Leksikologija Antonimi i antonimija Antonimija i antonimi Antonimija
- Slides: 8
Leksikologija Antonimi i antonimija
Antonimija i antonimi � Antonimija je pojava značenjske opreke između dvaju leksema koji imaju suprotno značenje � Antonimi – leksemi suprotnih značenja � Antonimski značenja par-dvije riječi suprotnih
U antonimskom odnosu mogu stajati: a) imenice: istina-laž ; čovjek-nečovjek b) glagoli: dati-uzeti ; upisati-ispisati c) pridjevi: živ-mrtav ; star-nov d) prilozi: blizu- daleko; jasno-nejasno e) prijedlozi: iza-ispred; ispod-iznad
Podjela antonima prema naravi značenjske opreke a) binarni – ili/ili (značenje jedne riječi isključuje značenje druge riječi) muško – žensko ; pogoditi-promašiti; istina-laž b) stupnjeviti- između dviju krajnjih točaka koje čine antonimi nalazi se bar jedna točka koja predstavlja srednju vrijednost: toplo – hladno (međustupanj: mlako) pijan – trijezan (međustupanj: polupijan)
c) obratni antonimi (odnos inverzije)-pokazuje se isti odnos među riječima, ali obrnutim redoslijedom: Ivan je Markov unuk. - Marko je Ivanov djed. Ana je kupila od Ivana psa. - Ivan je prodao Ani psa. Hrvati su izgubili od Talijana. - Talijani su dobili Hrvate.
Vrste antonima � prema podrijetlu a) netvorbeni (raznokorijenski) – imaju različit korijen: dan-noć; svjetlost – tama ; dati- uzeti b) tvorbeni (istokorijenski)-imaju isti korijen: moral- nemoral; složno-nesložno; upisatiispisati
prema usvojenosti a) općejezični – shvatljivi izvan konteksta: star-mlad b) kontekstualni (individualni) – shvatljivi u pojedinačnome tekstu : dah u plamenu(nemoć)-krik sa krovova(snaga) T. Ujević
Višestruka antonimija –javlja se kod višeznačnica -jedno značenje višeznačnice suprotno je jednoj riječi, a drugo značenje drugoj riječi: mir: 1. stanje bez rata –rat 2. tišina- buka Djelomična (parcijalna)antonimija-javlja se kod višeznačnica- jednim svojim značenjem suprotna je nekom leksemu: dan: 1. vrijeme od izlaska do zalaska Sunca-noć 2. vrijeme od 24 sata- ?
