Jzef Pociecha Statystyka Galicji Oglnopolska konferencja naukowa Spoeczne

Józef Pociecha Statystyka Galicji Ogólnopolska konferencja naukowa „Społeczne wyzwania edukacji statystycznej” Dzień Statystyki Polskiej, Gdynia, 17 -18 marca 2016 roku

Tematyka prezentacji : 1. Instytucje polskie w dobie autonomii Galicji w ramach monarchii austro-węgierskiej 2. System statystyki publicznej w Galicji 3. Publikacje Krajowego Biura Statystycznego 4. Miejskie Biuro Statystyczne we Lwowie i jego publikacje 5. Miejskie Biuro Statystyczne w Krakowie i jego publikacje 6. Dorobek statystyki Galicji i jej wpływ na rozwój statystyki w Polsce niepodległej

Galicja w dobie autonomii (1861 -1918) w ramach monarchii austro-węgierskiej Oficjalna nazwa prowincji: Królestwo Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim i Księstwami Oświęcimia i Zatoru Flaga i herb Galicji : Stolica: Lwów Powierzchnia : 78, 5 tys. km², Galicja Zachodnia: 23, 2 km² Galicja Wschodnia 55, 3 km² Ludność: 8 mln (1910), gęstość zaludnienia: 102 osoby/km² Skład narodowościowy: Galicja Zachodnia: Polacy: 79%, Ukraińcy: 13%, Żydzi: 7% Galicja Wschodnia: Polacy: 21%, Ukraińcy: 64%, Żydzi: 14%

Instytucje autonomicznej Galicji Namiestnik Galicji, Sejm Krajowy, - skład Sejmu Krajowego, - kompetencje Sejmu, - Marszałek Krajowy, Wydział Krajowy, - skład Wydziału Krajowego, - kompetencje Wydziału, Konflikty narodowościowe,

Gmach Sejmu Krajowego we Lwowie ok. 1898 r.

Instytucje statystyki publicznej w Galicji Krajowe Biuro Statystyczne (1873) – Lwów - Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych -Rocznik statystyki Galicyi (1886 -1888), - Podręcznik statystyki Galicyi (1900 -1913), Miejskie Biuro Statystyczne we Lwowie (1872) - Wiadomości statystyczne o mieście Lwowie Miejskie Biuro Statystyczne w Krakowie (1882) - Statystyka miasta Krakowa

Krajowe Biuro Statystyczne we Lwowie i jego kierownik Prof. Tadeusz Pilat (1844 Gumniska – 1923 Lwów) - prawnik, specjalista prawa administracyjnego, profesor, dziekan i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, Studia prawnicze na UL oraz studia uzupełniające w Pruskim Biurze Statystycznym w Berlinie – ze statystyki (1871). W 1872 r. mianowany profesorem Uniwersytetu Lwowskiego, objął Katedrę Statystyki i Nauki Administracji. Przez kilkadziesiąt lat (1874 -1920) kierował Biurem Statystycznym Wydziału Krajowego we Lwowie, od 1876 r. był członkiem korespondentem Centralnej Komisji Statystycznej w Wiedniu. Redaktor Wiadomości statystycznych o stosunkach krajowych oraz Podręcznika statystyki Galicyi. W latach 1876 -1914 zasiadał w Sejmie Krajowym. a w latach 1901 -1920 był zastępcą marszałka Wydziału Krajowego. W 1888 został powołany na członkakorespondenta krakowskiej Akademii Umiejętności.

Tadeusz Pilat – wybrane publikacje: - O metodach zbierania dat do statystyki żniw (1871), - O miejskich biurach statystycznych (1871), - Skład reprezentacyi gminnych w miastach i miasteczkach galicyjskich (1874), - Statystyczne przedstawienie ustroju powiatowego Galicyi i ostatnie wybory do rad powiatowych (1874), - Własność tabularna w Galicyi (1891).

Miejskie Biuro Statystyczne we Lwowie i jego organizator Tadeusz Romanowicz (1843 Lwów – 1904 Lwów) Polityk, publicysta, literat, statystyk. W 1862 r. rozpoczął studia na Wydziale Prawa UL. W 1863 r. poszedł do powstania styczniowego, gdzie był jednym z dowódców oddziałów powstańczych, 1864 więzień Ołomuńca. W 1865 r. powrócił do Lwowa, rozpoczynając działalność polityczną i publicystyczną w środowiskach demokratycznych. W 1872 r. został organizatorem i pierwszym naczelnikiem Miejskiego Biura Statystycznego we Lwowie. Wydał 3 roczniki Wiadomości statystycznych o mieście Lwowie. W 1881 r. odszedł z biura i święcił się działalności politycznej i publicystycznej. Od roku 1880 był posłem do Sejmu Krajowego, od roku 1889 członkiem Wydziału Krajowego, od 1901 posłem do parlamentu austriackiego.

Miejskie Biuro Statystyczne w Krakowie i jego znani kierownicy Prof. Józef Kleczyński (1841 Ihnatów, Podole - 1900 Zakopane) Statystyk i demograf, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Akademii Umiejętności w Krakowie. Ukończył gimnazjum w Warszawie w 1861 r. , następnie podjął studia prawnicze w Szkole Głównej Warszawskiej (1862 -1863), przerwał naukę i wziął udział w powstaniu styczniowym. Studia ukończył ostatecznie na uniwersytecie w Heidelbergu, w 1867 r. broniąc tam doktorat praw. W 1880 habilitował się w dziedzinie statystyki na Uniwersytecie Lwowskim W 1881 r. objął kierownictwo Katedry Prawa Administracyjnego, Państwowego i Statystyki na UJ. Pełnił funkcje dziekana Wydziału Prawa, prorektora i rektora UJ. Wykładał statystykę, naukę o administracji i prawo państwowe. Od 1884 kierował Miejskim Biurem Statystycznym w Krakowie. W 1893 został powołany na członka korespondenta krakowskiej Akademii Umiejętności, był również członkiem-korespondentem Wiedeńskiej Centralnej Komisji Statystycznej oraz członkiem Międzynarodowego Instytutu Statystycznego. Jego zainteresowania naukowe obejmowały statystykę historyczną, demografię, metodologię badań statystycznych oraz teorię statystyki. Był pionierem polskich badań w dziedzinie statystyki i demografii historycznej. Redagował periodyk "Statystyka miasta Krakowa" (od 1887).

Józef Kleczyński – wybrane publikacje: - Życie gminne Galicji (1878), - Organizacja statystyki w Austryi (1883), - Spisy ludności w Rzeczypospolitej Polskiej (1892), - Pogłówne generalne w Polsce i oparte w niem popisy ludności (1893), - Spis ludności diecezji krakowskiej z roku 1787 (1894).

Prof. Józef Kleczyński (1841 - 1900 )

Prof. Kazimierz Władysław Kumaniecki (1880 Radziechów k. Sokala – 1941 Kraków) Prawnik, myśliciel polityczny, specjalista w dziedzinie prawa administracyjnego, statystyk. Gimnazjum ukończył w Złoczowie a studia prawnicze i filozoficzne odbywał na UJ w Krakowie, uzupełniające z prawa natomiast w Monachium. Dr praw (UJ-1904), habilitował się w 1910 r. , na podstawie pracy Prawdopodobieństwo w statystyce i uzyskał prawo wykładania statystyki ogólnej na UJ. W 1917 r. został profesorem prawa, administracyjnego, nauk administracyjnych i statystyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1904 pracownik Miejskiego Biura Statystycznego w Krakowie a od 1910 r. jego naczelnik. W 1912 r. współtwórca Polskiego Towarzystwa Statystycznego i jego pierwszy sekretarz. W latach 1925 -1938 kierownik Zakładu Statystyki Gospodarczej Wyższego Studium Handlowego – poprzednika Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.

Prof. Kazimierz Władysław Kumaniecki (1880 – 1941)

Dorobek statystyki i statystyków Galicji oraz ich wpływ na rozwój statystyki w Polsce niepodległej Prof. Józef Buzek (1873 Końska k. Cieszyna - 1936 Cieszyn) Statystyk, prawnik i ekonomista, z polskiej rodziny chłopskiej na Śląsku Cieszyńskim, luteranin. Gimnazjum ukończył w Cieszynie, studiował prawo na UJ i w Wiedniu. Doktorat na UJ w 1899 r. , habilitacja ze statystyki w 1902 r. na Uniwersytecie Lwowskim. Od 1904 r. profesor nauki i prawa administracyjnego Uniwersytetu Lwowskiego, w latach 1916 -1917 Dziekan Wydziału Prawa UL. Od 1906 r. członek korespondent Centralnej Komisji Statystycznej w Wiedniu. Znany polityk polski, w latach 1907– 1918 poseł do parlamentu austriackiego, wice-przewodniczący Koła Polskiego. Po odzyskaniu niepodległości organizator i w latach 1918– 1929 pierwszy Dyrektor Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie.

Prof. Józef Buzek (1873 – 1936)