Komunikacja i dialog Czym jest porozumiewanie Komunikacja interpersonalna

Komunikacja i dialog

Czym jest porozumiewanie? Komunikacja interpersonalna jest niezwykle złożoną aktywnością. W procesie komunikacji międzyludzkiej biorą udział przynajmniej dwie osoby. Każda z nich dysponuje swoim własnym systemem wartości, oczekiwaniami, doświadczeniami, które wpływają na rozumienie komunikatu drugiej osoby. Tak więc jest to proces, w którym powstaje specyficzne, jednakowe (czytelne) dla obydwu stron znaczenie. Poza komunikacją werbalną – czyli przekazaniem treści komunikatu - ważną rolę odgrywa komunikacja niewerbalna, przekazywana przez nasze ciała, gestykulację, mimikę, ale też sposób ubierania się czy nawet wykreowane przez nas otoczenie. Naukowcy obliczyli, że około 85% całego komunikatu jest przekazywane i odbierane za pomocą niewerbalnej, czyli często nieuświadomionej sfery.

Elementy komunikacji niewerbalnej � � � � � Gestykulacja (gesty symbole - emblematy, gesty ilustracje, gesty wyrażające uczucia, gesty regulatory, gesty adaptatory) Mimika (potrafimy rozróżniać 6 podstawowych emocji: lęk, smutek, szczęście, gniew, wstręt, zaskoczenie) Oczy (spojrzenie: kierunek, długość, kontakt wzrokowy, szerokość źrenicy) Wygląd (sposób ubierania, fryzura, ozdoby itp. ) Dotyk (kto może zacząć, przyjaciele tej samej i odmiennej płci, dotyk jest czynnikiem intensyfikującym w komunikacji) Przestrzeń (dystans intymny, dystans osobisty, dystans towarzyski, dystans publiczny – porozumiewanie w jedną stronę) Głos (brzmienie głosu jest tak niepowtarzalne jak odcisk palca; siła, prędkość wypowiadania słów, wysokość, głośność i ton) Zapach Ćwiczenie: Spróbuj powiedzieć zdanie: „Ja jej nie znam” używając różnych tonów: pełnego złości, z miłością, sarkastycznie, grożąc, z zaskoczeniem.

Komunikacja = treść + relacja

John Powell w książce „Dlaczego boję się kochać? ” wyróżnił następujące poziomy komunikacji Poziom 5 - to rozmowa wg utartego schematu, stereotypowa wymiana grzeczności. Ten typ rozmowy jest bardzo bezpieczny. Używamy w niej utartych zwrotów w rodzaju: „Jak się czujesz? ", „Co u Ciebie słychać? ", „Co porabiasz? ", „Podobają mi się twoje buty". . . Tzw. „Rozmowy o modzie i pogodzie” Brakuje w takich rozmowach osobistego zaangażowania. Każdy z rozmówców chowa się wygodnie za maską uprzejmości. Jest to najniższy poziom komunikacji. Poziom 4 - to przekazywanie faktów dotyczących innych ludzi. W rozmowach tego rodzaju ograniczamy się do informowania rozmówcy o jakiś faktach lub wypowiedziach innych osób bez osobistego komentarza. W plotkach o innych szukamy schronienia, aby nie ujawnić siebie. Nie dajemy wówczas nic z siebie i nie dostajemy od innych niczego w zamian. Poziom 3 - to moje wyobrażenia i opinie, własne myśli i osądy. To początek rzeczywistego porozumiewania się ludzi. Rozmówca podejmuje ryzyko powiedzenia innym, co myśli i do czego dąży. Jest jednak nadal ostrożny i gdy tylko wyczuje brak akceptacji ze strony współrozmówcy wycofuje się. Poziom 2 - Dzielenie się uczuciami (poziom podstawowy). Na tym poziomie dzielimy się tym, co jest dla nas bardzo osobiste i niepowtarzalne. Dzielimy się swoimi uczuciami przeżywanymi w związku z osobami, zdarzeniami, opiniami, dzielimy się sobą. Poziom 1 – Najwyższy poziom komunikacji. Całkowite zjednoczenie uczuciowe i osobowe. Do takiego zjednoczenia dochodzi czasem między dobrymi przyjaciółmi albo małżonkami. To sytuacje, kiedy nie trzeba nawet słów. Stan niemal doskonałej empatii i jedności.

Asertywność Składają się na nią cztery wzorce zachowań: � a) umiejętność wyrażania sprzeciwu w relacjach interpersonalnych, tak zwana umiejętność powiedzenia „nie", w odpowiedzi na nieuprawnione, nieuzasadnione żądania innych ludzi, naruszające nasze prawa, � b) umiejętność komunikowania innym swoich emocji, � c) umiejętność poproszenia innych o przysługę lub pomoc, � d) umiejętność inicjowania, podtrzymywania oraz ograniczania kontaktów interpersonalnych.

Empatia i współpraca Empatia: Zdolność dzielenia emocji odczuwanych przez inna osobę i rozumienia jej punktu widzenia Współpraca: polega na braniu pod uwagę celów drugiej osoby (lub osób) i jednocześnie swoich własnych; wyraża się w zdolności wzajemnego dostosowywania zachowań w sposób pozwalający na osiągnięcie celu (lub celów). Uwaga poświęcana innym jest zasadnicza we wszystkich bliskich związkach

Jak pozytywna samoocena wpływa na relacje z innymi i stosunek do życia � Ludzie, którzy lubią siebie bardziej swobodnie występują przed grupą � Ludzie, którzy mają dobre mniemanie o sobie są bardziej spontaniczni od tych, którzy mają zły wizerunek swojej osoby � Ludzie mający niskie poczucie wartości są zazwyczaj łatwiejsi do rządzenia, manipulowania � Tym, którzy mają dobry obraz siebie świat wydaje się piękny. � Ludzie pozytywnie nastawieni do siebie lepiej znoszą krytykę

Deformacje percepcji czyli co przeszkadza nam widzieć innych takimi jacy są � Mit identyczności � Przesądy i stereotypy, oczekiwania (percepcja wybiórcza) � Prawo pierwszeństwa (mowa o pierwszym wrażeniu) � Negatywne wrażenie przed pozytywnym – łatwiej rejestrujemy niezadowolenie innych niż ich satysfakcję � Pomniejszanie własnej wolności i powiększanie wolności innych w wyborze zachowań lub działania. � Przypisywanie innym określonych myśli, intencji, motywacji

Bariery komunikacyjne � Osądzanie, obwinianie � Dawanie gotowych rozwiązań, radzenie � Unikanie udziału w troskach drugiego człowieka � Zasypywanie pytaniami � Bagatelizowanie � Zmiana tematu, ignorowanie � Używanie truizmów � Zbyt długie komunikaty (monologi, tyrady) � Żarty nie na miejscu

Wadliwe style komunikacyjne według Virginii Satir Virginia Satir znana terapeutka rodzinna opisała cztery wadliwe style komunikowania się na podstawie swego wieloletniego doświadczenia. 1. „STYL ZJEDNYWACZA” - zjednywacz to osoba , która zjednuje innych poprzez przepraszanie oraz uległość. Taka osoba robi wszystko, aby nie zdenerwować innych w nadziei, że otrzyma w ten sposób trochę miłości. Np. mówi: wszystko mi jedno, zróbmy tak jak ty chcesz, abyś była zadowolona. Osoby, które posługują się tym stylem najczęściej czują się bezradne oraz bezwartościowe. 2. ”STYL OBWINIACZA” - polega na obwinianiu i krytykowaniu innych. Osoba krytykująca pomija to, co czuje do innych w nadziei, że będą myśleli o niej jako o silnej, zarządzającej osobie. W ten sposób ukrywa poczucie samotności i złą samoocenę. Np. mówi: Ty zawsze taka jesteś. Ty nigdy nic dobrego nie zrobiłaś. 3. „STYL KOMPUTEROWO RACJONALNY” - polega na jak najmniejszym okazywaniu emocji, sztywnej postawie ciała, niepatrzeniem rozmówcy prosto w oczy, używaniu trudnych słów i sformułowań. Osoby posługujące się tym stylem pomijają to, co czują do siebie i drugiej osoby. 4. ”STYL MĄCICIELA” - polega na tym, że rozładowuje napiętą sytuację przez zwracanie uwagi na coś zupełnie związanego z tematem rozmowy. Taka osoba mówi o , , niebieskich migdałach '', aby zakamuflować poczucie, że nikt się o nią nie troszczy, że nie ma dla niej miejsca.

Cechy prawidłowej komunikacji Żeby komunikacja przebiegała prawidłowo przestrzegaj następujących zasad: � � � � � Wystrzegaj się barier komunikacyjnych Nie przerywaj Nie oceniaj Nie zmieniaj tematu Opisuj własne uczucia i dokładnie formułuj swoje myśli Nie zaprzeczaj i nie komentuj uczuć rozmówcy (wszystkie uczucia są dobre) Używaj komunikatów typu „ja” zamiast „ty” Unikaj wielkich kwantyfikatorów typu „zawsze”, „nigdy” Pytaj zamiast oznajmiaj (zamiast: jesteś zmartwiony, powiedz: czy jesteś czymś zmartwiony? ) Opanuj sztukę aktywnego słuchania,

Aktywne słuchanie Reagowanie na komunikaty (techniki aktywnego słuchania) � � Parafraza - powtórzenie własnymi słowami usłyszanej informacji, wyraża szczere zainteresowanie treścią komunikatu - nie zawiera oceny - zachowuje ton pierwotnego komunikatu - nic nie dodaje ani nie pomija - wyraża zrozumienie (nie może więc być dosłowna) - towarzyszyć jej powinny wzmocnienia niewerbalne, kontakt wzrokowy � Klaryfikacja - dopytanie, wyjaśnienie, zdobycie dodatkowych informacji - zadawanie pytań � Odzwierciedlanie uczuć - okazanie empatii rozmówcy - odzwierciedlenie słowami uczuć nadawcy pokazuje, że rozumiemy lub przynajmniej staramy się zrozumieć mówiącego � Dowartościowanie - uznanie ważności drugiej osoby i tego, co mówi - uznanie wartości problemów i odczuć rozmówcy - uznanie dla wysiłków i działań rozmówcy

Wzmocnienia niewerbalne Chociaż są ważne same w sobie nie wystarczą, bo wiele osób używa ich automatycznie, bez prawdziwego zaangażowania w rozmowę. · potakiwanie, „uhm…, tak” · otwarta postawa ciała, wychylenie w stronę mówiącego · mimika · nieokazywanie niecierpliwości (np. poprzez nadmierną gestykulację, wiercenie się) · kontakt wzrokowy

Cechy dobrego słuchacza ocenia treść komunikatu, a nie sposób jego przekazywania czy osobę, która go przekazuje � nigdy nie uważa, że dobrze usłyszał i zrozumiał swojego rozmówcę na podstawie „olśnienia”, po usłyszeniu kilku pierwszych słów jego wypowiedzi. � nie reaguje nadmiernie emocjonalnie, powstrzymuje się od ataku � wysłuchuje do końca i stara się zrozumieć � zachowuje otwartość i elastyczność � słuchając, stara się maksymalnie skoncentrować, nie rozprasza się innymi czynnościami, myślami (np. myśląc o tym, co powie za chwilę) � Akceptuje chwile ciszy i pauzy pozwalając rozmówcy znaleźć odpowiednie słowa �

Dziękuję za uwagę Literatura: Aronson E. , Wilson T. D. , Akert R. M. , Psychologia społeczna. Serce i umysł. Gryffin E. Język przyjaźni. Moscovici S. Psychologia społeczna w relacji ja-inni. Satir V. Rodzina. Tu powstaje człowiek Rosenberg M. B. Rozwiązywanie konfliktów poprzez porozumienie bez przemocy Szatur –Jaworska B. , Błędowski P. , Dzięgielewska M. Podstawy gerontologii społecznej.