ZELULA AMAK ZER DIRA Zelula amak autoberritzeko edo

ZELULA AMAK

ZER DIRA? • Zelula amak autoberritzeko edo autougaltzeko gaitasuna duten eta hauetatik beste zelula espezializatuak lortzeko ahalmena duten zelulak dira. Diferentziatu gabeko zelulak dira eta organismo zelulanitz guztietan agertzen dira.

FUNTZIO NAGUSIA � Oso zelula bereziak dira. Erreserba funtzioa dutela esan daiteke. Zelula espezializatuek galtzen duten ugaltzeko ahalmenaren ondorioz, hiltzen direnean zelula amek ordezkatzen dituzte.

EZAUGARRIAK � Berritze ahalmena � Potentzia (zelula espezializatuetan bilakatzeko aukera)

MOTAK � ZELULA AMA TOTIPOTENTEAK: Organismo oso bat eratzeraino heldu daitezke, zelula mota guztiak eratzeko ahalmena dute. � Adibidez: enbrioi zelulak.

MOTAK � ZELULA AMA PLURIPOTENTEAK: Ezin dezakete organismo oso bat eratu, beste zelula mota batzuk bai. � Adibidez: Neuronak.

MOTAK � ZELULA AMA MULTIPOTENTEAK: Euren antzekoak edo ehun enbrionario berekoak diren zelulak bakarrik sor ditzakete. � Adibidez: zelula hematopoyetikoa.

MOTAK � ZELULA AMA UNIPOTENTEAK: Zelula mota bat bakarrik sortu dezakete. � Adibidez: Zelula epitelialak.

ZELULA AMA HELDUAK • Ama zelula helduak helduen ehunetan agertzen dira. Beraiek duten funtsioa, suntsitzen diren zelulak ordezkatzea da baina enbrionarioek baino ahalmen mugatuagoa dute. • HAZKUNTZA: • Zelula espezializatuak emango dira. • Zelula ama berriak • Zelula ama gehiago edo zelula espezializatuak. • Estimuluen ondorioa. • Gaur egun ez dakite zein estimuluri erantzuten dien.

IPS ZELULAK • IPS zelulak pluripotenteak dira, enbrioien zelula amak bezala, baina berriki arazoak atzeman dituzte haietan. Ezbaian egon daiteke zelula induzituek medikuntzarako balio ote duten.

ZELULAK AMA ENBRIONARIOAK • Ehun baten zelula amek ehun horren zelulak emateko gai dira soilik. • Lau edo bost eguneko edadearekin giza enbrioietatik ateratzen dira, blastozito deritzon egitura bat bilakatzeko garapenean dagoenean. Ugaltze zelulak nahastu eta zigotoa eratzean.

ETIKAREN GAINEAN. . . � Biologian eta medikuntzan azken urteetan lortutako aurrerapen zientifikoak sortutako arazo etikoei eta eremu horretan dagoen legedi ezari aurre egiteko sortzen da diziplina bat BIOETKA deritzoguna.

ESKERRIK ASKONaia Lazaga