Czynniki zrnicowania spoecznego Klasy spoeczne i zrnicowanie ekonomiczne

Czynniki zróżnicowania społecznego • Klasy społeczne i zróżnicowanie ekonomiczne to nie jedyny czynnik kształtujący zróżnicowanie; • innym wyznacznikiem pozycji jest prestiż definiowany przez Webera jako „honor”, „godność” i „estyma społeczna”; • Honor odgrywał kluczową rolę w formowaniu się społeczeństwa stanowego; • ocena prestiżu sytuowała jednostki w hierarchii społecznej ;

Czynniki zróżnicowania społecznego • Weber: • psycho-społeczny aspekt różnicowania pozycji • szacunek nie musi wynikać z przynależności klasowej, może być do niej w opozycji • Różnice pomiędzy przynależnością do klasy a stanem oddaje kategoria nowobogackiego; • Pomimo statusu materialnego nuworyszom brakuje kapitału kulturowego i symbolicznego;

Stany społeczne • Przynależność do stanu: – wiąże się z określonym stylem życia; – przejawia się w sposobie ubierania, spędzania wolego czasu, funkcjonowaniu w towarzystwie; – wyrazem przynależności stanowej jest zawieranie małżeństw pomiędzy członkami tego samego stanu; • Stan, w odróżnieniu od klasy społecznej, jest wspólnotą, połączoną więziami, zintegrowaną wokół wartości i norm

Warstwy społeczne • Warstwa społeczna jest oddzielona barierami w postaci specyfiki kulturowej i społecznej • czynniki wyróżniające warstwy społeczne: – dochody, zasoby majątkowe oraz rodzaj aktywności gospodarczej; – przynależność etniczna; – wspólnota warunków życia; – wspólnota stylu życia; – podobieństw poziomu prestiżu; – zakres władzy;

Warstwy społeczne • Warstwa społeczna jest oddzielona barierami w postaci specyfiki kulturowej i społecznej • czynniki wyróżniające warstwy społeczne: – dochody, zasoby majątkowe oraz rodzaj aktywności gospodarczej; – przynależność etniczna; – wspólnota warunków życia; – wspólnota stylu życia; – podobieństw poziomu prestiżu; – zakres władzy;

Warstwy społeczne • Nowoczesnym odpowiednikiem stanów są warstwy społeczne; • wraz ze zmianą ładu społecznego honor jako czynnik hierarchizujący stracił na znaczeniu; • nie utraciła znaczenia kategoria prestiżu i jego powiązania z pozycją społeczną; • współcześnie warstwa społeczna często jest częścią klasy wyróżnioną na podstawie pozycji społecznych, często ukształtowanych przez historię;

Stratyfikacja społeczna • klasa średnia obejmuje wiele pozycji społecznych i zawodowych, jak inteligencja czy drobni przedsiębiorcy; • stratyfikacja to hierarchia społeczna; • pomiędzy klasami lub warstwami zachodzą relacje nierówności i podporządkowania; • jeśli jedna z klas ma większy dostęp do dóbr i usług, przywilejów, inna ma mniej; • od jednostki oczekuje się stosownego do jej pozycji zachowania;

Stratyfikacja społeczna • członkowie społeczeństwa mogą odczytać naszą pozycję i przynależność do klasy lub warstwy poprzez strój, sposób bycia, zachowanie, język, markę samochodu; • możemy wnioskować o pozycji na podstawie tych przesłanek; • Łatwiej jest udawać wysoką pozycję, jeśli kontakt jest krótkotrwały i powierzchowny.

Pytania kontrolne Stan społeczny: a) łatwo zmienić na inny stan; b) skupia osoby powiązane wspólnymi normami; c) łączy się ze stylem życia; d) podlega rejestracji we właściwym urzędzie; Prawidłowa odpowiedź b, c;

Trzy rodzaje porządku wg. Webera • 1) ład ekonomiczny, gospodarczy i odpowiadający mu podział społeczeństwa na klasy. • Przynależność do klasy jest uwarunkowana pozycją na rynku, • wiąże się z zasobami kwalifikacjami, • możliwościami konsumowania dóbr i usług.

Trzy rodzaje porządku wg. Webera • 2) ład społeczno-kulturowy, wyrażający się we wspólnocie wartości, norm i integrowaniu się w ramach stanów; • odrębność jest podkreślana przez styl życia i kapitał społeczny czyli znajomości; • stany także tworzą podziały i hierarchię, gdyż każdy ze stanów oznacza inny prestiż i uznanie odmiennych praw i przywilejów; • o wadze honoru świadczy zamknięty charakter społeczeństw stanowych oraz istnienie trudnych do przekroczenia granic pomiędzy stanami.

Trzy rodzaje porządku wg. Webera • 3) Trzecim czynnikiem który odgrywa rolę w tworzeniu podziałów i nierówności jest dostęp do władzy; • Podstawową formą organizacji ładu politycznego są partie polityczne, a także zrzeszenia służące konkretnemu interesowi.

Badania nierówności w USA • Amerykańscy socjologowie początkowo nie byli zainteresowani badaniem nierówności; • Powodem było przekonanie oparte na ideologii równych szans - „American Dream” (amerykańskie marzenie), że konflikty klasowe nie istnieją; • obserwacja rzeczywistości wskazywała, że istniały różnice statusów między przedsiębiorcami a robotnikami, także różnice rasowe i etniczne;

Badania nierówności w USA • podjęcie badań nad stratyfikacją, zwłaszcza w mniejszych miastach amerykańskich (badania społeczności); • badania Roberta i Heleny Lyndów w 1927 roku w „Middletown” (wymyślona nazwa kilkutysięcznego miasteczka) • Posługując się obserwacją, wywiadami i analizą materiałów źródłowych Lyndowie dokonali opisu Middletown;

Badania nierówności w USA • Analiza pozwoliła na wyodrębnienie dwóch klas: robotniczej i ludzi biznesu: – obie klasy zajmowały różne pozycje w hierarchii społecznej, a członków oddzielał dystans społeczny; – kryteriami hierarchizacji okazały się zasoby materialne i władza; • opisem amerykańskiego miasteczka uwzględniającym problem stratyfikacji jest seria poświęcona Yankee City Williama Lloyda Warnera oraz badania Warnera w

Badania nierówności w USA • Warner jako antropolog oparł badania miasteczek amerykańskich na obserwacji, analizie danych źródłowych, na wywiadach i rozmowach; • Warnera interesowało co łączy i integruje nacisk na procesy stabilizujące i zespalające społeczność; • W analizach struktury klasowej podkreślał elementy społeczno-kulturowe, wiążąc pojęcie klasy z uznaniem, prestiżem i reputacją;

Pytania kontrolne Badania nierówności w USA: a) zostały podjęte na przykładzie małych miast; b) zostały podjęte na przykładzie wielkich miast; c) wskazywały na różnice między robotnikami i przedsiębiorcami; d) wskazywały na podobieństwa między robotnikami i przedsiębiorcami; Prawidłowa odpowiedź a, c;

Status społeczny • Określeniem, które oddawało istotę klas było pojęcie statusu społecznego, rozumianego jako pozycja jednostki w obrębie grupy społecznej; – hierarchia statusów uwidacznia się na kilku poziomach: kategorii zawodowych, zamieszkiwania, sposób spędzania czasu, stosunkach towarzyskich, systemach wartości; – wyznaczniki statusu były weryfikowanie podczas wywiadów - rozmówców proszono o wyróżnienie klas i przypisanie siebie do jednej z nich;

Status społeczny • Pojęcie statusu społecznego przydatne w badaniach, status jest do pewnego stopnia tożsamy z pozycją społeczną, towarzyszą mu normy zachowań, zadania i zasoby, prestiż, szacunek oraz autorytet; • wyznacznikami statusu są wymagania: – formalne, dotyczące praw, obowiązków i przywilejów; – wymagania nieformalne - oczekuje się odpowiedniego zachowania, nie tylko w miejscu pracy, ale także poza nim, wymogi nieformalne dotyczą także postaw na forum publicznym;

Status społeczny • Osiąganie statusu zachodzi w dwojaki sposób: – jednostka może zostać przypisana do statusu, kiedy istotne cech, jak płeć, rasa czy wiek, status społeczny jej rodziny decydują o pozycji (status przypisany) – pozycja społeczna jednostki mogą zależeć od niej samej, ambicji i możliwości, zziałania podejmowanie przez jednostkę zasługi i osiągnięcia decydują o miejscu w hierarchii (status osiągany).

Funkcjonalna teoria uwarstwienia • Socjologowie Kingsley Davis i Wilibert Moore zaproponowali wyjaśnienie stratyfikacji społecznej w każdym systemie społecznym: • konieczność rozwarstwienia • funkcjonowanie społeczeństwa możliwe ze względu na podział pracy; • hierarchia stanowisk; • w interesie społeczeństwa jest przydzielenie pozycji społecznych i motywowanie do wypełniania zobowiązań z nich wynikających;

Funkcjonalna teoria uwarstwienia • pewne pozycje mają szczególne znaczenie, inne wymagają specyficznych uzdolnień lub długiego przygotowania; • znaczenie ma dobór odpowiednich jednostek; • czynnikiem motywującym do zajmowania pozycji jest funkcjonowanie nagród;

Funkcjonalna teoria uwarstwienia • dwa czynniki wpływające na rangę pozycji – „różnice doniosłości funkcjonalnej” (nagradzaniu pozycji ważnych i trudnych do obsadzenia, brak nagród dla zajmujących łatwe do obsadzenia pozycje); – „różnice w liczebności kadr” (pozycje społeczne wymagają kwalifikacji, nakłady, jakie trzeba ponieść, na które stać nielicznych, nagroda musi być atrakcyjna aby motywować jednostki, na przykład prestiż, zarobki, duża ilość wolnego czasu, pozytywna samoocena);

Funkcjonalna teoria uwarstwienia • krytyka: • Funkcjonalna teoria uwarstwienia pozytywnie ocenia hierarchię społeczną; • Krytycy zarzucali, że pozycje często są dziedziczone, a nie osiągane; • wpływ barier społecznych; • „grzech funkcjonalizmu” - konserwatywny światopogląd;