Hoofdstuk 2 Pesten 1 Omschrijving van pesten Onderscheid

Hoofdstuk 2 : Pesten

1. Omschrijving van pesten � Onderscheid pesten en plagen Plagen: - gelijkwaardige machtsstrijd - weerbaarheid kind ↑ korte duur, onregelmatig geen blijvende schade met humor, 1 tegen 1 geen vaste structuur geen negatieve bedoelingen zichtbaar Pesten: - ongelijkwaardige machtsstrijd, hulpeloos, machteloze positie - weerbaarheid kind ↓ - lange duur, regelmatig - levenslange schade mogelijk - geen humor, groep tegen indiv. - pestkoppen vaak dezelfde - negatieve bedoelingen - vaak onzichtbaar

� Vormen van pesten: fysiek pesten psychologisch pesten (uitsluiten, afpersen, dreigen, belachelijk maken, …) verbaal pesten (meest voorkomende type) cyberpesten

2. Prevalentie van pesten � Pesten pas sinds 1900 systhematisch bestudeerd � Onderzoek van National Institute for Child Health and Human Development (Amerika) 16000 lln tussen 12 -15 j 17% wordt wekelijks gepest � Onderzoek Ton Moaij (Nederland) 2000 -10000 lln meer gepest in basisonderwijs � Europees onderzoek : 20 -30% wordt gepest in de basisschool

3. Beïnvloedende factoren bij pesten HET GEPESTE KIND � Eigenschappen van gepeste kinderen: sociale angst, somber, laag zelfbeeld lichamelijke klachten, lichamelijk gestalte, uiterlijke verschijning � Theorie van Allport: - het anders zijn - bereikbaarheid - weerloosheid, niet kunnen verdedigen - al eerder werd gepest (sociale redzaamheid vh kind werd hierdoor aangetast)

HET PESTENDE KIND � Eigenschappen: fysiek sterk, agressief gedrag, weinig sociaal vaardig � Frustratie coping) (ergernissen afreageren, vorm van 4 mogelijke bronnen van agressie: - onveiligheid in klas, - autoritair gedrag van leerkrachten, - voortdurend met elkaar moeten concurreren, - als men lln als een nummer behandeld � Agressie Kinderen hebben geleerd dat agressief gedrag voordeel opleverde (o. a. verhogen van hun sociale status, groepsleider worden) waardoor ze dit blijven doen.

� Thuissituatie Kan op verschillende manieren van invloed zijn vb. kind krijgt een opvoeding met weinig waarde gehecht aan respect voor anderen, of wanneer ouders geen belangstelling tonen voor kind kan het aandacht zoeken op andere manier � Destructief recht Pesten verklaren vanuit systeemdenken (=de context bekijken). Bij destructief recht werd men gekwetst en daarom voelt men zich gerechtigd om de ander ook pijn aan te doen/te kwetsen.

GROEPSFACTOREN � Groepsdynamica Verandering in groep onzekerheid en frustraties negatieve gevoelens uiten en mogelijke manier = pesten Ook afwijken groepsnorm pesten � Zondebokfenomeen Groep personen die frustraties projecteren op onschuldig en hulpeloos slachtoffer � Diffusie vd verantwoordelijkheid Als er meerdere omstanders zijn valt verantwoordelijkheid niet enkel op hun schouders (maar valt onder gedeelde verantwoordelijkheid) en als er dan negatieve daad gesteld wordt (pesten, agressief gedrag) dan vermindert de verantwoordelijkheid. � De schoolgrootte geassocieerd met aantal slachtoffers van pesten (Brits onderzoek)

4. Diverse slachtoffers van pesten � Passief slachtoffer Onzeker, gevoelig, stil, eenzaam, lichamelijk zwakker en vaak positieve relatie met volwassenen � Provocerend slachtoffer combinatie angstige en agressieve reacties

5. Rol van de leerkracht � Luisteren en leerling serieus nemen � Ingrijpen ! � Leerkrachten beschouwen pesten bij jongens vaker als normaal � Leerkrachten zien openlijke vormen van agressie (vooral bij jongens) vaker dan minder openlijke vormen (vooral bij meisjes)

6. Gevolgen van pesten Gevolgen op korte termijn • • • Minderwaardigheidsgevoel sociaal isolement Wantrouwen fobieën of angsten (o. a. faalangst) psychosomatische klachten (hoofdpijn, slaapproblemen, buikpijn, bedplassen, vermoeidheid, depressie) levenskwaliteit aangetast (klachten pesten zijn vergelijkbaar met klachten bij kindermishandeling) Angst voor school Spijbelen Slechte schoolprestaties Minder vriendschappen

Gevolgen op lange termijn • • Laag zelfbeeld, depressieve klachten Meer moeite met aangaan van relaties Sociale fobie Grotere kans op zelfdoding Niet meer relativeren Gevoelens angst frustratie pijn Gedragsproblemen Risico om vroeger psychiatrische stoornissen te ontwikkelen