej kaliny Jasio fujarki kręcił z wierzbiny I grywał sobie długo, żałośnie, Gdzie nad krynicą kalina rośnie, I śpiewał sobie: Dana! oj dana! A głos po rosie leciał co rana. Kalina liście zielone miała I jak dziewczyna w gaju czekała. A gdy jesienią w skrzynkę zieloną Pod czarny krzyżyk Jasia złożono, Biedna kalina znać go kochała, Bo wszystkie swoje liście rozwiała, Żywe korale wrzuciła w wodę, Z żalu straciła swoją urodę.

EPITETY PORÓWNANIA UOSOBIENIA PRZENOŚNIE liściem szerokim, jak w lusterko patrzała w wodę wiatr czesał Drobny deszcz piła, rosę zbierała modrym potokiem tak się stroiła jak dziewczę młode jej długie włosy liście kąpała drobny deszcz jak dziewczyna w gaju czekała myła włosy z gałązek włosy majowym słońcu kalina znać go kochała oczy myła kroplami rosy korale czerwone kalina z żalu straciła urodę Z żalu straciła swoją urodę cienkie włosy długie włosy WYRAZY DŹWIĘKONAŚLADOWCZE Dana! oj dana!

DZIĘKUJĘ