ZELULA AMAK Ainhoa Arrien eta Irati Arejita Landuko

ZELULA AMAK Ainhoa Arrien eta Irati Arejita

Landuko diren puntuak: • Zer dira zeula amak eta bere funtzioak • Motak • Faseak • Ezaugarriak • Sailkapena

Zer dira? • Zelula-amak organismo zelulanitz guztietan agertzen diren zelulak dira, guztiz ezberdindu edo espezializatuak. Mitosian bidez zatitzeko gaitasuna dute eta zelula espezifiko edo zelula ama berriak birsortzen dituzte. • Beste zelula mota batzuk sortzeko gaitasuna dute, zelula mota horiekin giza gorputzeko ehunak eratuz.

• Zelula-amak asimetrikoki zatitzeko gaitasuna dute, bi zelula -umeren sorrera ahalbidetuz. • Batek ama zelularen ezaugarri berdinak (autoberritzea) • Besteak ingurumeneko baldintza egokiak izanez gero bereiztu egingo da. • Organismo heldu baten ehun guztiek izaten dute ama zelula kopuru bat , hauen berritze periodikoa ahalbidetzen dutenak edo behar denean birsortzea.

Motak • Zelula ama totipotenteak: hazi daitezkeen eta organismo oso bat eratu dezaketen zelula amak dira. • Zelula ama pluripotenteak: organismo oso bat eratu ezin duten arren, beste edozein zelula motak ekoiztu ditzaketenak. • Zelula ama multipotenteak: bakarrik bere ataleko zelula motak ekoiztu ditzaketenak • Zelula ama unipotenteak: bakarrik zelula mota bat ekoiztu dezaketenak

FASEAK • 1. -Zigotoko zelula behin eta berriro zatitzen da gorputzaren zelula guztiak eman arte. • 2. -Une batean zelula horiek beren kopia identikoak egiteari utzi egiten diote eta zelula espezializatuak ematen hasten dira. • 3. -Zelula mota bakoitzak bere ezaugarriak ditu. Batzuk elkarrekin hazten dira; beste zelula batzuk isolamenduan. • 4. - Zelula-mota horiek talde espezializatuan, organoetan, egiten dute lan.

• Sailkapena Ama-zelula helduak: • Ehun helduetan dauden zelula somatikoak dira. • Multipotenteak dira, hartzen dituzten ehunetako zeluletan ezberdindu daitezkeelako. • Ehun helduetako zelulak berriztatzea da haien lana, organoak etengabe birsortzeko eta lesioak konpontzeko. • Hezur muineko eta zilbor-hesteko zelula ama helduak jada erabiltzen dira terapietan; leuzemia artatzeko, adibidez.

• Ama-zelula enbrionarioak: • Embrioiaren blastozisto (desberdintze prozesurik hasi ez duten enbrioi goiztiarra) fasearen barneko masa zelularra da. • Pluripotenteak. • Minbizia, diabetesa, bizkarrezur muineko lesioak, esklerosi anizkoitza eta beste hainbat gaitz sendatu eta artatzeko erabilgarriak. • Enbrioietatik hartzen dira; zehatzago blastozitoetatik.

• IPS Zelulak: – Zelula ama helduak birus bat erabiliz genetikoki modifikatu eta desberdintzean atzera eraman daitezke pluripotentzial bihurtu arte. – IPS zelulek eutsi egiten diote euren genoman zelula helduak zireneko oroimenaren zati bati, eta marka horiek bere horretan geratzen dira edozein ehunetako zelula bihurtzen direla ere. • Esperantza handiena: IPS zelulak gaitz degeneratiboei eta auto-immuneei aurre egiteko baliatzea.

• Enbrioien zelula amak baino azkarrago zahartzen direla, heriotza zelularraren tasa altuagoa dela. Enbrioien zelulak etengabe bikoizteko eta zelula berriak ateratzeko daukaten gaitasun horren mailakoak ez direla. • Enbrio zelulak ez dira gaixoaren gorputzekoak, eta gerta daiteke hark ez onartzea. IPS zelulak oso lagungarri izan daitezke, ez agian gizakiak klonatzeko, akats askorekin aterako litzatekeelako,

ERABILGARRITASUNA

http: //www. youtube. com/watch? v=EQTdhhplye. I http: //www. youtube. com/watch? v=BVsa. PKl. C 2 DE http: //www. youtube. com/watch? v=_TLwd. Htaa. Ag http: //www. youtube. com/watch? v=Bl. Ue 1 wro. Nb 0