LETME YNETM II r Gr Dr O nan

İŞLETME YÖNETİMİ II Öğr. Gör. Dr. O. İnanç GÜNEY Ç. Ü. Adana MYO

1. BÖLÜM: YÖNETİM VE ORGANİZASYON: İLGİLİ KAVRAMLAR A-Yönetim ve Organizasyon 1 - Yönetim: - Yönetim, başkalarının aracılığıyla amaca ulaşma ve başkalarına iş gördürme faaliyetidir. Kısaca, başkaları vasıtasıyla iş görme faaliyetidir. - Yönetici bu faaliyeti yerine getiren kişidir. Başkaları yönetilenler bir başka ifadeyle çalışanlardır veya iş görenlerdir. Bunlar yönetimin insan kaynaklarını oluşturur. - Yönetim; örgütsel amaçların etkili ve verimli biçimde gerçekleştirilmesi için, yönetim fonksiyonları olan planlama, örgütleme, yürütme, koordinasyon ve kontrol faaliyetlerinin tümüdür. Yönetim kaynak kullanarak amaçlara ulaşma etkinliğidir. Bir amacın gerçekleşmesi için örgütsel kaynakların (doğa- emeksermaye-bilgi) koordinasyonu gerekir. bu ihtiyaç yönetim sayesinde karşılanır.

2 - Yönetimin amacı: - Yönetimin temel amacı, kaynakların koordinasyonu yoluyla, örgütsel amaçların etkin bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktır. Buna göre yönetimin temel amacı belirli örgütsel faaliyetleri gerçekleştirmektir. Yönetim bu amacına ilk yönetim fonksiyonu olan planlama yaparak ulaşır. - Örgütlerin farklı amaçları vardır. Örgütlerin kuruluş amacı örgütsel unsurları bir araya getirerek, bir sinerji ortaya çıkartmaktır. Sinerji, örgütsel ve bireysel amaçların bütünleştirilmesiyle sağlanan bir örgütsek güçtür. bir madde ya da sistemin başka bir madde ya da sistemle birleştiğinde , etkinin ikisinin etki gücünün toplamından fazla olması durumudur. 1+1=3 gibi. - Örgütlerin diğer bir amacı da gelir elde etmek ve istihdam sağlamaktır. - Örgütsel amaçlar 3 başlık altında ele alınabilir; - Düzen amacı: örgüt üyelerinin belirli davranışlar göstermesi. Kültürel amaçlar: örgüt kültürü oluşturmak. Ekonomik amaçlar: kar sağlamak.

3 - Yönetici: Yönetici üç tür örgütsel rolü yerine getirmekle görevli kişilerdir. Bu roller, kişiler arası roller, bilgi rolü, karar verme rolü. Kişiler arası rol, örgüt üyelerinin birbirleriyle uyum içinde çalışmalarını ve sinerji yaratmalarını sağlamaktır. Bilgi sağlama rolü, örgütsel faaliyetler için gerekli olan bilgileri toplamak ve bu bilgilerin işlenmesini sağlamak. Bu işlemlerin sonucu olarak da karar verme rolü ortaya çıkar. - Çağdaş yöneticiler, çalışanları yönlendirir ve motive eder. Yöneticiler çalışanlarına vizyon kazandırabilmeli, onları ortak bir vizyon ve misyonun parçaları haline getirebilmelidir. 3. 1 Yöneticilik becerileri: Bir yönetici için en önemli beceri türü sosyal beceridir. Sosyal beceri çeşitli toplumsal durumlarla etkili bir şekilde başa çıkma ve bireyler arası ilişkilerde beceri anlamına gelir. Sosyal beceri yöneticinin toplumsal olarak kabul görmesini sağlar. Sosyal beceri, çevreye uyum ve uygun iletişim yolları kullanarak, başkaları ile uyum içinde yaşayabilme becerisidir. -

Sosyal becerinin özellikleri - Belirli sözel ve sözsüz davranışlardan oluşur. - Sosyal beceriler öğrenme yoluyla kazanılır. - Model alınan davranışları içerir. - Sosyal çevreden gelen olumlu tepkilerin artmasını sağlayarak var olan becerilerin pekişmesine olanak tanır. - Çevrenin özelliklerinden etkilenir. Yönetici için önemli bir diğer beceri türü duygulara yönelik beceridir. Bu beceri aynı zamanda kişinin duygusal zekasını gösterir. Duygulara yönelik becerilerin özellikleri, - Kendi duygularını anlamada yardımcı olur. - Duygularını ifade etmeyi sağlar. - Korku ile başa çıkmada etkilidir. - Kendini ödüllendirebilmeyi sağlar. - Başkalarının duygularını anlama - Sevgi ve iyi duyguları ifade etme, kızgınlıkla başa çıkma

- - Diğer beceri türü ise, saldırgan davranışlarla baş etme becerisidir. Bu beceri özellikle yöneticinin örgütsel davranış yönetimi için çok önemlidir. Yöneticinin sahip olması gereken bir diğer beceri türü stres durumlarıyla başa çıkma becerisidir. Bu becerinin sağlayacağı yararlar grup baskısıyla baş etme. Başarısız olunan bir durumla baş etme. Utanılan bir durumla baş etme. Yalnız bırakılma ile baş etme. Diğer bir beceri türü ise plan yapma ve problem çözme becerisidir. Bu becerinin yöneticiye sağlayacağı yararlar; Ne yapacağına karar verme Amaç oluşturma Problemin nedenlerini araştırma Karar verme İş planı geliştirme Bilgi toplama

Yöneticinin sahip olması gereken diğer beceriler; -Yönetsel beceri -Kavramsal beceri -Analitik beceri -İletişim becerisi -İnsan ilişkileri becerisi -Karar verme becerisi -Teknik beceri 3. 2 Yöneticilik ve Liderlik Yönetici ve liderin amaçlara yönelik tavır ve davranışları birbirinden farklıdır. yöneticilerin amaçlara yönelik tavırları daha şahsi ve çekingendir. Liderler ise, daha dinamik ve yeni fikirleri uygulamaktan çok yeni fikirleri ortaya çıkartırlar. Yöneticiler işlerin nasıl yapılacağı üzerinden yoğunlaşırken liderler sonuçlar üzerinde yoğunlaşır.

Liderle yönetici arasındaki farklar; - Yöneticiler kopyadır, liderler orijinaldir. - Yönetici muhafazakardır, liderler yenilikçidir. - Yönetici sistemler üzerinde yoğunlaşır lider ise insanlar üzerinde. - Yönetici dar görüşlüdür lider ise geniş bir perspektife sahiptir - Yönetici işi doğru yapar, liderler ise doğru işler yapar. 2 tip liderlik stili vardır, 1 - Otokratik Stil: örgütün diğer çalışanlarına danışmadan onları sürece katmadan karar verir. ancak kısa vadeli sonuçlar alabilir. 2 - Demokratik Stil: yetkilerini başkalarına devretme ve kişileri karar süreçlerine dahil etmede isteklidir.

4 - Örgütsel Yönetim Hiyerarşisi: - - - Örgütlerde, örgütün büyüklüğü ve faaliyet konularına göre farklı yönetim kademeleri ve bu kademelerde görev yapan farklı yöneticiler bulunmaktadır. Örgütsel yönetim tek bir kademeden ibaret değildir. Yöneticiler farklı kademelerde farklı görevleri yürütürler. Örgütlerde yönetim -üst kademe: CEO (chief executive officer) yönetim kurulu bşk, gen. müd. Ve yardımcıları, koordinatör -orta kademe: başkan, müdür -alt kademe: büro yöneticisi, amir Yetki kavramı yöneticiyi yönetenlerden ayırır ve bu kendini, genel olarak kaynakların kullanımında, karar vermede, rol ve statü ilişkilerinde gösterir.

B- Organizasyon ve Örgüt Kavramları v Yönetim, örgütü veya organizasyonu, amaca ulaştırma etkinliğidir. Söz konusu amaca ulaşabilmek için kaynakları koordine etmek gerekir. Her tür yönetsel etkinlik, adına örgüt veya organizasyon denilen yapıda yerine getirilir. v Örgütler genellikle aşağıdaki nedenlerden dolayı kurulurlar; 1 - Sosyal nedenler: Sosyal bir varlık olan insan, sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için örgütlere katılacağı gibi, kendisi de bir örgüt kurabilir. 2 - Maddi nedenler: İnsanlar yalnız başlarına yapamayacakları işleri başka insanlarla bir araya gelerek yapma ihtiyacı duyarlar. Bunun sonucunda örgütler kurulur. 3 - Yeteneklerin geliştirilmesi 4 - Uzmanlaşma ihtiyacı 5 - Değişim ihtiyacı 6 - Bilgi birikimi 7 - Sinerji: insanlar tek başlarına yaptıkları işin toplamından daha fazlasını yapmak ihtiyacı duydukları zaman örgütsel yapılar ortaya koyarlar.

1 - Organizasyon Kavramı v Organizasyonlar, insanların çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak için kurulurlar. İnsanların tek başlarına başaramayacakları işler, organizasyonlar sayesinde başarılabilir. Bir işletmenin yerine getirmek istediği fonksiyonları, yerine getiren her parçası onun organıdır. Organizasyon bölümlerden/organlardan oluşmuş bir sistemdir. v Bir organizasyon belli standartlara sahip olmalıdır. Standartlar, o günün şartlarında dikkate alınması gereken organizasyon teknik ve yöntemlerinin yanında, ekonomik, hukuki, sosyal ve kültürel kuralları içerir. Değişim ve değişime ayak uydurabilmek, en önemli standartlardan biridir. Yaşamanın bu temel gerçeğine uymayan ve yenilikleri takip etmeyen bir organizasyonun varlığını devam ettirebilmesi mümkün değildir. v Organizasyonlar maddi ve manevi unsurların anlamlı biçimde bir araya getirildiği ve koordine edildiği yapılardır

2 - Çağdaş Dönüşümler ve Yönetim Yeni nesil ekonomi veya dijital ekonomi olarak adlandırılan bilgi toplumunda ekonomik, sosyal ve kültürel yaşamda önemli değişmeler yaşanmaktadır. Bu değişmeleri aşağıdaki gibi açıklayabiliriz: 1 - Ekonomik yapıdaki dönüşüm: Bilgi toplumundaki en büyük özellik, mal üretiminden hizmet üretimine doğru bir kaymanın görülmesidir. 2 - Yükselen yeni sınıflar: Yeni toplumda insanların çalıştıkları yer değil, aynı zamanda yaptıkları işlerin türü de değişmektedir. Sanayi toplumunda yarı vasıflı işçiler, çalışan sınıfın içinde en kalabalık grubu oluşturmaktadır. Bilgi toplumunda ise teknik ve profesyonel sınıf toplumun kalbi konumuna yerleşmiştir. 3 - Bilginin artan rolü: Sanayi toplumu, malların üretimi için makine ve insanların koordinasyonuna dayanmaktadır. Bilgi toplumu ise bilginin üretimi ve kullanımı etrafında örgütlenmektedir. 4 - Bilişim teknolojilerinin artan önemi: Sanayi toplumunun ortaya çıkmasında en önemli etkenin buhar makinesi, yanmalı motor gibi enerji teknolojilerinin bulunmasıdır. Bilişim teknolojilerinin ortaya çıkıp hızla gelişmesi de benzer bir etkiyi bilgi toplumundan -

Bilgi toplumuyla diğer toplum yapılarını ayıran bazı özellikler; 1 -Bilgi toplumunun üretim modellerinin temelinde bilgi ve iletişim teknolojileri bulunmaktadır. 2 -Bilgi toplumunda bilgi üretimin temel kaynağıdır ve hızlı bilgi akışı, değişim ve gelişmenin temelini oluşturur. 3 -Bilgi toplumu sanayi toplumunun tersine çok merkezlidir. Bilgi toplumu katılımcı demokrasiyi ve insan haklarını temel alır. 4 -Bilgi toplumunun, dolayısıyla bilgi çağı örgütlerinin çalışanları, bilgi işçileridir. 3. Örgüt Kavramı ve Çağdaş Örgütler: v v Geleneksel örgüt yaklaşımında örgüt, ortak amaçları gerçekleştirmek için işlerin ve örgütsel unsurların anlamlı bir bileşimi şeklinde tanımlanmaktadır. Sistem yaklaşımına göre ise örgüt, geniş bir çevresel sistem içinde amaçlar ve değerler, teknoloji, yapı, yönetim gibi alt sistemleri içeren toplumsal bir sistemdir. Örgütler belirli bir amacı gerçekleştirmek için, bilinçli olarak oluşturulmuş ve bir düzen çerçevesinde işleyen toplumsal birimlerdir. Örgüt tanımlarında diğer önemli bir öğe, örgütlerin bir tesadüf sonucunda değil, bilinçli şekilde ortaya çıktığıdır.

Örgütler sadece kişilerin bir araya gelmesi ile değil, bir araya gelen insanların faaliyetlerinin anlamlı bir eşgüdümü sonucunda ortaya çıkar. Örgütler şu fonksiyonları görmek için kurulurlar; v Örgütler, insan ihtiyaçlarını daha etkin biçimde karşılarlar. - Örgütler etkinliği arttırır. Sinerjiyi ortaya çıkartır. - Kişiler için daha fazla güvenlik sağlarlar, onların ait olma ihtiyaçlarını karşılarlar. - v Örgütsel unsurlar arasındaki yüksek dayanışma ve koordinasyon, çalışanlar arasındaki uyum ve iyi ilişkilerin kurulması ve sürdürülmesi, iletişme bağlıdır. İletişim sayesinde kurulacak örgütsel uyum, etkinlik ve etkileşim, hem örgütsel etkinliği arttırır, hem de üretim veya hizmet unsurları arasında güçlü bir bağ oluşturur.

4. Bilgi Çağı Örgütleri ve Yönetimi v Bilgi çağı örgütleri, bilgiyi denetlenebilir ve yönetilebilir bir değer olarak kullanabilen örgütlerdir. Klasik örgütler, emeği, sermayeyi, doğal kaynakları örgütleyerek mal ve hizmet üretirken, bilgi çağı örgütleri, kurumsal bilgiyi ve bilişim teknolojilerini örgütleyerek üretimde bulunurlar. v Bilgi çağı örgütleri geleneksel örgütlerden üretim kalıpları, üretim ilişkileri, mal ve hizmet türü ve bunların sunum şekli bakımından farklılık göstermektedir. Söz konusu farklılıklar; - v v Beden gücüyle çalışanların yerini beyin gücüyle çalışanların alması. İletişim teknolojilerinin desteklediği mal ve hizmet üretimi. Yenilikçi üretim yöntem ve teknikleri. İnsanın örgütün en değerli kaynağı olarak görülmesi. Mal ve hizmet üretimine bilgi üretiminin eklenmesi. Bilginin bir sermaye olarak kullanılması. Bilgi çağı örgütlerinde geleneksel örgütlerin aksine yeni iş ve iş yapma yöntemleri ortaya çıkmaktadır. Bilgi yönetimi bilgiye ulaşmayı ve örgütün amaçları doğrultusunda bilginin kullanılması için yapılması gereken hareket planlarını kapsar.